منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) خواجه حافظ در دیوان خود، دربارهٔ بسیاری از امور مبدء و معاد و آغاز و انجام آفرینش، و جایگاه آدمی در نظام خلقت، و از جبر و اختیار، سِرّ قدر، عشق، عقل، علم، ریاضت و نقد و نکوهش دنیا و بسیاری از گزاره‌های فلسفی و عرفانی سخن گفته، […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) « کلیات دیوان نکو»، نظمِ عرفان محبوبی من است که آن را در طول حدود شصت سال گذشته سروده‌ام. شعرهایم به بیش از هفتادهزار بیت رسیده است. این اشعار از رؤیت خداوند و چگونگی ارتباط با حق‌تعالی می‌گوید. اگر کتاب‌های علمی‌ام محصول روز و حوادث آن است و […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) « التمهید فی شرح رسالة قواعد التوحید» یا « تمهید القواعد» نوشتهٔ صائن‌الدین بن ترکهٔ اصفهانی (۷۷۰ ـ ۸۳۵ ه. ق) از تابعان عرفان ابن‌عربی است. این کتاب شرح « قواعد التوحید» است. قواعدالتوحید تألیف ابوحامد محمد اصفهانی جدّ شارح است. کتاب تمهیدالقواعد مطلق وجود و مظهر آن […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) در عرفان نظری سه کتاب تمهیدالقواعد، شرح فصوص‌الحکم و مصباح‌الانس متن درسی می‌باشد. تمهید کتابی ابتدایی و مفهومی محض است که دو مسألهٔ حق‌تعالی و انسان کامل را می‌آورد. فصوص‌الحکم مسایل فراوان اما نامنظمی دارد و مصباح‌الانس کتابی منطقی و مترنم می‌باشد. باید گفت عالی‌ترین و مهم‌ترین کتابی که […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) شیخ اکبر محیی‌الدین عربی (م ۵۶۰ و درگذشت ۶۳۸ ه. ق) صاحب دو اثر عرفانی مهم « فصوص‌الحکم» و « فتوحات‌المکیه» می‌باشد. من وی را از عارفان محبّی و نوشته‌های وی را مبتنی بر داده‌های کلامی و اعتقادی اهل‌سنت می‌دانم. وی از قوی‌ترین عارفان محبّی و شیخ و […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) در عرفان نظری، از میان فیلسوفان اسلامی، یکی از معدود افرادی که می‌توان نام برد جناب شیخ ابوعلی سینا (حسین بن عبداللّه، ۳۷۰ ـ ۴۲۸ ق) است که توانسته است با نگارش نمط‌های نهم و دهم «الاشارات والتنبیهات» گوی سبقت را از همگنان خود برباید و به خلق […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) دانش سلوک معنوی من مبادی سلوک یعنی مهم‌ترین قواعد سیر معنوی شیعی و اصول سلوک عرفانی به شیوهٔ اختصاصی محبوبان الهی را در کتاب « دانش سلوک معنوی» توضیح داده‌ام. برای نخستین بار در مکتب تشیع، با نگارش این کتاب، «دانش عرفان عملی» را بر پایهٔ مکتب اهل […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) در سلوک، کسی می‌تواند درست انتخاب کند، که قدرت علمی داشته باشد و علم را چراغ راه خود قرار دهد. از این رو خواندن کتاب‌های عالی عرفان مانند تمهیدالقواعد، فصوص‌الحکم و مصباح الانس چون سپری حفاظتی، به وی این آگاهی را می‌دهد که تمامی ورودی و خروجی‌های خود […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) از قواعد مهم سلوک عملی، لزوم رعایت وفق نفس می‌باشد. وفق در سلوک، آن حالت تعادلی است که نفس را از افراط و تفریط دور می‌دارد و آن را همواره برای سواردهی و حرکت آماده می‌سازد. وفق یعنی هماهنگی میان تمامی نیروها، خواهش‌ها و انگیزش‌های نفسانی و احتیاط […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) کسی می‌تواند به توحید برسد که دارای قدرت انفصال و جدا شدن از خود باشد و بتواند خویشتن خود را زمین بگذارد. در توحید فقط حق است و بس! خداوند ساده نیست که کسی را در حالی که «کسی» است، به حریم خود راه دهد. او بندگان طمّاع […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) بازاندیشی منابع عرفان محبّی ما سال‌هاست که تلاش داریم در دروس عرفانی خود، عرفان محبوبی عصمتی را مدرسی نماییم. بر این پایه، « شرح منازل‌السائرین» در عرفان عملی و کتاب‌هایی را که در عرفان نظری خوانده می‌شود ـ یعنی دو نمط نهم و دهم الاشارات و التنبیهات، « […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۱۲۸ ـ امیرمؤمنان علیه‌السلام صاحب مقام ولایت عظمی و ختم ولایت تمامی امامان و انبیای سلف به صورت ازلی و ابدی و تام و کلی می‌باشند و امام عصر (عجل اللّه تعالی فرجه الشریف) ختم ولایت حیدری هستند؛ یعنی ولایت امام عصر ولایتی جدا از ولایت امیرمؤمنان نیست، […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۱۱۲ ـ بحث «ولایت» بسیار گسترده پیچیده و منشأ آثار و عوارض و پی‌آمدهای فراوان هم در سلامت دنیا و هم در سعادت آخرت می‌باشد. باب ولایت، ریشهٔ مباحث دیانت است. باب ولایت و علم آن از مهجورترین علوم می‌باشد. گزاره‌هایی که ما در ادامه می‌آوریم از اصول […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۱۰۹ ـ در سلوک محبان، کسی دارای قلب می‌شود که از بدایات، ابواب، معاملات و اخلاق گذشته باشد و در بخش پنجمِ منازل به «اصول» وارد شده باشد. چنین کسی است که «اصل» پیدا کرده است و می‌توان به او اعتماد داشت و او را امین خود قرار […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۱۰۸ ـ ریاضت برای نرم‌نمودن نفس است و نفسی که ستبری داشته باشد، نمی‌تواند خود را به وادی سلوک و اهل معرفت برساند و چنان‌چه با همان سختی و صعوبت به میدان سلوک گام نهد تعادل خود را از دست می‌دهد و کنترل و مهار نفس از دست […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۱۰۴ ـ پدیده‌های خلقی، مشیت حق‌تعالی می‌باشند؛ اما در این میان، «صراط مستقیم» منحصر به اولیای ذاتی و محبوبی و اِنعامی حق‌تعالی است. کسی که سالک محبّی است، باید به عارف محبوبی مراجعه نماید تا بتواند سلوکی کوتاه و سریع و بر صراط مستقیمی داشته باشد که مورد […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۹۴ ـ از اساسی‌ترین اصول سلوک این است که انسان خود را پیدا نماید و بداند که مجموع علایق، استعداد و توانایی‌های وی برای او چه نوع کارآمدی دارد و برد توحید و ولایت وی تا کجاست و تا چه اندازه می‌تواند بر حق و حقیقت استوار بماند. […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۸۷ ـ حق‌تعالی وجود است. انسان ظهور مَظهری حق‌تعالی است. عوالم فیض حق‌تعالی به واسطهٔ « انسان» محقق می‌شود. نخستین ظهور حق‌تعالی روح انسانی است و دیگر ظهورها نزول انسان می‌باشند. موضوع عرفان حق‌تعالی است که وجود و مُظهِر است و غایت عرفان نیز وجود حق می‌باشد. ظهور […]

منبع: علوم و نظرگاه های شاخص ۸۰ ـ کتمان شدید از ویژگی‌های بارز اولیای محبوبی می‌باشد. در سلوک و معرفت نیز باید از همان ابتدا تمرین «کتمان» داشت و «مخفی‌کاری» در امور معنوی و روحانی را برای خود اصل دانست و از آن‌چه در مسیر سلوک نصیب آدمی می‌شود اعم از سختی‌ها، مشکلات، مصایب یا […]

منبع: علوم و نظرگاه های شاخص ۷۵ ـ عاشق بی‌طمع در هر شرایطی، دست از عشق خود بر نمی‌دارد و معشوق خود را رها نمی‌سازد. عشق بی‌طمع هیچ گاه بریدگی ندارد؛ بلکه هر چه زمان بر آن عشق بگذرد، هم‌چون شراب، صافی‌تر می‌شود. ۷۶ ـ مقرّب محبوبی از همان ابتدا در فنا می‌باشد و با […]

منبع: علوم و نظرگاه های شاخص ۷۴ ـ مسیر معرفت و وصول در عرفان محبوبی، بسیار کوتاه و سریع می‌باشد؛ مسیری که به نیروی محبت و عشق پیموده می‌شود و تنها منحصر در سه منزل است: قطع طمع از غیر، قطع طمع از خود و قطع طمع از خداوند. در عشقِ بی‌طمع، می‌شود خود را […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۶۵ ـ معرفت برای محبوبان ذاتی و اولی به صورت مطلق افاضه می‌شود و آنان نخست حق‌تعالی را می‌شناسند و مصداق دعای مقبول «اللهم عرفنی نفسک» در ناحیهٔ معرفت و «اللهم أدخلنی فی کل خیر» در ناحیهٔ عمل و «واجعل عاقبة امورنا خیرا» در ناحیهٔ فرجام می‌باشند یعنی […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۶۴ ـ کسی که باب معرفت را همانند باب علم می‌داند و همان‌طور که برای یادگیری می‌خواند برای صاحب باطن شدن نیز می‌آموزد در اشتباه است! با تحصیل می‌توان مجتهد و فقیه شد ولی نمی‌توان عارف گردید و عرفان با خواندن تلازمی ندارد. همانند ادیبی که ممکن است […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۵۴ ـ انسان در مسیر تکامل معنوی، دارای دو دستگاه فاهمه یکی مغز و نظام اندیشهٔ ذهنی با قدرت اراده و عقلانیت جزیی و محاسبه‌های خرد که به انسان نطق و القاءاتی از سنخ وهم، شک، گمان، زیرکی، فراست و حدس می‌دهد. عالی‌ترین این القاءات نبوغ می‌باشد و […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ۱۵ ـ حضرت حق‌تعالی دارای سه لحاظ می‌باشد: ذات و بی‌تعین، هویت ساری (و به تعبیر قرآن‌کریم معیت قیومی) و لحاظ فیض و خلق. حق‌تعالی در هر سه لحاظ حق‌تعالی است. حق‌تعالی در فیض خود به معیت نزول می‌یابد و این معیت نزولی مَظاهر و فعل الهی را […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) من عرفان عصمتی شیعی و محبوبان اولی و ذاتی را با گزاره‌های زیر معرفی می‌کنم. توجه شود در این کتاب، هرجا از محبوبان سخن می‌گویم، محبوبان اولی و ذاتی را منظور دارم و دو گروه دیگر از محبوبان، یعنی محبوبان وصفی و فعلی، موضوع اصلی این کتاب نیست […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) فصل پنجم : عرفان محبوبان درآمد عرفان، محتوایی متنی و کتابی نیست که به صورت مدرسی و در قالبی اندیشاری و مفهومی آموزش داده می‌شود یا در گوشهٔ خانقاه‌ها به هیأت درویشی کشیده شده است. عرفان، یافت حق‌تعالی به گونهٔ عینی و از طریق باطن تحت ربوبیت و تربیت […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) علم برای آن‌که منشأ اثر و کاربردی شود، نیاز به ساختار قدرت و سلامت دارد. علم با قدرت و سلامت، مشروعیت می‌آورد. قدرت نیازمند گذر از علوم مفهومی آموزشی و به دست آوردن ارادهٔ عینی و حقیقی است، وگرنه تراکم علوم مفهومی درون را سخت می‌سازد و توهم […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) مراتب علم علم دارای شدت و ضعف و مراتب از نازل تا عالی است. علم دارای بی‌نهایت تعین است و به حسب تحقیق و استحکام مبادی و توان اراده و ارادت، قوّت و ضعف و قرب و بعد تا مرتبهٔ اتحاد و وحدت می‌یابد و می‌تواند علم مفهومی […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) بزرگ‌ترین مشکل علوم انسانی این است که تعریف اشتباهی از خود «علم» در اختیار دارند. من بحث معرفت‌شناسی فلسفه را به‌گونهٔ تفصیلی تحقیق کرده و نظرگاه جدیدی غیر از آن‌چه در فلسفه‌های مشائی، اشراقی و متألّه آمده است، آورده‌ام. از آن‌جا که ماهیت در نظامِ وجودی ظهوری ما […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) اقتدار انسانی علم را باید از درون خود و در دل تاریکی و خلوت به دست آورد. قدرت‌های نفسانی انسان می‌تواند خبیثی و با خواطر و هواجس بر اطلاع از مغیبات و پنهانی‌های دیگران یا انجام خارق عادات چیره شود یا با نفس سلیم و از طریق وصول […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) نقد دلایل تجرد نفس ما دلایل تجرد نفس به‌خصوص اندیشه‌های ابن‌سینا را تحلیل و نقد کرده و نارسایی این دلایل در اثبات تجرد نفس را آفتابی نموده‌ایم. علم هنوز در این‌که علم چیست مانده است و نمی‌شود آن را مجرد مفروض گرفت و از آن برای اثبات تجرد نفس […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) انسان‌شناسی از مباحث مهمی که برایم در فلسفه اهمیت فراوان داشته، بحث‌های انسان‌شناسی بوده است. بسیاری از انسانی می‌گویند که آن را نمی‌شناسند. رابطهٔ جسم و نفس ما انسان را نه جسم تنها می‌دانیم نه نفس تنها نه ترکیبی از جسم و نفس. ماده و مجرد یک سیر […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) وجود در عین ثبات دارای حرکت وجودی و ذاتی می‌باشد. حرکت وجود به تمامی ظهور حرکت می‌بخشد. بنابراین کم‌ترین سکونی نه در وجود نه در ظهور راه ندارد؛ اگرچه ثبات و تحفظ وجود بر همه چیره می‌باشد. وجود و ظهور عین حرکت می‌باشد. وجود حیات دارد و حیات […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) قاعدهٔ امکان اشرف قاعدهٔ امکان اشرف، یعنی ظهور نازل متوقف بر ظهور بالاست و بدون عالی پدید نمی‌آید که عقول ده‌گانهٔ طولی مطرح در فلسفه مشّا بر آن مبتنی می‌باشد، به ماهیت وابسته است و بدون آن، تعدد و اشرف و اخس تصور ندارد؛ زیرا ماهیت مثار کثرت می‌باشد. […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) وجوه حسن نظام از وجوه احسن‌بودن نظام، تازگی آن است و تخریب‌ها و بی‌رحمی‌های ظاهری و ارادی یا طبیعی، تازگی ظهور را ایفا می‌کند و تازگی ایجاد اعتدال و استوا می‌کند. عالم دارای نظام می‌باشد و این نظام نیز احسن است. وجود با همین نظام و نظم چیرهٔ […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) وجود و ظهور دارای قدرت جذب می‌باشند. جذبه و وصول ظهور دارای دو چهرهٔ شوق و عشق می‌باشد. شوق حرکت برای رسیدن به نداشته‌ها و عشق حفظ داشته‌هاست. مهم آن است که جذبهٔ شوقی به عشق تبدیل شود. مظاهر ظهورِ یک عشق وجود می‌باشند که خود را با […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) ظهور استعدادی امکان استعدادی وصف ماده است. استعداد از سنخ ظهور و دارای قرب و بعد و باطن و ظاهر است که پایان آن هم‌چون ابتدای آن، فعلیت می‌باشد و برای همین ما قایل به ظهور استعدادی هستیم نه امکان استعدادی. امکان استعدادی انتزاع ذهنی نسبت به ناآگاهی […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) مواد ثلاث اصل اثبات مواد ثلاث، موضوعی فلسفی است اما بحث از احکام و خصوصیات هریک از این مواد به دیگر علوم ارتباط دارد. فیلسوفان اصل انحصار مواد در سه ماده و تعریف آن را بدیهی گرفته‌اند. آنان امکان را دارای ماهیت گرفته‌اند و این بحث را بر […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) تجرد وجود و نفی هیولا وجود تجرد محض و تنها تجرد محض است و پایان و سمت و سو ندارد و چنین نیست که برای نمونه هیولای اولی که به نظر صدرا ضعیف‌ترین وجود می‌باشد، امری وجودی و در صف نعالِ هستی باشد؛ زیرا وجود صف نعال ندارد […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) بساطت با توجه به این اصل که وجود مساوق با وحدت است، و نیز وجود مساوق با فعلیت است، و فعلیت هر چیزی به صورت و هویت حقیقی آن است که ترکیب نمی‌پذیرد، بنابراین وجود بسیط می‌باشد نه مرکب. این‌گونه است که وحدت شخصی وجود، هم وجود، هم […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) هستی‌شناسی «وجود» دارای ذات، استقلال، وجوب، وحدت و «ظهورهای» دارای وجوب و فاقد ذات و استقلال می‌باشد. وجود، حقیقت وجود است. در برابر این وجود، هیچ عدمی نیست و ظهور نیز لازم ذاتی آن می‌باشد. وجود بی‌پایان و بی‌انتهاست و ظهور نیز به تمام قامتِ وجود است و […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) موضوع فلسفه وجود و ظهورهای آن است با لحاظی جزیی. ما به وحدت شخصی وجود قایلیم که برتر از وحدت اطلاقی می‌باشد. در معرفت‌شناسی نیز خواهیم گفت فلسفه هرچند علم است، اما علم در صورتی علم است که جزیی‌نگر باشد و مفاهیم کلی ارایی، بسیار محدود می‌باشد. هستی […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) فصل چهارم : فلسفهٔ وجود و ظهور درآمد فلسفه از سنخ ادراک عقلی و حد وسط کمال برای مسیر دادن به کمالی عالی می‌باشد. کسی به فلسفه رو می‌آورد که نفس وی با جذبهٔ شوق به این مسیرِ کمال متوسط، سنخیت داشته باشد. فلسفه از کهن‌ترین دانش‌هاست. این دانش […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) در زندگی ناسوتی، این اصل بسیار مهم است که هر کسی منش و روش خود را بیابد و استعدادهای محبوبی و محبی یا عادی خویش را به محکی درست، به دست آورد. دین نیز از آن رو دین خوانده شده است که روش زندگی را آموزش می‌دهد. تشخیص […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) گفتیم صدق این است که هر کسی مسیر طبیعی خویش را بیابد و آن را برود. بنابراین، هدایت باید مبتنی بر حیات، حرکت، سیر خاص و مسیر طبیعی قرار گیرد. «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ» برای هر کسی به این معناست که خداوندا مرا به سیر طبیعی ویژه‌ای که دارم […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) حق‌تعالی فعل خود را بر اساس نظامی مشاعی پرداخته است. برای همین است که برای رسیدن به صدق و ایمان حقیقی، استعانت و مددگیری معنا دارد و باید توسل داشت و شفاعت خواست و دعا و طلب به مناجات آورد. عبد، ظهوری از حق‌تعالی و حق، فاعلِ ظهوری […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) مسیر صدق و کامیابی هر کسی از مسیر یافت اسم رب و شناخت استعداد ویژهٔ خود می‌گذرد. باید توجه داشت انسان‌ها به خودی خود در پی خدا و ایمان به او هستند و چنان‌چه حق‌تعالی را نیابند، به خداپنداری و ارباب‌تراشی رو می‌آورند و ایمانی مجازی می‌یابند. انسان‌ها […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) بهتر است نگاهی به سیستم طبیعی صدق و عشق الهی بیندازیم. تربیت حق‌تعالی سیستماتیک و نظام‌مند است. در برخی مناطق سردسیر دیده می‌شود تا آب چکیده می‌شود بدون آن که درون ظرفی تصنعی باشد، خود به خود یخ می‌زند. پدیده‌های هستی نیز چنین است و این پدیده‌ها بدون […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) برای رسیدن به صدق حقیقی و عشق سالم و این هر کسی به خویشتن خود برسد و مسیر موفقیت و پیروزی خود را تشخیص دهد و همان را برود باید، هرکسی باید «رَبّ»مخصوص به خود را بشناسد. برای وصول به اللّه راهی جز شناخت «رَبّ»نیست. راه‌های وصول به […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) هم‌چنین اسطقس و جوهرهٔ عشق، « صداقت» است. صداقت، یعنی این که هر کسی خود باشد و نقش دیگری را بازی نکند و در بهیمیت، سبعیت، شیطنت و معرفت، با خود صادق باشد و خود را جای دیگری نگذارد و همان باشد که هست و به تزویر، سالوس، […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) در جلد دوم «تفسیر هدی» به تفسیر و تأویل «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم» پرداخته‌ام. من این کریمه را که در میان تمامی ادیان الهی بوده و فرهنگ مسلمانی و شعاری ایمانی می‌باشد، در هشت فصل به شرح زیر به عنوان « چهرهٔ عشق» معرفی کرده‌ام: فصل یکم: دهش […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) سال‌هاست اعتقاد دارم باید رشته‌ای به نام «پیرایه‌زدایی» در حوزهٔ علمی شکل بگیرد و پیرایه‌زدایی در تمامی زمینه‌ها اعم از فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و غیر آن را هدف خود قرار دهد تا حشو و زواید مذهب و خرافه‌ها و ناراستی‌ها را شناسایی کند. پیرایه و خرافه‌زدایی می‌تواند به […]

  منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) تمامی آیات قرآن‌کریم دارای کارایی‌های اقتداری و ویژه‌ای است، مانند توان‌بخشی و ارتباط با جهان غیب و آگاهی بر مغیبات یا درمان برخی بیماری‌ها. چگونه دیوانه‌ای می‌تواند غیب ببیند و از غیب خبر دهد یا قرص و کپسولی که سال‌ها بر فرمول ساخت آن تحقیق شده است، […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) تأویل قرآن‌کریم در پسِ ظاهر قرآن‌کریم لایه‌هایی است و هر لایه نیز دارای مراتبی است که «باطن» قرآن‌کریم نام دارد. باطن قرآن‌کریم باطن تمامی اشیا و حقایق است و همان‌طور که حقایق عینی کتاب تفصیلی هستی است، قرآن‌کریم کتاب اجمالی تمامی آن است و از آن می‌توان به […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) برای وصول به منبعِ علمی وحی قرآن‌کریم، مهم شناخت زبان قرآن‌کریم و تکنیک فهم زبان آن می‌باشد. زبان وحی را باید از استادی ربوبی و محبوبی فرا گرفت و او که قرآن‌کریم و زبان آن را از ناحیهٔ حق‌تعالی به‌گونهٔ موهبتی تعلیم دیده است، زبان وحی را به صاحبان […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) قرآن‌کریم کتاب حقایق است. قرآن حکیم، افزوده بر ظاهر آن که همین الفاظ و عبارات آن است و در یکصد و چهارده سوره و در سی جزء می‌باشد و در پشت این نقاب ظاهر، چهره‌ای واقعی و باطنی حقیقی نیز دارد که اصل قرآن‌کریم است و این ظاهر، […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) من به سبب انس متمادی با آیات قرآن‌کریم، بار معانی آیات قرآن‌کریم در دانش‌های گوناگون و خواص آن را بررسی کرده و به آن آگاهم. تمامی این‌ها نیز کشف‌شده از قرآن‌کریم است. من در کلاس‌های درس، گاهی به این موضوع اشاره کرده‌ام که اگر امکاناتی داشتم، شهری قرآنی […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) « تفسیر هدی» را بر پایهٔ انس و عشقی که با قرآن‌کریم داشته‌ام، آورده‌ام. در این تفسیر از مفهوم، معنا، مصداق، نور، حکم، عظمت و آثار آیات گفته‌ام؛ هرچند برای تبیین عظمت هریک از آیات قرآن‌کریم و داشتن تفسیری شایسته باید یک شهرِ قرآن‌کریم ساخت و محققان و […]

منبع: علوم و نظرگاه‌های شاخص (جلد نخست) فصل سوم : بازگشایی حقایق قرآن‌کریم درآمد من در زمان کودکی، عشق را تجربه کردم. بسیار کوچک بودم که احساس عشق به قرآن‌کریم را در خود وجدان نمودم. نخستین کتابی را که از دورهٔ نونهالی نگاه می‌کردم، عشق می‌ورزیدم و با آن انس داشتم، قرآن‌کریم بود. قرآن‌کریم نخستین […]