Previous Next
آرشیو عرفان‌پژوهی (مقالات)
استدراج با چهره‌های گوناگون و فریبنده‌ در کمین تمامی بندگان

استدراج با چهره‌های گوناگون و فریبنده‌ در کمین تمامی بندگان

هر نعمتی می‌تواند نقمت و برای استدراج باشد؛ حتی دعاها و ذکرهایی که به صورت روزانه گفته می‌شود! باید این خطر را جدی گرفت و برای دوری از آن، از برادران دینی التماس دعا داشت و هم‌دیگر را دعا کرد که کسی به صورت ناگهانی به نقمت گرفتار نشود؛….

یکه‌شناسي در مسير حق

یکه‌شناسي در مسير حق

  خداوند سالک را در ابتدا به کنده می‌نشاند هم گریه به او می‌دهد و هم خنده، هم او را به سوز می‌نشاند وهم به ناز و نیاز و راز و نماز و هزار هزار نقش و چهرهٔ گوناگون، و تنها با کسی می‌نشیند که در هیچ حالتی از خوشی و ناخوشی عرضی برای گفتن […]

سپر حفاظتی سالک در برابر حیله های شیاطین انسی و جنی، تمثلات، و توهمات

سپر حفاظتی سالک در برابر حیله های شیاطین انسی و جنی، تمثلات، و توهمات

  اگر سالک به خباثت نفسی آلوده باشد، تنها از یافته‌های خود خوشامد خواهد داشت و خود را عقل کل و کل عقل می‌داند و حتی برای اولیای الهی سند از حق بودن خود را ارایه می‌کند. چنین نفْسی سخت، قسی و مرده شده است. اگر کسی از سحرگاهان ذکر «سبحان اللّه» را دور بگیرد […]

سکونت سالك در منطقهٔ صفر

سکونت سالك در منطقهٔ صفر

  در وادی معرفت بسیار دیده شده است که خداوند به کسی عنایتی کرده، ولی او به جای کتمان، دکان وعظ و ارشاد باز کرده است. چنین کسی در همان‌جا متوقف می‌شود و دیگر رشدی ندارد، بلکه بعدها از بدترین افراد می‌شود؛ چرا که آن عنایت را لجن‌مال كرده و بر انانیت و خودخواهی خویش […]

تفاوت عرفان محبی با محبوبی

تفاوت عرفان محبی با محبوبی

  ریاضت محبوبان هجر و حرکت برای وصل؛ آن هم وصول به ذات است. خداوند، محبوبان خویش را نه تنها از فعل و صفت، بلکه از ذات خود فراق می‌دهد و مفارق می‌سازد و همین فراق است که برای آنان جانسوز است. ناسوت، زندان فراق مقربان محبوبی است. ولی محبوبی در این مقام، که مقام […]

فرصت شناسی و شكار لحظه های غير عادی ناسوت

فرصت شناسی و شكار لحظه های غير عادی ناسوت

ناسوت لحظه‌هایی دارد که به فرد بدون هیچ گونه بازرسی اجازهٔ عبور داده می‌شود؛ آن هم عبوری که ناز وی را می‌کشند و او را به عشق‌بازی می‌خوانند و به عکس، برخی از لحظه‌های ناسوت نیز هست که هیچ خاصیتی ندارد و در آن لحظه هر عبادت، ذکر ـ هرچند فراوان باشد ـ و ریاضت […]

عرفان حضرات چهارده معصوم و پیشنیهٔ عرفان اسلامی و تفاوت آن با دیگر عرفان‌ها

عرفان حضرات چهارده معصوم و پیشنیهٔ عرفان اسلامی و تفاوت آن با دیگر عرفان‌ها

  حضرات ائمهٔ معصومین علیهم‌السلام سرسلسلهٔ سادات و سررشتهٔ عرفانند؛ اما دنیای اسلام و به‌ویژه اهل‌سنت، بشر حافی را که بیش از یکصد سال بعد به دنیا آمده است، به عنوان عارف می‌پذیرد، آنان در علوم عقلی، ارسطو را بزرگ می‌کنند و افلاطون و فارابی را نشان می‌کنند و در عرفان نیز از بایزید و […]

شفقت و مهرورزی به تمامي پديده ها

شفقت و مهرورزی به تمامي پديده ها

  سالک محبی باید به همهٔ آدم و عالَم محبت داشته باشد؛ وگرنه نمی‌تواند قدم از قدم بردارد و راجل و درمانده می‌شود. سالک باید مشق محبت نماید و اندک اندک این معنا را در خود بیاورد که همه را دوست داشته باشد و روابط خود با دیگران را از سر دوستی انجام دهد؛ هرچند […]

سالک و استخاره

سالک و استخاره

سالک باید به احکام شرع اهتمام ورزد و ایمان خود را راسخ نماید و کارهای خود را برای اطاعت مولا و قرب به وجه‌اللّه انجام دهد، نه برای دریافت عِوض در دنیا یا رسیدن به غَرضی در آخرت! و چنین نباشد که تکلیف را برای مزه، لذت و خوشامدی که دارد، بیاورد، که در این […]

دانش سلوک معنوی

دانش سلوک معنوی

دانش سلوك معنوی آموزش مهم‌ترین قواعد سیر معنوی شیعی و اصول سلوک عرفانی با شیوهٔ اختصاصی محبوبان الهی برای مطالعه كتاب روی لينك كليك نماييد: دانش سلوك معنوي

پیرایه های فراوان عرفان رایج به سبب دور بودن از فرهنگ ولایی خاندان عصمت(ع)

پیرایه های فراوان عرفان رایج به سبب دور بودن از فرهنگ ولایی خاندان عصمت(ع)

  عرفانی که هم‌اینک در جهان اسلام مطرح است عرفان اهل سنت است که چهرهٔ شاخصی چون محی‌الدین عربی و شاگرد وی قونوی دارد. ابن‌عربی خود را ختم عرفان و ولایت و خشت آخر آن می‌داند. این عرفان به سبب دور بودن از فرهنگ ولایی خاندان عصمت و طهارت علیهم‌السلام با گزاره‌های کلامی اهل‌سنت آلوده […]

سیر سرخ/ جلد یکم

سیر سرخ/ جلد یکم

سیر سرخ بینش نوشتهٔ پیش رو سفرنامه‌ای از سیر سرخی است که پایان آن تلاشی بنده و ریختن خون گرم اوست. وصولی که تنها با شناسهٔ «خراب» و رمز ورود «عشق» می‌توان آن را یافت. این کتاب گزارشی است از یافته‌های روندگانی که بر این مسیر سرخ و در این وادی خون گام می‌نهند. مسیری […]

عرفان و عارف نمايان سياسي

عرفان و عارف نمايان سياسي

عارف، معرفت و حکمت از باطن وی جوشش دارد؛ اما افرادي كه از عرفان چیزی نمی‌گویند و دست به قلم نمی‌برند و در عرفان چیزی نمی‌نویسند بر اين انديشه اند تا در شهرت عرفانی خود باقی باشند و به آبروی آنان لطمه‌ای وارد نشود. من در این عصر، دو نمونهٔ گویا برای این مورد سراغ […]

وصف حیرانی، همه از ذات «هو»ست

وصف حیرانی، همه از ذات «هو»ست

  سالک وقتی عظمت پیدا می‌کند و اوج می‌گیرد، از هر فعل و وصفی می‌گذرد و به «ذات» وصول می‌یابد. وصول به «ذات» نقطهٔ شروع حیرانی است.

اساسی‌ترین هدف در خلقت شب

اساسی‌ترین هدف در خلقت شب

  شب نه تنها برای کار دنیا نیست، بلکه تنها اندکی از آن برای خواب قرار داده شده و تنها حضور حق و محضر ولی نعمت را باید در آن فراهم ساخت و این امر نه با خواب به دست می‌آید و نه با کار میسر می‌گردد، بلکه تنها راه گشای آن حضور و شهود […]

دردمندی، هجر و سوز سالك

دردمندی، هجر و سوز سالك

  آن که درد ندارد، درک ندارد و آن که آه و سوز و غم ندارد، اندیشه و کمالی نمی‌تواند داشته باشد. دلی که آه ندارد تباه است و دلی پر فروغ است که پر سوز و گداز باشد و جان خود را در مقابل همهٔ مصایب و بلایا باز یابد….. انسان بی‌درد هرگز کاری […]

عرفان محبوبی و سالكان محب

عرفان محبوبی و سالكان محب

محبوبان، دریا دریا معرفت دارند و حتی کم‌تر از یک قطره از دریای وجود آنان آشکار نمی‌شود. برای همین است که گفته می‌شود امام عصر (عجل اللّه تعالی فرجه الشریف) با دینی جدید و نو می‌آیند؛ دینی که برگرفته از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله است، اما فضا برای طرح و ارایهٔ آن در گذشته و در […]

بلایای بازدارنده از مسیرهای انحرافی

بلایای بازدارنده از مسیرهای انحرافی

ما بارها گفته‌ایم برای وصول به حق تعالی حتی به ذات جناب حضرتش هیچ منع و خط قرمزی وجود ندارد و راه باز است، ولی باید از خود، همه چیز را ریخت و رفع تمامی تعینات کرد. خداوند ترسی در خود ندارد که بخواهد برای دوستان خویش شمشیر به دست گیرد و آنان را آب […]

اهمیت تنظیم عروج‌ها و نزول‌ها در عرفان

اهمیت تنظیم عروج‌ها و نزول‌ها در عرفان

  تنظیم عروج‌ها و نزول‌ها در عرفان بسیار مهم است. آنان که اوج گرفته‌اند، ثقل ناسوت نمی‌تواند آنان را زمین‌گیر کند؛ بلکه کنترل سرعت، سخت می‌شود و در آن فضا، نیاز به بازدارنده‌هایی است که بتواند چنان سرعت سرسام‌آوری را مهار کند. در آن فضا روح سالک با ارواح عالم و با پدیده‌های جبروتی و […]

برنامهٔ غذایی سالک

برنامهٔ غذایی سالک

سالک باید بداند سالک است و خوراک خود را به تناسب سلوک تنظیم کند؛ همان‌طور که خوراک کارگر با خوراک اساتید و پزشکان تفاوت دارد. خوراک‌ها مانند آدم‌ها هستند و هر گروه از آن برای کسی تناسب دارد که از آن باید در مهندسی تغذیه سخن گفت. در مراتب متفاوت سیر و سلوک، برنامهٔ غذایی […]

نقش دستگاه‌های موسیقی در سلوک عارفانه

نقش دستگاه‌های موسیقی در سلوک عارفانه

    این سالکان مُحبّ هستند که تا صدایی نشنوند به شوق نمی‌آیند و تا نوایی نخوانند، مست و هوشیار نمی‌گردند و آنان ضعیفان سلوک و محبان راه هستند. اما محبوبان الهی با شنیدن صوت وحی، الهام و رؤیت، سرمست و شیدا هستند …… موضوع سخن ما در این بخش، مرید و سالک راه الهی […]

نخستین دام ابلیس؛ تجسس در امور دیگران از طریق باطن و خوابهای ارادی

نخستین دام ابلیس؛ تجسس در امور دیگران از طریق باطن و خوابهای ارادی

  خواب‌های ارادی از آن‌جا که از مبادی اولی سیر معنوی انسان می‌باشد، می‌تواند اولین مرکز شیطان در دل باشد؛ به این صورت که انسان را در پی تجسس در پنهانی‌های مردم وا دارد. این تله از نخستین دام‌ها و تلبیس‌های ابلیسی برای متوقف نمودن خواهان کمال و سقوط  وی می‌باشد و در این‌جاست که […]

از طبیعت گرم تا ید تصرف سالک در باب احوال و ولایت

از طبیعت گرم تا ید تصرف سالک در باب احوال و ولایت

  برای سلوک باید شاگردانی را برگزید که طبیعت گرم دارند؛ چرا که همان طبیعتی که دارند، سبب می‌شود با استاد همراهی کنند و حرارت درونی بر چموشی ظاهری احتمالی آنان فایق می‌شود و آنان را قابل کنترل می‌سازد. برای سلوک باید شاگردانی را برگزید که طبیعت گرم دارند؛ چرا که همان طبیعتی که دارند، […]

امر به معروف و نهی از منکر سالک و تفاوت آن با تحقیر و سرزنش بندگان خدا

امر به معروف و نهی از منکر سالک و تفاوت آن با تحقیر و سرزنش بندگان خدا

  در محاسبه باید همواره از خداوند و از بندگان او راضی بود و از کسی ناراحتی و گِله‌ای نداشت و بر کسی خرده و سخریه نگرفت، بلکه حتی امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت را باید از این باب که حکم و امر خدا و قانون شریعت است آورد. حتی در […]

مزاحمت پوشیدن لباس‌های سنگین و فاخر برای سالک و ذاکر

مزاحمت پوشیدن لباس‌های سنگین و فاخر برای سالک و ذاکر

  سالک برای اثربخشی ذکر باید تمامی افزوده‌ها را از خود بردارد.  برای نمونه، باید لباس راحت و به اندازه داشت و پوشیدن لباسی که نیاز نیست زیان‌بخش است. از شرایط سلوک، ترک کلفَت، سخت‌گیر نبودن، داشتن مؤونه‌ای سهل و روحیه‌ای سازگار و همکار است که لازمِ آن، دوری نمودن از هر گونه تکاثر، زیاده‌طلبی […]

تشتت دل سالک با فضای مجازی و اینترنت

تشتت دل سالک با فضای مجازی و اینترنت

  کسی که تلویزیون و شبکه‌های ماهواره‌ای را می‌بیند و رادیو هم گوش می‌دهد و اینترنت را نیز از دست نمی‌دهد و هر شب به ده‌ها پایگاه نگاهی می‌اندازد چگونه می‌تواند قواعد علمی را عالمانه و به گونهٔ اجتهادی استفاده برد و یا سالک موفقی شود. سالک آن است که دل خویش را مانند ظرف […]

تفاوت استعدادها و سیر و سلوک‌ها

تفاوت استعدادها و سیر و سلوک‌ها

  کسی که با خواندن نماز شبی، به مردم با چشم بد نگاه می‌کند و آنان را خواب می‌بیند و خود را بیدار، این عبادت برای او ثقل و سنیگنی آورده است. برای همین است که سالک نیازمند مربی است تا رهزن‌های وی را شناسایی کند و پیش از گرفتاری، آن را تذکر دهد. در […]

صفای اهل معرفت

صفای اهل معرفت

  کسی که برای مشاهدهٔ پنهانی‌های دیگران پرسه می‌زند فردی متجاوز است و بویی از صفای اهل معرفت نبرده است و کاسبی است هر جایی که غوغایی شدن و شهره گشتن را دوست دارد. اولیای خدا بسیاری از شداید بندگان خدا و مصیبت‌هایی را که در آینده برای آنان پیش می‌آید می‌بینند و مانند مادری […]

رؤیت، کتمان و حق‌گرایی

رؤیت، کتمان و حق‌گرایی

  اولیای خدا همراهی دیگران با خود را می‌بینند و خوبی‌ها و بدی‌های آنان را مشاهده می‌کنند، ولی امنیت و آرامش روانی افراد را در مخاطره نمی‌اندازند و چیزی نمی‌گویند. سالک رؤیت رمز و همس دارد و پنهانی‌ها را درک می‌کند و از حق تعالی لذت می‌برد و خود را از تفرقه و پراکندگی و […]

نگاه نگار | دیوان نقد صافی جلد دهم | آیت الله نکونام

نگاه نگار | دیوان نقد صافی جلد دهم | آیت الله نکونام

محبان، بلندآوازه‌اند؛ اما بلندی نظر آنان رفعتی بی‌انتها ندارد. این نظرگاه خُرد، در نگاه به هستِ هست نیز تنگی و قبض دارد.

غزال مست| دیوان نقد صافی جلد بیست و هشتم | آیت الله نکونام

غزال مست| دیوان نقد صافی جلد بیست و هشتم | آیت الله نکونام

محبی، با آن‌که بنیاد سلوک را بر عشق قرار می‌دهد، اما در شناخت «عشق» دچار کاستی و کژی است.

لیلای دل| دیوان نقد صافی جلد بیست و سوم | آیت الله نکونام

لیلای دل| دیوان نقد صافی جلد بیست و سوم | آیت الله نکونام

دنیا برای محبی زندانی است که به غربت سخت دیوارهای بیگانگی آن گرفتار است و ناسوت، آغوش وی را از معشوق او دور داشته است.

کرشمه ناز | دیوان نقد صافی جلد بیست و دوم | آیت الله نکونام

کرشمه ناز | دیوان نقد صافی جلد بیست و دوم | آیت الله نکونام

محبی رؤیت‌هایی مقطعی دارد و در همین رؤیت‌ها نیز به تشویش‌های ذهنی و به شگفتی و استبعاد مواجه می‌شود که آیا این چه بود؟ چه بسا آن موقعیت رؤیتی از دست می‌رود و محبی هنوز در شگفتی ذهنی و دهشت خود با خویش درگیر می‌باشد.

یار وفا | دیوان نقد صافی جلد بیست و یکم | آیت الله نکونام

یار وفا | دیوان نقد صافی جلد بیست و یکم | آیت الله نکونام

محبی در حوادث ناگوار پیرامونی، در سکوت پر از جوش خود فرو می‌رود و در آن، قصدی جز خویشتن خویش ندارد و صفای صافی او از خودخواستن جدایی ندارد.

آتش ولا | دیوان نقد صافی جلد بیستم | آیت الله نکونام

آتش ولا | دیوان نقد صافی جلد بیستم | آیت الله نکونام

جناب خواجه حافظ شیرازی اصول باورهای عرفانی خویش را که برآمده از عرفان محبی ابن‌عربی است، در این غزل آورده است.

بزم غمزه | دیوان نقد صافی جلد نوزدهم | آیت الله نکونام

بزم غمزه | دیوان نقد صافی جلد نوزدهم | آیت الله نکونام

محبی پیروزی و شکست و هجران و وصول را برآمده از طالع و از بخت می‌داند و خود را به طور کامل تسلیم سرنوشتی مبهم می‌سازد.

دلبر دلبرده | دیوان نقد صافی جلد هفدهم | آیت الله نکونام

دلبر دلبرده | دیوان نقد صافی جلد هفدهم | آیت الله نکونام

تفسیر غزل بند زلف نگار محبی را با سختی و محنت و رنج و با ریاضت درهم پیچیده‌اند. محبی مشتاق است، نه عاشق؛ از این رو در بلاپیچی و مشکلات سلوک، رنجور و خسته می‌شود.

قرب و بلا | دیوان نقد صافی جلد شانزدهم | آیت الله نکونام

قرب و بلا | دیوان نقد صافی جلد شانزدهم | آیت الله نکونام

محبی را موج‌های سرکش فناساز بلاهای اودیه فرا می‌گیرد. او دیرزمانی در ماتم‌سرای نفْس خویش به شیون دوری از محبوب، قطره قطره آب می‌شود.

عشق و دام | دیوان نقد صافی جلد پانزدهم | آیت الله نکونام

عشق و دام | دیوان نقد صافی جلد پانزدهم | آیت الله نکونام

محبی که بخت خود را با اقبال تحصیل خویش و کارنمای تلاش گشا می‌یابد و وادی وادی محنت و بلا را به‌ویژه در اودیه نفس پیموده است، قرب نمی‌یابد؛

ماه پیدا | دیوان نقد صافی جلد چهاردهم | آیت الله نکونام

ماه پیدا | دیوان نقد صافی جلد چهاردهم | آیت الله نکونام

محبی در هستی‌شناسی خود، نظام مشاعی عالم، و اقتضاءات حاکم بر ناسوت را نمی‌شناسد و می‌پندارد، کسی را که در صبح ازل، دولت داده‌اند، به صورت مطلق و به گونه تخلف‌ناپذیر، آن را تا شام ابد، به‌سختی و به ضرورت و لزوم، خواهد داشت:

جمال جلوه | دیوان نقد صافی جلد سیزدهم | آیت الله نکونام

جمال جلوه | دیوان نقد صافی جلد سیزدهم | آیت الله نکونام

محبی، عنایات حق‌تعالی را «دام» تعبیر می‌کند. شراب یقظه‌بخش سلوک و عشوه‌ها و دلبری‌های محبوب، محبی را برانگیخته می‌سازد اما او نمی‌تواند بر رفع ناخوشایندهایی که برآمده از نفس خود اوست دل دهد.

نفیر صلابت | دیوان نقد صافی جلد دوازدهم | آیت الله نکونام

نفیر صلابت | دیوان نقد صافی جلد دوازدهم | آیت الله نکونام

محبی بسیار می‌شود که نقش پیشینه و داشته‌های موهبتی و نیز استعدادها و قضا و قدر و اقتضاءات و اسم ربی حاکم بر هر کسی و به طور کلی نظام مشاعی هستی را مورد التفات قرار نمی‌دهد و از آن، غفلت می‌کند.

منم دریا | برشی از کتاب منم دریا | آیت الله نکونام

منم دریا | برشی از کتاب منم دریا | آیت الله نکونام

محبی خود را امانتدار می‌پندارد؛ ودیعه‌داری که گویی مالک عطایای حق گردیده است و آن را با داعیه خویش و با رصد حسودان و بدخواهان، برای بهره‌بری خود به پروردگار می‌سپرد:

حرمت دار

حرمت دار

آیت الله محمدرضا نکونام | برشی از متن کتاب حرمت دار محبی، بندگان خدا را تقسیم می‌کند و اندکی را مست عاشق و برخی را مدعی ظاهرگرا و خصم خود قرار می‌دهد و امید دارد آنان در رنج تکبر و زحمت خودخواهی خویش بمیرند:

شوخ الست | برشی از متن کتاب شوخ الست

شوخ الست | برشی از متن کتاب شوخ الست

محبی وصول به حقیقت و معرفت ندارد؛ به‌ویژه تا این زمان که آموزه‌های کلامی متأثر از اهل‌سنت به‌ویژه عرفان کلامی ابن‌عربی بر محبان چیره بوده است ـ و محبان استادی بزرگ‌تر از ابن‌عربی به خود ندیده‌اند ـ

استاد معنوی

استاد معنوی

اهمیت استاد در زندگی و در آموزش عشق چنان است که اگر کسی بخواهد به عشق به عوالم مالکوتی بر شود،  حافظان ملکوت نگاه می‌کنند که استاد وی چه کسی بوده است. در سلوک نیز کسی می‌تواند اهل غیب شود که برای آن عوالم روشن باشد از چه کسی دستور گرفته و چه کسی او […]

عاشق‌کشی از ناحیه عاشق است نه معشوق

عاشق‌کشی از ناحیه عاشق است نه معشوق

در عرفان محبی چنین گفته می‌شود که حق تعالی خود را پنهان می‌کند و محجوب می‌دارد تا سالک مشتاق در هجری که می‌یابد زجر ببیند و اذیت شود و او نیز ملاحظهٔ محبوب می‌کند و ناز او می‌کشد و زهر هجر سر می‌کشد و نالهٔ فراق سر می‌دهد. در حالی که هجر برآمده از خود […]

معرفت نظری؛ معیار سنجش و ارزیابی عمل آدمی

معرفت نظری؛ معیار سنجش و ارزیابی عمل آدمی

معرفت نظری است که به عمل ارزش می‌دهد و معیار سنجش و ارزیابی آن می‌شود. ارزش هر عملی به اندیشهٔ آن عمل است؛ از این رو هم در فلسفه و حکمت و هم در عرفان، ارزش عرفان عملی و نیز ارزش حکمت یا فلسفهٔ عملی به عرفان نظری و فلسفهٔ نظری است. بر این اساس، […]

اخلاق عرفانی

اخلاق عرفانی

اخلاق عرفانی که در آن از معرفت حق، وصول به حق، رؤیت حق، حضور حق و قرب به حق سخن گفته می‌شود و موضوع و محور در آن «حق تعالی» است و تمامی عبادت‌ها برای قرب به خداست، برترین شیوهٔ اخلاق است که جایگاه ارزشی خود را در میان جامعه و حوزه باز نیافته است. […]

عشق به استاد معنوی

عشق به استاد معنوی

لازم است سالک مسیر خود را تشخیص دهد تا بداند به کجا می‌رود. در مسیر نیز نیاز به مباشر و عشق دارد که همان استاد معنوی اوست؛ همان‌طور که قرآن کریم تنها پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله را به عنوان الگو معرفی می‌نماید: «لَقَدْ کانَ لَکمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»( احزاب / ۲۱). سالک در استفاده […]

صبر و بردباری در سختی ها و تازیانه‌های سلوک

صبر و بردباری در سختی ها و تازیانه‌های سلوک

راه حق و زندگی در عصر امروزی زندگی بر محور احکام الهی در این زمانه که عصر غیبت امام معصوم علیه‌السلام است سخت شده است، از همین روست که در برخی از روایات داریم خداوند به مؤمنان این عصر اجر مضاعف می‌دهد. به نظر من، خداوند در روز قیامت به کسانی که در این زمان […]

استعداد سلوک و رسیدن به دل و یافت غیب

استعداد سلوک و رسیدن به دل و یافت غیب

  عرفان عملی بر آن است تا صاحب استعداد سلوک را بر اساس قواعد و اصول خود برای رسیدن به دل، یافت غیب و زیارت و رؤیت حقیقت شخصی وجود سیر دهد. این سیر در فرهنگ شیعه مسیری مشخص دارد اما روح معرفت‌طلبی بشر سبب شده است راه‌های گوناگون و متشتتی برای آن ترسیم گردد […]

رهایی از دل بستگی به مال و جان در راه خدا

رهایی از دل بستگی به مال و جان در راه خدا

  اصلی که در این آیه ی مبارکه  ما به آن توجه داریم سیر و سلوک در تحقّق و استکمال ایمان به خدا و قیامت در نفس مؤمن است که در آیهٔ شریفه تحت دو دل‌بستگی از آدمی قرار داده شده است: دل‌بستگی به مال و دل‌بستگی به جان که عزیزترین متاع ناسوتی است و […]

« فاینما تولوا فثم وجه الله »

« فاینما تولوا فثم وجه الله »

« فاینما تولوا فثم وجه الله » عارف امری جز نفی ندارد و تنها اهل حق است و دل از غیر برکنده و بی‌دل پی حضور اوست؛ بی آن‌که دام و دانه یا چاه و راه و حور و قصور در نظر آرد. عارف با نیستی خود، پدیداری از مقام اطلاقی حق دارد. سالک هر […]

بندگی حق

بندگی حق

حق «وما خلقت الجنّ و الانس إلاّ لیعبدون»( انس و جن را نیافریدم مگر آن که مرا عبادت کنند. ذاریات/۵۶) سر داد تا همه بدانند که وظیفهٔ عبد چیست و جز عارف چه کسی می‌یابد که جز حق غایت نیست و این خود بی ترک خود و عبودیت در بر حق میسر نمی‌شود و نشانهٔ […]

بندگان حق‌محور خدا ، نه دنیاطلبان قدرت‌محور

بندگان حق‌محور خدا ، نه دنیاطلبان قدرت‌محور

«آَمِنُوا کمَا آَمَنَ النَّاسُ»( بقره / ۱۳). باید مردمی بود و مردم، همان بندگان حق‌محور خدا هستند، نه دنیاطلبان قدرت‌محور.

بیداری و خسر

بیداری و خسر

قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ الاْءِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ إِلاَّ الَّذِینَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ»( عصر / ۲ ـ ۳).

حقیقت عرفان و راه حق

حقیقت عرفان و راه حق

  عرفان، دریافت حق بدون هر اندیشه و یا ماهیت و مفهوم است. عرفان، دریافت حق است با هر جلوه و ظهور و بروز. باید دانست اهمیت سیر آدمی در خودشناسی است. انسان نخست باید خود را بشناسد که از محبان است یا از محبوبان یا هنوز هیچ یک از این دو صفت در او […]

معرفت در عرفان

معرفت در عرفان

  معرفت در عرفان، نوری است که قلب را فرا می‌گیرد و دل را باز و گسترده می‌نماید. عمل از مراتب معرفت و نماد آن است و این معرفت است که شکل کردار، گفتار و رفتار به خود می‌گیرد؛ همان‌طور که در مثل گفته می‌شود: «از کوزه همان برون تراود که در اوست». عمل هر […]

مریدان و محبان، جوان‌مردانی آزاده و بریده

مریدان و محبان، جوان‌مردانی آزاده و بریده

مرید، مانند غریقی است که در دریای مراد افتاده است. وقتی می‌بیند سر به زیر آب دارد و در حال خفه‌شدن است، خوف او را می‌گیرد و وقتی به بالا می‌آید، امید به نجات می‌یابد و به رجا می‌افتد. او میان مردن و زندگی مراد ـ که جمعیت دارد ـ در دَوَران است. مراد، جمعیت […]