انسان میتواند از هر بدی دست بشوید، مگر از جهت امکانی خود. هر سوء و نقصی از جهت ماهیت و ماده است؛ از این رو در قنوت نماز عید فطر در مقام دعا از خدا میخواهیم که: «أَللّهُمَّ أَدْخِلْنی فی کلِّ خَیرٍ أَدْخَلْتَ فیهِ محمدا و آلَ محمدا وَ أَخْرِجْنی مِنْ کلِّ سوءٍ أَخْرَجْتَ مِنهُ […]
سورهٔ قدر : جلال ناسوتی خداوند سورهٔ قدر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ. إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ. وَمَا أَدْرَاک مَا لَیلَةُ الْقَدْرِ. لَیلَةُ الْقَدْرِ خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ. تَنَزَّلُ الْمَلاَئِکةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کلِّ أَمْرٍ. سَلاَمٌ هِی حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ». به نام خداوند رحمتگر مهربان. ما آن را در شب قدر نازل کردیم. […]
در ماه مبارك رمضان نظام عالم هستی و سیستم آن و جو در ورای دنیا و به تعبیر دیگر در متافیزیک عالم تغییر میکند و درهای رحمت باز میشود و شیاطین بسته میشوند و جهنم خاموش میشود؛ یعنی همان گونه که زمستان هوا سرد و در تابستان هوا گرم میشود و آب و هوا تغییرات […]
شب قدر، شب نزول اسرار الهی است؛ چنانکه میفرماید: «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ». انزال، همان ریزشها و موهبتهای اسرار الهی است که شبهنگام داده میشود تا در دل تاریکی مصون بماند. اینکه این اسرار کجا و به چه کسی داده میشود؟ از آن گفته نمیشود؛ زیرا در شب نازل میشود تا آنچه سِرّ است، […]
متأسفانه، در ماه مبارک رمضان، به جای آنکه خورد و خوراک کمتر شود، بیشتر میگردد و مصرف غذایی خانوادهها افزایش مییابد؛ از اين رو شاید برای بسیاری، ماهی زیانبارتر از ماه رمضان نباشد. بسیاری سحر به اندازهای میخورند که تا پیش از ظهر چون نعشی افتاده و از خواب بیدار نمیشوند و افطاری نیز به […]
خدایی از آن خداست، باید بندگی را نیز به خدای تعالی سپرد و دم از هیچ نزد که شرط انصاف نیست در برابر حق داعیهٔ هستی داشت. یک شهر آباد بس است و خرابی عبد حکایت از آبادی حق دارد. بنده نباید در پی آن باشد و بهگونهای عمل نماید که بخواهد امور بر روند […]
در فرهنگ مسلمانی ما، شعار مسلمانی و عنوان افتتاحی آن، شعار عشق است. «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم» شعار عاشقی است. شعار نفی خشونت است. شعار ولایت و توحید محض است. کسیکه کمترین خشونت در گفتار و کردار خود داشته باشد، از «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم» بیگانه و با الفبای دین و ملاک آن ناآشناست؛ با […]
عبادت با لوازمی که دارد یک باشگاه است. مهمترین نمود این باشگاه، در نماز است. نماز را باید با خود به جامعه برد. کسی که برای مردم فروتنی ندارد و به آنان احترام نمیگذارد، نماز درست ندارد. جامعه تِستر، آزمون سنجش و آزمایشگر درستی نماز است. کسی که نماز و عبادت درست دارد نمیتواند خالی […]
داشتن قُوت و غذای باطنی عبادت، ویژگیهایی را میطلبد و مهمترین آن صفای باطن است. کسی که صفای باطن ندارد عبادات را حرام، نجس و کثیف میکند و مرگ خود را پیش میاندازد. ذکر و عبادت، دلی را که صفا ندارد بددل و بدبین میگرداند، از این رو نخست باید با استغفار، زمینهٔ رهایی […]
انسانها به خودی خود پدیدههایی خداگرا و عبادتگر هستند و احساساتشان برای این برانگیخته میشود که طوق بندگی بر گردن نهند. برای همین است که عبادت و بندگی به خودی خود امری ممدوح نیست، بلکه در صورتی که اخلاص به معنای قرب الهی با آن همراه شود، ارزش مییابد. عبادت و بندگی به خودی خود […]
دعا و طلب ، سلاح مومن و کهف و پناهگاه او دانسته شده است. باید این حقیقت را دریافت که «خواستن» و طلب، امری تخصصی است و باید شیوهٔ «طلبیدن» را آموخت. در روایت، دعا اسلحه و پناهگاه مومن معرفی شده است و این امر جایگاه دعا را میرساند. سلاحی که مومن را در مقابل […]
هماینک ترازوهای بسیاری در شکلهای مختلف و با کاربردهای گوناگون اختراع شده است به گونهای که برای فشار خون، سنجش چربی، قند و دیگر امور نیز میزانی وجود دارد. انسان میتواند در آینده ترازوها و میزانهایی برای ارزشهای شرعی اختراع نماید و ارزش کردارهای خود مانند صلوات یا نوافل را با آن بسنجد و به […]
روزه سبب زیبایی جسمانی میشود و چهره را نورانی و شاداب مینماید. آیت اللّه مرعشی نجفی رحمهالله شاگردی داشتند که در طول سال روزه بود. وی وقتی در کنار ایشان مینشست، مراجعان که برای پرداخت وجوهات مراجعه میکردند ایشان را به جای آقای مرعشی اشتباه میگرفتند. وی پدربزرگ شهید مفتح بود که طول سال را […]
مساجد باید اذان را بگویند اما نه با بلندگو که موجب آزار همسایههاست، بلکه اذان را بدون آن بلند بگویند. خانهٔ خدا باید امنیت روانی و آرامش خاطر را موجب گردد نه آن که صداهای بلند مزاحم در آن سبب روانپریشی کسی گردد.
یکی گذشت میکند تا به بهشت رسد و دیگری گذشت میکند تا به قرب حق تعالی دست یابد اما اولی با قرب به بهشت از حق دور میشود و دومی با قرب به حق به بهشت نیز وصول پیدا میکند. به تعبیر دیگر، کسی که برای ترس از جهنم، عبادت خدا را مینماید، خدای وی […]
ـ سلیمان گوید: به امام صادق علیهالسلام عرض داشتم: فلانی چه عبادت، دین و فضلی دارد! امام فرمود: عقل او چگونه است؟ عرض داشتم: نمیدانم. امام فرمودند: ثواب و پاداش را به اندازهٔ عقل و با معیار خرد میدهند نه به مقدار حال و شور. همانا مردی از بنیاسرائیل خداوند را در جزیرهای دریایی […]
اگر آدمی متوجه حضور خدا در دل خود شود و بتواند آن را به بیان آورد، شیرینتر و شیواتر میتواند از آن سخن گوید.
با خدا بودن، آن است که دل به جایی نرود و در جایی نیفتد و جایی او را مشغول ندارد و به جایی نماند و تنها خدا را خواهد و بشنود و دیگر هیچ. همیشه در نماز باشد و در نماز نیز به نماز ایستد و نماز وی یاد حق باشد و دل، هوس غیر […]
جایگاه عرفه و رابطهٔ آن با عید قربان با نگاه خاص به دعای عرفه و حماسهٔ عاشورا(۱) اشاره: متن زیر گفتوگویی است که با روزنامهٔ خراسان در رابطه با اهمیت و جایگاه روز عرفه و اعمال آن و نیز در خصوص محتوای بلند عارفانهٔ دعای عرفه انجام گرفته است. ایام، روزها و شبها بر اثر […]
دعانویسی زمانی توسط عالمان دینی انجام میگرفت. آنان در زمانی که عقلها و ذهنها خاموش بود و از آن استفاده نمیشد، دعا را با مرکب بر کاغذ ـ که هر دو حقیقت ثانوی نسبت به ذهن و عقل هستند ـ مینوشتند و آب آن را به بیماران میدادند، یا دعا را بر گردن بیمار آویزان […]
اگر کسی اطاعت امر مولای خود را به این خاطر آورد که میفهمد دارای ملاک خیر و خوبی است و موجبات سعادت او را فراهم میکند بیاعتنا به مولا و امر او شده است.
حظوظ نفسانی، همان خوشامدها و دوستداشتنها و منافرات نفسانی انسان است.
در گذشته فکر میکردم بهترین دعایی که میتوان از محضر ربوبی حق تعالی داشت، دعای: «اللهمّ اجعل عاقبة أمری خیرا» است، اما بعد از آن با خود گفتم ممکن است آغاز و میانهٔ امرم خیر نباشد و من از این رو نزد حق تعالی خجالتزده باشم؛ از اینرو بهترین دعا را این دعا یافتم: «اللهمّ […]
کسی که به خود یا نسبت به دیگر بندگان خدا سختگیر است، فردی بیمار است و وسواس روانی دارد.
به صورت کلی سستی در نماز در میان برخی اعم از این که مرد باشند یا زن، شوهر باشد یا فرزند وجوددارد.
موسیقی اذان از اموری که در اسلام به آن سفارش بسیاری شده و مستحب مؤکد است اذان است. اذان چنان اهمیتی دارد که اگر کسی بدون آن وارد نماز شده باشد، میتواند نماز واجب خود را برای آوردن اذان بشکند. اذکار اذان، تمامی استعلایی است و هیچ تخفیض یا استفلایی ندارد. استعلایی بودن اذان، افزون […]
دستگاه موسیقایی دعای کمیل حضرت امیرمؤمنان علیهالسلام چون کمیل را مییابد، دعای خضر را به او تعلیم میدهد که به نام وی به دعای کمیل مشهور میشود. دعایی که بیشتر مداحان فعلی، آن را همچون شعر مولانا و به سبک آن میخوانند؛ در حالی که این دعا، دستگاه خاص خود را دارد. چنانچه دعای کمیل […]
قدرت بندگی عبد با آنکه استعداد و شایستگی تعلق اوامر و نواهی حضرت حق را دارد، در فعلیت و عملی ساختن تکالیف، قادر به تحقیق و جمعیت آن نیست. رفتن راه باطن کار هر کسی نیست رفتن راه باطن کار هر کسی نیست؛ ولی آن که میرود و میرسد هرگز باز نمیگردد و به […]
نقش نیت، معرفت و بصیرت در ارزش عبادت جایگاه نیت در نماز نیت نماز باید «قُربَةً إِلی اللّه» باشد. قرب، نزدیکی و توجه نفس به مقام جمعی کمال است که مؤمن، هر لحظه تازگی و فعلیت دیگر آن را طلب میکند تا جایی که قرب به وصول تبدیل شود که وصول، خود قرب عینی […]
همدلی و همراهی در عبادات معنویت اذان مسجد و تعقیبات را باید مسلمانان با همراهی هم ایجاد کنند و چنین نباشد که با نبود مؤذن کسی برای اذان گفتن نباشد. از چهار سالگی خود به یاد دارم که در مسجد محل ما فردی به نام مشهدی کدخدا بود که نماز غفیله را چنان با معنویت […]
نیایش و گفتگوی عاشقانه لطافت مضاعف و لرزش اندام به گاه عبادت در روایات است که بدن مبارک امام سجاد علیهالسلام هنگام نزدیک شدن وقت نماز و به گاه خواندن نماز میلرزید. باید دانست لرزش اندام مبارک آن حضرت علیهالسلام از ضعف بدن و بیماری یا ترس از خدا نبوده است؛ چرا که آن حضرت […]
عبادت برای روح آدمی بسان کود برای زراعت و کشت است. اگر کود شیمیایی فراوانی به یک گیاه داده شود آن را بیدرنگ خشک میکند و ریشهٔ آن را میخشکاند.
دین بیپیرایه بر اساس طبیعت انسانها آموزه دارد و هرجا توصیفی باشد که به صورت طبیعی کاربردی نیست، پیرایه است و منطق فهم و شرایط روشمند استنباط آن در جایی خلل دارد؛
حج محشر است نه جنجال. حج قیامت است نه غوغا. حج غیبت از خود است به شهود.
لباس احرام در حج نشانهٔ آزادی و آزادگی است.
سه امر بنیاد ساختار مسلمانی است که دین با آن متولد شده و شکوفا می گردد و بدون آن از دست می رود: سلامت، امنیت و اقتصاد سالم.
ـ پیامبر گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله میفرمایند: هرگاه نیکویی حال ظاهری کسی به شما رسید در نیکویی خرد وی تأمل نمایید که او به میزان عقل و اندیشهای که دارد جزا داده میشود.(۱) بیان: اگر کسی را دیدید که نماز شب، نافله، دعای کمیل و تعقیبات نماز میخواند، روضه میرود، گریه میکند، و در نماز […]
همان گونه که زمستان هوا سرد و در تابستان هوا گرم میشود و آب و هوا تغییرات پایداری را نشان میدهد، ماه رمضان نیز نظام هستی را بهگونهای دیگر مینماید و اگر آدمی اندکی همت نماید و خود را در مسیر رحمت آن قرار دهد به توفیق خاص و عنایت ویژهٔ الهی دست مییابد. […]
درخواست غیر متناهی در دعای: «اللهمّ أدخلنی فی کلّ خیر أدخلت فیه محمّدا وآل محمّد، وأخرجنی من کلّ سوء أخرجت منه محمّدا وآل محمّد»(۱) آمده است که درخواست عصمت و خیر بیپایان میباشد انسان چگونه میاندیشد و به علم و معرفت میرسد؟ آیا اندیشهٔ انسان و ذهن وی مجرد است یا مادی؟ چرا برخی […]