دانش زندگی هم شکل زندگی و هم محتوای آن را از اسلام میگیرد و در هر دو جهت، سنخیت لازم را مراعات میکند. شکل زندگی باید همانند محتوای آن از اسلام گرفته شود؛ وگرنه شریعت چنانچه فقط بخواهد محتوا را تغییر دهد، از شریعت به حکمت و اعتقاد تبدّل پیدا میکند و دیگر دین به […]
سلاطین بنیامیه و بنی عباس همه چیز؛ اعم از بذلهگویی، شعر، موسیقی، رقص و گاه قرآن کریم را در خدمت بقای حکومت خود گرفته بودند. مأمون به نقل از امام رضا علیهالسلام گفته بود که آن حضرت غنا را حلال میداند و حضرت نیز مأمون را لعنت نموده بود؛ چرا که حضرت میدانست دشمنان میخواهند […]
آموزههای دینی سه بخش باور، اخلاق و کردار را در بر میگیرد. گزارههای اعتقادی و اخلاقی دین بسیار گسترده است و فقیهان پارسا آن را بیش از این در آغاز فقهنوشتههای خود میآوردند، اما هم اکنون به سبب گستردگی آن، در مجموعههای دیگری ارایه میشود. گزارههای فقهی دین، مرزهای دیانت اسلام را تعیین مینماید و […]
سن تکلیف دختران در مناطق سردسیر و گرمسیر تفاوت دارد. من سن تکلیف برای دختران ایران را نه سال نمیدانم. به صورت غالبی دختران در ناحیه مرکزی و شمالی ایران در سیزدهسالگی به سن تکلیف میرسند……
من برای بهروز کردن فقه، هم سیستم اجتهاد خاصی که از آن به «فقه حکمتگرا» تعبیر میشود، استنباط کردهام و هم عناوین کتابها و موضوعات فقهی را طراحی و نیز چیدمانی نو به آن دادهام؛ چرا که ترتیب کتابهای فقهی در سیر تاریخی خود، چیدمانی علمی و مناسب نداشته است. همچنین با تحقیق ژرف در […]
ما با قاطعیت میگوییم احکام با توجه به افراد، مختلف میشود و فتاوا باید با لحاظ افراد و اشخاص، به گونه ویزیت فرد به فرد ارایه شود. در استفاده از غنا و موسیقی نيز نمیتوان حکمی کلی صادر نمود؛ چرا که حکمی میتواند برای شخصی مکروه و برای دیگری مستحب باشد. به طور مثال دیدن […]
وقتی در جزیرهٔ کیش بودم، به یکی از سایتهای هوایی رفتم که همچون کشتی اما در آسمان میمانست. برای رسیدن به آن باید از پلههای خیلی زیادی بالا میرفتیم. در آن سایت، کلیدهای فراوانی بود؛ کلیدهایی که بزرگترین آنها به اندازهٔ یک سر انگشت بود. مسؤول آنجا شروع به توضیح دادن دربارهٔ هر یک […]
تولید علم با انتساب به «ملکه قدسی» است که علم را «دینی» و مستند به «حق تعالی» میسازد. پیوند مبادی علمی با عدالت ـ آن هم عدالتی که در شأن جایگاه قدسی و معنوی روحانیت و مرجعیت است ـ این انتساب را شکل میدهد. علم باید بر مدار ملکه قدسی باشد تا عالم را از […]
کتاب هفت جلدی فقه غنا و موسیقی از نوشته های فاخر و شاهکارهای فقه حکمت گراست که ماجرای صوت خوش و نغمه های حلاوت بخش را از مبدء ربوبی آن و در عوالم برین و ملکوتی تا ناسوت و غناخوانی بانوان پی گیر شده است.
قانون و فقه حکمتگرا این توان را به فقیه میبخشد تا با برنامهریزی دقیق، از کاربردهای فاسد یک موضوع بکاهد و با استانداردهایی که قرار میدهد، فرهنگ استفاده خیر از آن موضوع را در جامعه مهندسی و نهادینه سازد. این امر در جامعهی امروز که دنیای کفر با تمام توان خود، حرامهای دینی را گسترش […]
این مقاله در مقام ثبوت و فضای بحث علمی، حکم فقهی فقه حکمتگرا در رابطه با فعالیت شرکتهای هرمی و تجارت الکترونیکی در شبکه جهانی اینترنت را تبیین میکند و سپس خاطرنشان میشود در مقام اثبات و با نگاه به واقعیتهای جامعه، گفته شده درست است فعالیت شرکتهای هرمی نوعی کاسبی و معامله است اما […]
معرفت و آگاهی از مسایل استنباط و علم به دلایل و اجتهاد در امور علمی و مبانی وجوهات شرعی غیر از علم و آگاهی یا توانمندی در موارد مصرف آن است.
میان فقیهان قشریگرا با حکیمان و عارفان همواره نزاع و درگیری بوده است. فلسفیان نیز با عارفان کنار نمیآمدهاند. اما در خارج چنین است که فقیه درگیر ظواهر است با صعوبت فهم، حکیم ممکن میداند و عارف واجب میبیند و دیگران هیچ. فقیه از «ظهور»، «وجوب» به دست میآورد و حکیم از «عقول» و عارف […]
جایگاه زنان در فقه حکمت گرا زنان برای پاسخ گفتن به نیاز مرتبهیدومی بُعد اجتماعی خویش باید مشاغل زنانه را به خود اختصاص دهند. این مشاغل عبارت است از نظامپزشکی، نظام آموزشی و تبلیغی همچون خطابه و سخنرانی، حفظ امنیت، بازار و سرمایهگذاری اقتصادی، تاکسیرانی و رفت و آمد و مانند آن. جامعه اسلامی […]
فقه حکمتگرا، خلقت و آفرینش زن را همانند مرد کامل و احسن میداند و نقص خلقتی عقل زنان را باور ندارد.
در جای خود گفتهایم فقه حکمتگرا بهشدت به شناخت موضوع حکم توجه دارد و آن را وظیفه لازم خود میداند.
پیرایه های دینی و چماق تكفير و تفسیق چوب کفر و چماق تکفیر چه نابجاست که اهل فنی را فردی دور از آن علم و اصطلاح، به چوب کفر و چماق تکفیر ببندند بی آن که تشخیص درستی از موضوع مورد بحث و همچنین به حکم و دقتی نسبت به موضوع کفر و کافری […]
قدرت نمایی در مقابل افکار ناهمگون به جای فیلتر به طور کلی برای مقابله، فیلتر شیوه درستی نیست. «الانسان حریص علی ما منع»؛ باید به جای فیلتر در مقابل افکار ناهمگون قدرت نمایی داشت. ایجاد مانع در بسیاری از موارد نتیجه منفی می دهد، نمی شود گفت صنعت و پیشرفت بد است. اینکه به طور […]
اجتهاد و تقلید بر پایه مبانی فقه حکمت گرا قانونگذاری؛ حق اختصاصی خداوند جعل و تشریع قانون تنها ویژه خداوند است. جعل قانون و حکم تنها برای خداوند ثابت است و وحی و ولایت به اعتبار استناد عصمتی که به خداوند دارد، معتبر میباشد. قانون نیز در صورتی مشروع است که بر اساس آموزههای شریعت و […]
فقه یک علم است و ملکهای قدسی و معنوی و روحانی در آن دخیل است که توان نهایی استنباط روشمند حکم را به فقیه میدهد. چنین تعریفی فقه را علم و قدرت انشایی تولید و نوآوری میداند. تکیه بر محفوظات و معلومات ـ که کار اخبار است ـ در این تعریف وجود ندارد.
نخستین مشخصهٔ بارز جامعهٔ روحانیت شیعه، این است که روحانیان از تبار انبیای الهی میباشند.
فقه حکمتگرا کثرت نسل افراد جامعه را به طور مطلق مطلوب نمیشمرد، بلکه میگوید کثرت نسل افراد سالم با بهره هوشی بالا و با زیبایی و توانمندی جسمانی سبب عزّت جامعه را فراهم میآورد.
اشاره : این نوشتار بر آن است تا برخی از پیشنیازهای لازم برای تحقق درست «امر به معروف و نهی از منکر» را ارائه دهد. در این میان، از دو طرح مهم «ولایت عمومی» و نیز «ردهبندی احکام» نام میبرد. امر به معروف؛ تکلیفی اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر از تکالیف […]
جامعهٔ روحانیت، زبان دین دانسته میشود. مشروعیت این جامعه، به قدرت فهم مرادِ شارع و ترجمانی آن است.
کسی که میخواهد به اجتهاد دینی دست یابد، نباید خود را همانند دانشجوی دانشگاه بپندارد و بخواهد مشی مدرسی و نظام تعلیمی کتابمحور آن را داشته باشد.
متاسفانه برخی در جامعه هستند که نمیتوانند صداهای جدید را بشنوند؛ هرچند این صداها پشتوانهٔ فکر ژرف و موشکافیهای شگرف را داشته باشد.
اجتهاد و استنباط فقهی فقه نهروانی تحجّر و تعصب غیر عالمانه به موریانههایی میماند که به تدریج ریشهٔ درختی را که بر آن لانه زده است، میخورد. خوارج دوران حضرت امیرمومنان رحمهالله که با فقه نهروانی خویش و با انگیزه دفاع از حکم خدا و پیمودن راه خدا آیهٔ قرآن می خواندند و شعار […]
دانش فقه نیازمند سیستم و طراحی است. فقه باید بتواند پاسخگوی معضلات و پرسشهای نظام باشد. الآن نظام ما باید بتواند تمامی مشکلات خود را با پشتوانه فقهی قوی حل کند.