تاویل امور و یافت باطن و راهیابی به حقایق عالم و وصول به معارف و حقایق عینی، در صورتی که دارای ضوابط خاص خود باشد و شرایط اساسی و حدود نوعی آن محفوظ بماند، از بهترین راههای کشف باطن قرآن کریم است و گذشته از آن که منع شرعی و عقلی ندارد، از برترین راههای […]
آیا مدرسه حکمت گرایان شاگرد دیگری میپذیرد یا خیر و آیا ایشان تحمل آموزش را دارند یا خیر؟ حضرت موسی با آن همه زحمت و سختیهای مختلف، خود را به جناب خضر (حکمت گرا) رسانید و متابعت و پیروی خویش از وی را بعد از درک حضور وی اعلان نمود و «هل اتبعک علی ان […]
با آن که وصول به مقامات باطنی و مراتب کمال اولیای غیب و بندگان وارسته الهی مشکل است؛ اما امری ممکن و شدنی میباشد و این سخن و بلکه عدم امکان تحصیل معرفت و نوعی وصول، بهخصوص برای کسانی که در بند ظاهر امور گرفتارند و غرق باده غرور و مست از منیت و خودنمایی […]
مرز میان عالمان ظاهر و اولیای باطنی چیست و چه کسانی را میتوان اهل ظاهر دانست و معیار تشخیص اهل باطن از اهل ظاهر چه امری میباشد؟ و ویژگیها و خصوصیات این دو قشر عمده علمی و معنوی کدام است و چه مراتبی میان این دو گروه میباشد و صفات و حالات هر یک چیست […]
امدادهای غیبی برای چه افرادی پیش میآید و چه کسانی مشمول چنین عنایات خاص الهی میگردند؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت: بهطور کلی تمام مواردی که مورد توجه چنین افراد غیبی قرار میگیرد و امدادهای غیبی شامل حالشان میشود را میتوان تحت عناوین اضطرار، استضعاف و مظلومیت افراد قرار داد. سوز و آه […]
رجال غیب و مدبرات امور غیبی جناب حق تعالی منحصر در جناب خضر و یا دیگر اولیای الهی نمیباشد؛ زیرا مدبرات امر از معصوم و ملک و فرشته تا جن یا حیوان و سنگی را در بر میگیرد. از جناب خضر و الیاس و دیگر مظاهر مفاتیح غیب گرفته تا دستههایی از ملایکه الهی که […]
چگونه میشود اولیای باطنی و رجال غیب بتوانند بر خلاف شریعت و ظاهر امر عمل نمایند و چگونه ممکن است احکام شریعت شامل حال این افراد نشود؛ در حالی که تمام ادله احکام از اطلاق و عمومیت خاصی برخوردار است و همه در مقابل آنان یکسان میباشند. چطور ممکن است که رجال غیب مرتکب قتل […]
در اینجا بحثی پیش میآید که در جهت مناط و ملاک آن قرار میگیرد؛ بهطوری که میتواند کبرای کلی برای تمام اهل الله باشد. اگر حضرات اولیای معصوم راه به باطن امور دارند و مدبرات بسیاری از امور میگردند؛ پس دیگر اولیای بحق الهی نیز میتوانند به باطن عمل نمایند و همچون حضرت خضر بر […]
جناب خضر در میان اولیای الهی از گروه دوم میباشد که احکام باطنی و امور غیبی بر آن حضرت غلبه دارد، همانطور که جناب موسی از اولیای دسته نخست میباشد. حضرت خضر در هر لحظه شغلی و در هر زمان به دنبال کاری است و جناب موسی در این سیر و سلوک به این گونه […]
آیا جناب خضر و یا هر ولی دیگری که بر باطن امور آگاه است و صاحب قدرت و تصرف در امور میباشد میتواند احکام باطنی را در ظاهر پیاده نماید، بدون آن که ملاحظه احکام ظاهری را نماید و یا امور طبیعی و یا شرعی را در نظر نداشته باشد؟ آیا میشود ولی و یا […]
اگر اشکال شود درست است که برداشتهای جناب خضر از زیرکی و علم فراست وی نمیباشد، ولی معلوم نیست که این آگاهی در امور باطنی و غیبی ریشه داشته باشد؛ چرا که ممکن است نوعی اطلاعات پیشین و آگاهیهای خارجی آن را در اختیار وی گذاشته باشد و به طور خلاصه، علم حضرت خضر هم […]
نخستین موضوعی که از سیر و سلوک جناب خضر و حضرت موسی و شیوه تعامل این دو بزرگوار مورد توجه قرار میگیرد هوشمندی و فراست حضرت خضر است. آیا برداشت جناب خضر و شناختی که وی از حضرت موسی ارایه میدهد از باب فراست و هوشمندی بوده و یا از باب علوم باطنی و غیبی […]
با آن که حضرت موسی در متابعت از حضرت خضر از جانب حق تعالی امر شده بود و و خود آن حضرت نیز پیشنهاد متابعت و پیروی از خضر را به وی داد و ایشان در ابتدا آن را نپذیرفت و آن را چنین تعلیل آورد که: «کیف تصبر علی ما لم تحط به خبرا»؛ […]
در سراسر سیر و سلوک یاد شده و حرکت معنوی حضرت موسی، وی به ظاهر امور توجه مییافت و قضاوت، صورت تشریعی داشت و از باطن امور انصراف پیدا میکرد؛ در حالی که جناب خضر ایشان را به باطن متوجه مینمود. جناب موسی در هر سه حادثه ناآرامی خود را اظهار داشت و درِ ادراک […]
جناب خضر به حضرت موسی میفرماید: «إنّک لن تستطیع معی صبرا، وکیف تصبر علی ما لم تحط به خبرا»؛ تو هر کسی که میخواهی باش (با آن که صاحب ید بیضا و آیات و بینات نیز میباشی)، بدان که تحمل صبوری و تاب همگامی در کنار مرا نداری و بدان که مقامت در ظاهر محفوظ […]
آیه شریفه: «قال موسی: هل اتبعک علی ان تعلمن ممّا علمت رشدا»؛ موسی به آن شخص دانا گفت: آیا اگر من پیروی و خدمت تو را کنم از علم خود مرا خواهی آموخت، سه امتیاز و ویژگی از زبان حضرت موسی برای حضرت خضر بر میشمرد: یک. متابعت و فرمانبرداری حضرت موسی از جانب خضر؛ […]
در قرآن مجید نسبت به حضرت خضر تنها یک آیه آمده و در آن نسبت به پیامبری ایشان بهطور صریح سخنی پیش نیامده است؛ گرچه میتوان قراینی بر پیامبر نبودن ایشان یافت؛ هرچند صراحتی بر عدم پیامبری ایشان به دست نمیآید و تنها جلالت قدر و بلندی منزلت و شخصیت بالای ایشان را میتوان از […]
در این آیه آمده است: «وإذ قال موسی لفتاه لا ابرح حتّی ابلغ مجمع البحرین او امضی حقبا». جناب موسی به آن جوانمرد؛ یعنی یوشع بن نون که رفیق و همراه وی بود فرمود: من هرگز از طلب دست بر نمیدارم تا آن که خود را به مجمعالبحرین برسانم؛ گرچه سالهای فراوانی به طول انجامد […]
قرآن مجید در چند سوره از تاویل یاد میکند که مهمترین آن در سوره کهف و داستان جناب خضر و حضرت موسی علیهماالسلام میباشد. سوره کهف گذشته از مباحث توحیدی و نفی شرک و دیگر مطالب فراوانی که در آن است، بهطور کلی از چهار واقعه تاریخی و سرگذشت مهم حکایت میکند که عبارت است […]
تفاوت تاویل با تعبیر، همانند تفاوت میان رویت و رویاست. همانطور که رویت نسبت به مشاهده در بیداری استعمال میشود، رویا نیز همان رویت در خواب را میگویند. تاویل همانند تعبیر، کوششی در جهت یافت باطن امور و اشیا میباشد؛ همانطور که چنین کوششی را در جهت رویا، تعبیر مینامند، با این تفاوت که یافت […]
علم تأویل تأویل و یافت باطن اشیا تاویل و باطنیابی از ظواهر اشیا و امور مختلف، نسبت به همه موجودات و اشیا و وقایع و امور میباشد. تاویل، دستیابی به چهره باطن چیزی را گویند و با این کار نوا از ساز وجودی امور به صدا در میآید و آدمی با آن چیز بیشتر آشنا […]