تفسیر هدی / جلد یکم «هُدًی لِلنَّاسِ وَبَینَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ» (بقره / ۱۸۵) جلد یکم: درآمدی بر تفسیر و تأویل چیستی، چگونگی و چرایی تفسیر و تأویل قرآن کریم و پیشفرضهای آن به شیوهٔ اختصاصی انس با هر آیهٔ شریفه شناسنامه تفسیر هدی / جلد یکم (درآمدی بر تفسیر و تأویل) سرشناسه […]
تفسیر هدی / جلد یکم فصل یکم: تفسیر قرآن کریم (۴۱) (۴۲) معناشناسی تفسیر در شناخت معنای «تفسیر» باید به قرآن کریم مراجعه داشت؛ زیرا قرآن کریم بهترین منبع تخصصی واژهشناسی و شناخت معناست. قرآن کریم واژهٔ «تفسیر» را تنها در یک مورد به کار برده است. چنین استعمالی پرده از نکتهای بر میدارد […]
تفسیر هدی / جلد یکم لزوم صفای باطن و استاد کارآزموده در دانش تفسیر در تفسیر باید به کشف و فهم مراد گفتهپرداز رسید. فهم مراد امری متمایز از یافت مفهوم است و این به آن معناست که صرف آگاهی بر علوم ادبی برای تفسیر کافی نیست، بلکه فهم مراد گفتهپرداز قدسی در گرو داشتن […]
تفسیر هدی / جلد یکم فصل دوم: تأویل قرآن کریم (۲۱۷) (۲۱۸) ظهور و بطون قرآن کریم در پسِ ظاهر قرآن کریم لایههایی است و هر لایه نیز دارای مراتبی است که «باطن» قرآن کریم نام دارد. دانشی را که از این باطنها میگوید «تأویل» میخوانند. ظاهر و باطن امری نسبی است و برای […]
تفسیر هدی / جلد دوم تفسیر هدی / جلد دوم «هُدًی لِلنَّاسِ وَبَینَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ» (بقره / ۱۸۵) جلد دوم: چهرهٔ عشق (تفسیر سورهٔ حمد / آیهٔ ۱) نویافتههایی از مفهوم، معنا، مصداق، نور، حکم، عظمت، آثار، تفسیر و تأویل: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم» شناسنامه تفسیر هدی / جلد دوم (تفسیر سورهٔ […]
تفسیر هدی / جلد دوم فصل سوم: ذکر عشق تفسیر و تأویل: « اللَّه » (۵۵) (۵۶) تقدم اللّه بر تمامی اسما «اللَّه» تنها اسمی است که هیچ اسمی پیش از آن ذکر نمیگردد و همواره بر دیگر اسمای حق تعالی پیشی دارد و افضل و برترین اسم الهی است. هیچ اسمی در قرآن […]
تفسیر هدی / جلد دوم فصل ششم: ماجرای عشق تفسیر و تأویل: « الرَّحْمَنِ الرَّحِیم » (۱۱۲) (۱۱۳) رحمت الهی نهاد بسم الله با توجه به مفاهیم و گزارههایی که تاکنون در تبیین معنای «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم» در ضمن فصول گذشته آمد میتوان گفت نهاد «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم» و تعین آن به […]
تفسیر هدی / جلد دوم فصل هفتم: تمامیت عشق تفسیر و تأویل: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم » (۱۸۲) (۱۸۳) تنها ذکر شروع «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم» ذکر ابتدا و شروع است که هیچ ذکر دیگری نمیتواند جای آن را بگیرد. بعضی ابتدای کلام خود را با «هُو» شروع میکنند و آن را نخستین […]
تفسیر هدی / جلد سوم «هُدًی لِلنَّاسِ وَبَینَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ» (بقره / ۱۸۵) جلد سوم: چهرهٔ حضرت حق (تفسیر سورهٔ حمد / آیهٔ ۲ ـ ۵) تبیین تمامیت حمد، الوهیت، ربوبیت و مالکیت حق و کمال بندگی شناسنامه تفسیر هدی / جلد سوم (تفسیر سورهٔ حمد ـ چهرهٔ حق تعالی) سرشناسه : نکونام، […]
فصل دوم: بسملهٔ سورهٔ حمد «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» آغازگر والا؛ خدای تمام کمال، همیشه فراخ رحمتورز ویژه مهرپرداز. (۵۷) (۵۸) ورودگاه انس با قرآن کریم «بِسْم» عنوانی برای هستی و تمامی پدیدههای آن است. هم خداوند و هم پدیدههای آن هر یک دارای اسم است؛ با این تفاوت که اسم حق تبارک و […]
فصل سوم: حمد «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ» تمامی ستایش ویژهٔ خدای تمام کمال؛ پروردگار عالمیان است. (۶۷) (۶۸) معناشناسی حمد و واژگان همگن دومین آیهٔ سورهٔ حمد، ستایش مطلق خداوند؛ پروردگار عالمیان را موضوع قرار داده است و میفرماید: «الْحَمْدُ لِلَّه». این فراز با حمد شروع شده است و نه با شکر یا مدح. […]
فصل چهارم: ربوبیت (۱۴۵) (۱۴۶) بزرگترین اسم فعلی «رَبّ» از اسمای قدرتی، ارادی و عملی است که اطوار مختلف و خصوصیات متعددی را داراست و جلوهگری این عروس اسمای الهی در قرآن کریم به صورتها و چینشهای متفاوت ویژه است. بیشتر کسانی که از این بزرگترین اسم فعلی حق تعالی سخن گفتهاند به بررسی […]
فصل پنجم: عوالم پدیدهها (۲۱۱) (۲۱۲) گستردگی پدیدههای هستی «عالم» لفظ جمع است و بر یک مجموعه اطلاق میشود نه بر یک فرد؛ همانطور که پدیدهها هیچ یک مفرد ندارد و آنچه فرد دانسته میشود مجموعهای از عوالم گوناگون است. هر ذرهای قابل شکافته شدن به ذرههاست، ذرههایی که هر یک درهای است. این […]
فصل ششم: تفصیل رحمت «الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» همیشه فراخ رحمتورزِ ویژه مهرپرداز. (۲۳۱) (۲۳۲) تمام فیض و کمال پدیدارها «الرَّحْمنِ الرَّحیم» تمام ظهور حقی و تمامی اسمای حق تعالی و نیز تمامی خلق مظهری را در خود دارد. «الرَّحْمن» در مقام مظهری تمام فیض است و تمام ظهور خلقی و بیانگر ذات و اسم عام […]
فصل هفتم: اقتدار مالکیت «مالِک یوْمِ الدِّینِ» دارندهٔ توانمندی نمایانی آشکار (۲۳۹) (۲۴۰) ختم فصل نخست آیهٔ شریفهٔ «مالِک یوْمِ الدِّینِ» در سورهٔ حمد حکم مبدِّل و تبدیل کننده را دارد که چهرهٔ این سوره را تغییر میدهد به این معنا که لحاظ ختمی پیدا میکند و ختم سه آیهٔ پیشین را بیان میکند […]
فصل هشتم: بندگی «إِیاک نَعْبُدُ وَإِیاک نَسْتَعینُ» خدایا، تنها تو را میپرستیم و تنها تو را یاری میخواهیم. (۲۶۱) (۲۶۲) التفات از غیبت به خطاب «إِیاک نَعْبُدُ وَإِیاک نَسْتَعینُ» شروع التفات از غیبت به خطاب است. بیگانگی و غیبت با این آیه برداشته میشود و خطاب و صمیمیت است که رخ مینماید. سورهٔ حمد در […]
تفسیر هدی / جلد چهارم «هُدًی لِلنَّاسِ وَبَینَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَالْفُرْقَانِ» (بقره / ۱۸۵) جلد چهارم: چهرهٔ بندگان (تفسیر سورهٔ حمد / آیهٔ ۶ ـ ۷) تبیین اصناف چهارگانهٔ: محبوبان، محبان، مغضوبان، و گمراهان شناسنامه تفسیر هدی / جلد چهارم (تفسیر سورهٔ حمد ـ چهرهٔ بندگان) سرشناسه : نکونام، محمدرضا، ۱۳۲۷ - عنوان و […]
فصل دوم: هدایت و ولایت «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ». راه میانهٔ زودرسنده را به ما بنمای. (۱۹) (۲۰) اذن دخول سورهٔ حمد آیهٔ شریفهٔ: «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ» تکبیت غزل حق در سورهٔ حمد است، که در آن امر به هدایت میشود و التماس و خواهش نیز در آن نیست؛ بلکه حکم دارد آن هم با […]
فصل سوم: اِنعامیها (محبوبان) «صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیهِمْ» راه محبوبانی که به کمال و تمامِ نعمت، گرامیاشان داشتهای (۱۲۹) (۱۳۰) فراز بیهمتا «صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیهِمْ» در تمامی قرآن کریم تعبیری منحصر به فرد، ممتاز و بیهمتاست که تنها در سورهٔ حمد آمده است و نمیشود نظیر و مشابهی برای آن یافت. مهم این […]
فصل چهارم: مغضوبان «الْمَغْضُوبِ عَلَیهِمْ». مغضوبانی که از آنان رویگرداندهای (۱۹۵) (۱۹۶) مغضوبان «الْمَغْضُوبِ عَلَیهِمْ» تنها یک بار در قرآن کریم آمده است. این استعمالِ منحصر به فرد، موقعیت مغضوبان و برد آنان در خباثت و پلیدی را میرساند. «الْمَغْضُوبِ عَلَیهِمْ» عنوانی است در برابر عنوان بیهمتای «الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیهِمْ» و کسانی هستند که […]
فصل پنجم: گمراهان «الضَّالِّینَ» (۲۱۱) (۲۱۲) معناپژوهی ضلالت ضلالت به معنای گُمی (گمراهی و گم شدن) است؛ خواه در امور مادی باشد یا معنوی؛ مانند اعتقادات و باورها یا در امور اخلاقی یا گم نمودن هویت و حقیقت خود و از دست دادن دل و نفس خویش. کسی هدایت دارد و «مهدی» است که […]
فصل ششم: راهیافتگان (تابعان انعامیها) «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ. صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیهِمْ غَیرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیهِمْ وَلاالضَّالِّینَ». راه میانهٔ زودرسنده را به ما بنمای؛ راه محبوبانی که به کمال و تمامِ نعمت، گرامیاشان داشتهای؛ نه سزاواران رویگردانندگی و نه گمراهان. (۲۴۳) (۲۴۴) صراط انعامیها در فصل نخست که چشمانداز پایانی سورهٔ حمد را ارایه میداد […]