منبع: آموزش مقامات موسیقی ایرانی ( دستگاه‌ها و گوشه‌ها و تحلیل فلسفی و درمانی نواها و آهنگ‌ها )
گوشه‌های دستگاه چارگاه
۴۸۲
آشوری
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
ای برون از وهم و قال و قیل من
خاک بر فرق من و تمثیل من
۴۸۳
پروانه
وزن عروضی: مستفعلُ فاعلاتُ فع لن
مفعول مفاعلن فعولن
ــ ــ U /U ــ U ــ /U ــ ــ
بحر: هزج مسدّس اخرب مقبوض محذوف
دیر آمدی ای نگار سرمست
زودت ندهیم دامن از دست
۴۸۴
چاوشی
وزن عروضی: مفاعیلن مفاعیلن فَعُولُن
U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ
بحر: جدید یا هزج مسدّس محذوف
حلول و اتحاد هر دو محال است
که در وحدت دویی عین ضلال است
۴۸۵
چکاوک
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
نیست غیر او که دارد غیر دوست
در حقیقت اوست شوقش هم بدوست
۴۸۶
چکاوک
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
این قوم که در پناه ریش آمده‌اند
گرگند که در لباس میش آمده‌اند
برگشته ز اسلام به خویش آمده‌اند
پس رفته و در گمان که پیش آمده‌اند
۴۸۷
چهارمضراب
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
تا بتوانی خسته مگردان کس را
بر آتش خشم خویش منشان کس را
گر راحت جاودان طمع می‌داری
می‌رنج همیشه و مرنجان کس را
۴۸۸
چهارمضراب
وزن عروضی: فعلات فاعلاتن فَعَلات فاعلاتن
U U ــ U / ــ U ــ ــ / U U ــ U / ــ U ــ ــ
بحر: رمل مثمن مشکول
غلط است هر که گوید که به دل رهی روا هست
دل من ز غصه خون شد، دل تو خبر ندارد
۴۸۹
حزین
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
عاشقم بر لطف و بر قهرت به جدّ
ای عجب من عاشق این هر دو ضد
۴۹۰
حزین
وزن عروضی: فاعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَع لُن
ــ U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / ــ ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف (مقصور)
گرچه خوبی، ز پی زشت به خواری منگر
کاندر این ملک چو طاووس نگار است مگس
۴۹۱
حزین
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
با لب دمساز خود گر جفتمی
هم‌چو نی این گفتنی‌ها گفتمی
۴۹۲
حصار
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
زاهد تو ز مستی منگر پستی ما
حرف ره نیستی شده هستی ما
ما مست محبتیم و تو مست غرور
فرق است ز مستی تو تا مستی ما
۴۹۳
حصار
وزن عروضی: مفاعیلن مفاعیلن فَعُولُن
U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ
بحر: جدید یا هزج مسدّس محذوف
نشان فرد مؤمن با تو گفتم
چو مرگ آید تبسم بر لب اوست
۴۹۴
خجسته
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
تا چند روی از پی تقلید و قیاس
بگذر ز چهار عنصر و پنج حواس
گر معرفت خدای خود می‌طلبی
در خود نگر و خدای خود را بشناس
۴۹۵
زابل
وزن عروضی: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
مستفعلن مفاعلُ مستفعلن فَعَل
ــ ــU ــ / U ــU U / ــ U ــ /U ــ
بحر: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف
تا برنخیزی از سر دنیا و هر چه هست
با یار خویشتن نتوانی دمی نشست
۴۹۶
زابل
وزن عروضی: فعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَعلُن
U U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / U U ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف
خوش بود گر محک تجربه آید به میان
تا سیه‌روی شود هر که در او غش باشد
نقد صوفی نه همین صافی و بی‌غش باشد
چه بسا خرقه که مستوجب آتش باشد
۴۹۷
زابل
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
اول به مدینه مصطفی را صلوات
دوم به نجف شیر خدا را صلوات
در کرببلا به شمر ملعون لعنت
در طوس غریب الغربا را صلوات
۴۹۸
زابل
وزن عروضی: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ
بحر: هزج مثمن سالم
نخور صائب فریب زهد تو از عمامهٔ زاهد
که در گنبد ز بی مغزی صدا بسیار می‌پیچد
۴۹۹
زابل
وزن عروضی: فاعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَع لُن
ــ U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / ــ ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف (مقصور)
بی‌ریاضت نتوان شهرهٔ آفاق شدن
مه چو لاغر شود انگشت‌نما می‌گردد
۵۰۰
زنگوله
وزن عروضی: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
مستفعلن مفاعلُ مستفعلن فَعَل
ــ ــU ــ / U ــU U / ــ U ــ /U ــ
بحر: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف
شخصم به‌چشم عالمیان خوب منظر است
وز خبث باطنم سر خجلت فتاده پیش
طاووس را نقش و نگاری که هست، خلق
تحسین کنند و او خجل از پای زشت خویش
۵۰۱
سلمک
وزن عروضی: مستفعل مفعولن مستفعل مفعولن (عروض نوین)
ــ ــ U U / ــ ــ ــ / ــ ــ U U / ــ ــ ــ
بحر: هزج مثمن اخرب
پوینده به هر پایی، گیرنده به هر دستی
با چشم و زبان ما، بینا تو و گویا تو
۵۰۲
شور
وزن عروضی: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن
مستفعلن فعولن مستفعلن فعولن (عروض نوین)
ــ ــU ــ / U ــ ــ / ــ ــU ــ /U ــ ــ
بحر: مضارع مثمن اخرب
دست از طلب ندارم تا کام من برآید
یا جان رسد به جانان یا جان ز تن در آید
۵۰۳
شهناز
وزن عروضی: فاعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَع لُن
ــ U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / ــ ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف (مقصور)
به هوس راست نیاید، به تمنّا نشود
اندر این راه بسی خون جگر باید خورد
۵۰۴
شهرآشوب
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
گیرم که هزار مصحف از بر داری
آن را چه کنی که نفس کافر داری
سر را به زمین چو می‌نهی بهر نماز
آن را به زمین بنه که در سر داری
۵۰۵
غیب
وزن عروضی: مستفعلُ فاعلاتُ مفعولاتن
ــ ــ U U / ــ U ــ U / ــ ــ ــ ــ
مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
بحر: هزج مسدّس اخرب
ای یک‌دلهٔ صددله، دل یک‌دله کن
از هرچه به غیر دوست دل را یله کن
۵۰۶
ضربی
وزن عروضی: فاعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَع لُن
ــ U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / ــ ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف (مقصور)
دزدی بوسه عجب دزدی پرمنفعتی است
که اگر باز ستانند مضاعف گردد
۵۰۷
کرشمه
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
سیف و سکین و سنان و سلسله
خفته در آهن چو در هامون گله
۵۰۸
کرشمه
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ U ــ
بحر: رمل مثمن محذوف
اهل ظاهر از کلام حق نبیند غیر پوست
مغز آن بیند که او بینا بود با چشم دوست
۵۰۹
کرشمه
وزن عروضی: فَعُولُن فَعُولُن فَعُولُن فَعَلْ
U ــ ــ /U ــ ــ /U ــ ــ /U ــ
بحر: متقارب مثمن محذوف
مریضی که از عشق تب می‌کند
علاجش دو عناب لب می‌کند
۵۱۰
گبری
وزن عروضی: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
مستفعلن مفاعلُ مستفعلن فَعَل
ــ ــU ــ / U ــU U / ــ U ــ /U ــ
بحر: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف
مستی بهانه کردم و چندان گریستم
تا کس نپرسدم که گرفتار کیستم
۵۱۱
گبری
وزن عروضی: مفاعلُن فَعَلاتن مفاعلن فَع لُن
U ــ U ــ / U U ــ ــ /U ــ U ــ / ــ ــ
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
گدای درگه او باش و پادشاهی کن
مکن مخالفت او و هر چه خواهی کن
۵۱۲
گلریز
وزن عروضی: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
مستفعلن مفاعلُ مستفعلن فَعَل
ــ ــU ــ / U ــU U / ــ U ــ /U ــ
بحر: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف
زین همرهان سست‌عناصر دلم گرفت
مردی اشاره فهم و سخندانم آرزوست
گُرزم فتاده به دنیای حیرتش
شیر خدا و رستم دستانم آرزوست
۵۱۳
مویه
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
هست فرقی در میان حب و عشق
شام در معنی نمی‌باشد دمشق
۵۱۴
مهربانی
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
تا تو باشی، نیک و بد آنجا بود
چون تو گم گشتی همه زیبا بود
۵۱۵
نحیب
وزن عروضی: فَعُولُن فَعُولُن فَعُولُن فَعَلْ
U ــ ــ /U ــ ــ /U ــ ــ /U ــ
بحر: متقارب مثمن محذوف
به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه بر نگذرد
خداوند نام و خداوند جای
خداوند روزی‌ده و رهنمای
خداوند کیهان و گردون سپهر
فروزندهٔ ماه و ناهید و مهر
۵۱۶
نعره
وزن عروضی: فَعُولُن فَعُولُن فَعُولُن فَعَلْ
U ــ ــ /U ــ ــ /U ــ ــ /U ــ
بحر: متقارب مثمن محذوف
چه فرهادها مرده در کوه‌ها
چه حلاج‌ها رفته بر دارها
۵۱۷
نغمه
وزن عروضی:مفعول مفاعلن فعولن
ــ ــ U /U ــ U ــ /U ــ ــ
بحر: هزج مسدّس اخرب مقبوض محذوف
پرسید کسی که عاشقی چیست
گفتم که چو ما شوی بدانی
۵۱۸
نغمه
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
لنگ و لوک و خفته‌شکل و بی‌ادب
سوی او می‌خیز و او را می‌طلب
۵۱۹
نفیر
وزن عروضی: مفاعلُن فَعَلاتن مفاعلن فعلن
U ــ U ــ / U U ــ ــ /U ــ U ــ / U U ــ
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
بکش مرا و میندیش و کام خویش بر آر
که سال‌هاست که من طالب رضای توام
۵۲۰
نفیر
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
هردم بر دیگری نمی‌باید رفت
از پیش هنروری نمی‌باید رفت
چون آب به هر زمین نمی‌باید شد
چون باد به هر دری نمی‌باید رفت
۵۲۱
نواب
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
صادق چون متاع دانشوری است
آزرده مشو عالم سوداگری است
سهل است اگر تو را خریداری نیست
جنسی که گرانبهاست کم مشتری است
منبع: آموزش مقامات موسیقی ایرانی ( دستگاه‌ها و گوشه‌ها و تحلیل فلسفی و درمانی نواها و آهنگ‌ها )
