منبع: آموزش مقامات موسیقی ایرانی ( دستگاه‌ها و گوشه‌ها و تحلیل فلسفی و درمانی نواها و آهنگ‌ها )
۲۸۴
بختیاری
وزن عروضی: مستفعلن مستفعلن مستفعلن فَع
ــ ــU ــ / ــ ــ U ــ / ــ ــ U ــ / ــ
بحر: هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب
در گردش افلاک چو کردم نظری
از مردم آزاده ندیدم اثری
هرجا که سری بود فرو رفت به‌خاک
هرجا که خری بود بر آورد سری
۲۸۵
چکاوک
وزن عروضی: مفاعلُن فَعَلاتن مفاعلن فعلن
U ــ U ــ / U U ــ ــ /U ــ U ــ / U U ــ
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
مرا ز دست هنرهای خویشتن فریاد
که هر یکی به دگرگونه داردم ناشاد
ز من بگیر عبرت و کسب هنر مکن
مرا خود از هنر خویش نیست چندان بهر
با خویشتن عداوت هفت آسمان مخواه
خوشا فسانهٔ شیرین و قصهٔ فرهاد
تمتعی که من از فضل در جهان دیدم
همان جفای پدر بود و سیلی استاد
۲۸۶
حجاز
وزن عروضی: مستفعل مستفعل مستفعل فَع لُن
مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن
ــ ــ U U / ــ ــ U U / ــ ــU U / ــ ــ
بحر: هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف
تا چند کنی قصه ز اسکندر و دارا
پنج روزهٔ عمر این همه افسانه ندارد
۲۸۷
حزین
وزن عروضی: فَعُولُن فَعُولُن فَعُولُن فَعَلْ
U ــ ــ /U ــ ــ /U ــ ــ /U ــ
بحر: متقارب مثمن محذوف
مرا باشد از درد طفلان خبر
که در طفلی از سر برفتم پدر
۲۸۸
حزین
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
بذل مال و جاه و ترک نام و ننگ
در طریق عشق، اول منزل است
۲۸۹
حصار
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
تا در نزنی بهر چه داری آتش
هرگز نشود حقیقت وقت تو خوش
۲۹۰
حصار
وزن عروضی: فعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَعلُن
U U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / U U ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف
گوش اگر گوش تو و ناله اگر نالهٔ من
آن‌چه البته به جایی نرسد فریاد است
۲۹۱
حصار
وزن عروضی: مستفعلن مستفعلن مستفعلن فَع
مفعول مفاعیل مفاعیل فَعَل
ــ ــU ــ / ــ ــ U ــ / ــ ــ U ــ / ــ
بحر: هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب
در دیدهٔ دیده دیده‌ای می‌باید
وز خویش طمع بریده‌ای می‌باید
تو دیده نداری که ببینی او را
ورنه همه اوست دیده‌ای می‌باید
۲۹۲
حصار
وزن عروضی: مُفتَعِلُن مفاعلن مفتعلن مفاعلن
ــ U U ــ /U ــ U ــ / ــ U U ــ /U ــ U ــ
بحر: رجز مثمّن مطوی مخبون
اشک ریای زاهدان ریخت به خانهٔ خدا
قحبه به مسجد افکنَد طفل حرامزاده را
۲۹۳
خجسته
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
در رزم چو آهنیم و در بزم چو موم
بر دوست مبارکیم و بر دشمن شوم
۲۹۴
خجسته
وزن عروضی: فعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَعلُن
U U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / U U ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف
نظر آنان که نکردند بدین مشتی خاک
الحق انصاف توان داد که صاحب‌نظرند
۲۹۵
راجعه
وزن عروضی: مفاعلُن فَعَلاتن مفاعلن فعلن
U ــ U ــ / U U ــ ــ /U ــ U ــ / U U ــ
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
حجاب روی تو هم روی توست در همه حال
نهانی از همه عالم ز بس‌که پیدایی
۲۹۶
راجعه
وزن عروضی: فعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَعلُن
U U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / U U ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف
گرچه در آتشِ دل چون خُم مِی در جوشم
مُهر بر لب زده خون میخورم و خاموشم
۲۹۷
رجز
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ U ــ
بحر: رمل مثمن محذوف
رسم عاشق نیست با یک دل دو دلبر داشتن
یا ز جانان یا ز جان بایست دل برداشتن
۲۹۸
ریز
وزن عروضی: فاعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَع لُن
ــ U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / ــ ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف (مقصور)
زلف آشفتهٔ او باعث جمعیت ماست
چون چنین است، پس آشفته‌ترش باید کرد
۲۹۹
زنگوله
وزن عروضی: مستفعلن مستفعلن مستفعلن فَع
مفعول مفاعیل مفاعیل فَعَل
ــ ــU ــ / ــ ــ U ــ / ــ ــ U ــ / ــ
بحر: هزج مثمن اخرب مکفوف مجبوب
گفتی که بکن کار و ببستی دستم
گفتی که بزن تیر و بریدی شستم
بر موجب فرمان تو گر زان‌که نی‌ام
بر وفق ارادت تو باری هستم
۳۰۰
شور
وزن عروضی: مفاعیلن مفاعیلن فَعُولُن
U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ
بحر: جدید یا هزج مسدّس محذوف
ندانیدم که من لیلی پرستم
که من لیلای لیلی می‌پرستم
۳۰۱
شهرآشوب
وزن عروضی: فاعلاتن مفاعلن فَع لَن
ــU ــ ــ / U ــU ــ / ــ ــ
بحر: خفیف مسدّس محذوف
زاهدی چیست؟ ترک بد گفتن
عاشقی چیست؟ ترک خود گفتن
۳۰۲
شهناز
وزن عروضی: مفاعلُن فَعَلاتن مفاعلن فَع لُن
U ــ U ــ / U U ــ ــ /U ــ U ــ / ــ ــ
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
نه عمر خضر بماند نه ملک اسکندر
نزاع بر سر دنیای دون مکن درویش
۳۰۳
ضربی
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
پیوسته دلم دم از رضای تو زند
جان در تن من نَفَس برای تو زند
گر بر سر خاک من گیاهی روید
از هر بَرَکی بوی وفای تو زند
۳۰۴
ضربی
وزن عروضی: مستفعل مستفعل مستفعل فَع لُن
ــ ــ U U / ــ ــ U U / ــ ــU U / ــ ــ
بحر: هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف
در کنج دلم عشق کسی خانه ندارد
کس راه در این کلبهٔ ویرانه ندارد
دل را به کف هر که نهم، باز پس آرد
کس تاب نگه‌داری دیوانه ندارد
تا چند کنی قصّه ز اسکندر و دارا
پنج روزهٔ عمر این‌همه افسانه ندارد
۳۰۵
عشاق
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
هر که او بیدارتر، پر دردتر
هر که او آگاه‌تر، رخ زردتر
۳۰۶
گبری
وزن عروضی: مفاعلن مفاعلن مفاعلن مفاعلن
U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ
بحر: هزج مثمن مقبوض سالم (رجز مخبون)
چه شود به چهرهٔ زرد من نظری برای خدا کنی
تو شهی و کشور جان تو را، تو مهی و ملک جهان تو را
ز تو گر تفقد و گر ستم، بود آن عنایت و این کرم
همه‌جا، کشی می لاله‌گون، ز ایاغ مدعیان دون
تو کمان کشیده و در کمین، که زنی به تیرم و من غمین
که اگر کنی، همه درد من، به یکی نظاره دوا کنی
ز ره کرم چه زیان تو را، که نظر به حال گدا کنی
همه از تو خوش بود ای صنم، چه جفا کنی چه وفا کنی
شکنی پیالهٔ ما که خون، به دل شکستهٔ ما کنی
همهٔ غمم بود از همین،که خدا نکرده خطا کنی
تو که هاتف از درش این زمان، رَوی از ملامت بی‌کران
قدمی نرفته ز کوی آن، نظر از چه سوی قفا کنی
۳۰۷
مغلوب
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
این وطن مصر و عراق و شام نیست
این وطن شهری است کو را نام نیست
۳۰۸
منصوری
وزن عروضی: مفعول مفاعلن مفاعیلن فع
ــ ــ U / U ــ U ــ / U ــ ــ ــ / ــ
بحر: هزج مسدّس اَخرب (وزن رباعی)
می‌دان و مگو تا نشود رسوایی
زیبایی مرد هست در گنجایی
۳۰۹
مویه
وزن عروضی: مفاعیلن مفاعیلن فَعُولُن
U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ
بحر: جدید یا هزج مسدّس محذوف
پیمبر عشق و دین عشق و خدا عشق
ز فوق عرش تا تحت ثری عشق
۳۱۰
مویه
وزن عروضی: مستفعلُ فاعلاتُ فع لن
مفعول مفاعلن فعولن
ــ ــ U /U ــ U ــ /U ــ ــ
بحر: هزج مسدّس اخرب مقبوض محذوف
مقصود ز عالم آدم آمد
مقصود ز آدم آن دم آمد
۳۱۱
مهربانی
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ U ــ
بحر: رمل مثمن محذوف
هرچه هست از قامت ناساز بی‌اندام ماست
ورنه تشریف تو بر بالای کس کوتاه نیست
۳۱۲
مهربانی
وزن عروضی: فعلاتن فَعَلاتن فَعَلاتن فَعلُن
U U ــ ــ /U U ــ ــ /U U ــ ــ / U U ــ
بحر: رمل مثمن مخبون محذوف
سنگ بدگوهر اگر کاسهٔ زرّین شکند
قیمت سنگ نیفزاید و زر کم نشود
۳۱۳
ناقوس
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ U ــ
بحر: رمل مثمن محذوف
سوی آن حضرت نپرد هیچ دل با آرزو
با چنین گل رخ نخسبد هیچ کس با پیرهن
۳۱۴
نحیب
وزن عروضی: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ
بحر: هزج مثمن سالم
چه خوش صید دلم کردی، بنازم چشم مستت را
که کس آهوی وحشی را، از این خوش‌تر نمی‌گیرد
۳۱۵
نحیب
وزن عروضی: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
ــ U ــ ــ / ــ U ــ ــ / ــ Uــ
بحر: رمل مسدّس محذوف
دم به‌دم نو می‌شود دنیا و ما
غافلیم از نو شدن اندر بقا
۳۱۶
نعره
وزن عروضی: مفاعیلن مفاعیلن فَعُولُن
U ــ ــ ــ /U ــ ــ ــ /U ــ ــ
بحر: جدید یا هزج مسدّس محذوف
گر از هر باد چون کاهی بلرزی
اگر کوهی شوی کاهی نیرزی
۳۱۷
نغمه
وزن عروضی: فاعلاتن مفاعلن فَع لَن
ــU ــ ــ / U ــU ــ / ــ ــ
بحر: خفیف مسدّس محذوف
عقل در کوی عشق نابیناست
عاقلی کار بو علی سیناست
منبع: آموزش مقامات موسیقی ایرانی ( دستگاه‌ها و گوشه‌ها و تحلیل فلسفی و درمانی نواها و آهنگ‌ها )
