منبع : چشم انداز کلیات دیوان نکو / معرفی دولت کریمه (جلد اول : کلیات دیوان نکو )
دولت لئیمه چون طبیعت کسی را احترام نمی‌گزارد، همه را ناراضی و وحشی می‌سازد:
برفته از دل دنیا طبیعت
نباشد در دل دنیا کسی رام
دولتی که خشونت دارد و نفرت می‌پراکند، کریمه نیست. نفرت و خشونت برای دولت بی‌مروّت و لئیمه است و عجیب آن است که آن را فلسفه می‌سازد و به آن خرسند و شاد می‌باشد و آن را مایهٔ مباهات و فخر خود می‌گرداند:
عشق و نفرت هر دو یارند از قدیم
این پلیدِ بی‌مروّت، آن کریم
جنگ و چنگال طبیعت شد از او
با همه قهر و ستم، اندوه و بیم
کشت و کشتارش بود خود یک اثر
گشته از درگیری‌اش شاد آن لئیم
ریشهٔ دولت لئیمه و نگه‌دار آن برای مدتی محدود، گرگِ خونخوارِ خشونت است:
خشونت هست اصل و ریشهٔ ظلم
برنده خود ندارد جان انسان!
خشونت زشت باشد، باش آرام
رها کن ای بشر تو راه گرگان
خشونت، عبارت است از: تندی و تیزی و قهر و زبری و سختی و قساوت و زمختی و بی‌رحمی و کینه و بددلی و غیض و تنگی و قبض؛ از این رو دل‌ها را می‌شکند و جان‌ها را پاره پاره و گُل‌ها را پرپر می‌کند.
خشونت را بگو معنا چه باشد
همان چیزی که بشکسته دل و جان
خشونت، انواع درد و بلا را به جان توده‌ها می‌اندازد؛ توده‌هایی که اسیر سگ‌های هار خطا شده‌اند و باطل را پارس می‌کنند:
دل دنیا پر از درد و بلا شد
بشر در هر فرازی مبتلا شد
گهی باشد شریک و یار شیطان
به هر وادی گرفتار جفا شد
شود غافل، نمی‌یابد چه دارد
اسیر گرگ و سگ‌های خطا شد
نمی‌داند که افتاده به باطل
رها از پاکی و صدق و صفا شد
خشونت، کار افراد ضعیف است. قوی بر مدار طبیعت سیر می‌کند و خشونتی ندارد. کسی تحمیلِ زور می‌کند که قدرت و اقتدار نهادینه کردن ارادهٔ خود را به صورت طبیعی ندارد و علیه طبیعت و نهاد هر چیزی می‌آشوبد و او ریشهٔ هر معضل و مشکلی می‌شود:
قوی‌پرور بود کار طبیعت
ضعیفانند خود مشکل در آثار
در دولت لئیمه، ضعیف حقیر و نادان، زور می‌گیرد و خشونت می‌کند. او بسیار سخن می‌گوید و حرّاف می‌شود و فریاد بلند می‌کند، تشر می‌زند و با مردم‌فریبی تهدید می‌کند.
بیهوده‌گویی وقتی فراوان شود، این بیهوده‌پردازِ مبتلا به ضعف و حقارت را قساوت، خباثت، ریب و ریا و جنون و گرگ‌صفتی می‌گیرد:
اگر شد حرفْ بسیار و عمل کم
بود ظاهر خوش و باطن بود خوار
اگر دین‌دار باشد، پس دگر هیچ
که گفتارش همه کسب است و اطفار
قساوت آورد حرف زیادی
خباثت می‌شود گر شد به هکتار
پس از این می‌شود ریب و ریا بس
دل او می‌شود مجنون و خون‌خوار
دگر بعد از همه این‌ها، شود گرگ
شود لازم برای او یک افسار
منبع : چشم انداز کلیات دیوان نکو / معرفی دولت کریمه (جلد اول : کلیات دیوان نکو )
