تفاوت امر به معروف و نهی از منکر با فضولی و تجسس

شفقنا (پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه) -اسلام شناس و مفسر حوزه علمیه قم گفت: اسلام دین توصیفی است و احکام فرمانی که گاه در دین دیده می شود رسوبات حکومتهای استبدادی و طاغوتی گذشته است.
به گزارش خبرنگار شفقنا از مدرسه فیضیه آیت الله نکونام روز شنبه در ادامه درس تفسیر خود با اشاره به سیاق توصیفی آیه ۲۶۱ سوره بقره گفت: این آیه و آیات بعد از آن بیان شاکله و ساختمان انفاق در جامعه را طراحی می کند بدون آنکه فرمانی در آن باشد.
این استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم ادامه داد: اسلام یک دین توصیفی است نه دین فرمانی اما رسوبات حکومتهای استبدادی سابق سبب شده است تا بخش گسترده ای از رفتار ما رفتار ارباب مآبانه، شاهانه باشد و این رفتار حتی در برخوردهای خانوادگی هم وجود دارد و افراد به جای نرم سخن گفتن به هم دستور می دهند.
نویسنده کتاب ” دین پژوهی” در توضیح توصیفی بودن دین گفت: دین مانند یک نقشه ساختمانی است. معمار و مهندس نقشه را می کشند و به شما می دهند و به شما می گویند اگر می خواهید این بنا اصولی ساخته شود طبق این نقشه پیش بروید. حالا اگر شما چیزی را جابه جا کنید و تغییر دهید خودتان دچار مشکل می شوید.
آیت الله نکونام افزود: شاهان عرب و عجم ما را به خشونت کشیدند درحالی که در فرهنگ اسلامی آمده است” سید القوم خادمهم”. خادم کسی است که شما او را اجیر می کنید تا بخشی از کارهایتان را انجام دهد و در مقابل کاری که انجام می دهد مزد دریافت می کند و یا با برکرامت برای جامعه و مردم کاری را دنبال می کند.
وی با استناد به آیاتی از قرآن کریم خاطر نشان کرد: خداوند متعال به نبی ختمی صل الله علیه و آله می فرماید تو فقط می توانی انذار و بشارت بدهی، لذا ما در باب امر به معروف و نهی از منکر گفتیم هیچ کسی بر دیگری ولایت ندارد مگر اینکه با دلیل ثابت شده باشد چرا که جامعه ظرف هیته ی عموم است و انجام منکر جامعه را مشکلدار می کند و همین امر باعث می شود دیگران در طرف منکر ولایت امر و نهی را پیدا کنند.
استاد حوزه علمیه قم درتوضیح مساله امر به معروف، با انتقاد شدید از روحیه تجسس در زندگی دیگران گفت: امر به معروف و نهی از منکر به معنای فضولی و تجسس در زندگی و حریم خصوصی افراد نیست. اسلام برای انسان کرامت قائل است و اجازه نمی دهد کسی در حریم خصوصی دیگران دخالت کند.
استاد خارج فقه ادامه داد: امر به معروف یعنی شما در یک جامعه زندگی می کنید، در این جامعه کسی به طور طبیعی به کسی ولایت ندارد، اما چون نظام اجتماعی است و همه می خواهند در جامعه زندگی کنند اگر کسی از قوانینی و عرفیاتی که مورد نظر جمهور است و جامعه آن را به عنوان هنجار پذیرفته است تخطی و در محیط اختلال ایجاد کرد و بر همگان لازم است جلوی آن را بگیریند.
آیت الله نکونام افزود: در واقع خود شخص خاطی است که برای دیگران این ولایت را به وجود می آورد تا به او تذکر دهند نه اینکه “تعمیم امامت” وجود داشته باشد. اگر همه امامند پس معموم کیست؟ لذا ما باید مراقب باشیم تا با اسم دین مروج گناهان کبیره ای مانند تجسس نشویم.
این مفسر  قرآن کریم در پاسخ به طلبه ای که از او درباره عبارت “کلکم راع و کلکم مسئول” پرسید گفت: “راعی” به معنای فرماندهی نیست بلکه به معنای رعایت کردن است. این عبارت بیانگر نوعی هدایتگری است نه قلدری.
جامعه شناس حوزه علمیه قم با تاکید بر لزوم بازنگری در رفتارهای اجتماعی گفت: حکومتهای استبدادی در خلق و خوی ما تاثیر گذاشته است. کشور ما سالها «کد خدا» داشته است و مردم هم می پذیرفتند. “کد” یک واژه آذری به معنای روستاست. حالا شما ببینید کدخدا یعنی چه.
وی ادامه داد: اسلام دین توصیفی است اما ما وقتی به دسته ای از بیانگران دینی نگاه میکنیم گاهی عباراتی دیده می شود که گویا مانند یک فرمانده حکم صادر شده است. همین برخورد در رفتار پزشکان هم دیده می شود. پزشک می تواند به بیمار بگوید شما فلان بیماری را دارید و این نوع غذا برای این بیماری مضر است، نه اینکه به صورت فرمانی بگوید این غذا را نخور. لذا ما در باب صوم گفتیم تشخیص خود بیمار مهم است و اوست که می تواند با توجه به مشورت پزشک مصلحتش را تشخیص دهد و تشخیص مریض حتی بر نظر پزشک مقدم است.
آیت الله نکونام با انتقاد شدید از کشتار انسانهای بی گناه در خشونت های جهانی ، به طرح این سوال پرداخت که ”  کشتار وسیع انسانها دستور کدام دین است؟”

وی خشونتها و کشتارهای جهان امروز را ” ننگ عصر معاصر” خواند و خاطر نشان کرد: اسلام روزی در دنیا گل می کند که ما پیرایه های خشونت و استبداد و قلدرمآبی را از او جدا کنیم. آن روز است که شما دوباره شاهد این آیه مبارکه خواهید بود که ” و رایت الناس یدخلون فی دین الله افواجا”.
آیت الله نکونام با اشاره به آیه “انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا” در توضیح آیاتی از قرآن که به صورت امر و نهی بیان شده است گفت: عناوینی که ساختار قانونی دارد و انجامش برای همگان الزامی است آنهایی است که پذیرش عمومی داشته و الزام آن از جانب مردم آن جامعه باشد و فرمان، ویژه ی فرد یا گروهی نیست.

انتهای پیام

www.shafaqna.com/persian