صفای باطن با اعتماد به حق و انصراف از غیر خداوند شکل می گیرد.
اگر کسی به صفای باطن برسد، غیر از خداوند چیزی در او نیست، و دلش نسبت به غیر بیابان برهوت است. کسی که صفای نفس دارد اگر دوست دارد تنها برای خداست، و اگر کوشش می کند فقط برای خداست و اگر انس دارد، تنها به حق تعالی است
صفای باطن بر دو قسم نزولی و صعودی است؛ برجسته ترین و ممتازین ترین صفای باطن نزولی ویژه محبوبان است که کاسه دلشان خدایی و صفای باطنی آنان خدادادی است و به هیچ وجه زمینه اکتساب در آن نیست و تمام دارایی آنان موهبتی است. صفای باطن نزولی در برخی از پدیده های غیر انسانی وجود دارد. برای نمونه در میان سنگها عقیق، فیروزه، زبرجد و یاقوت دارای صفای نزولی است
اما صفای دوم، صفای صعودی است. سالکان محب دارای چنین صفایی می باشند. در میان پدیده ها سنگ کوه که سابیده می شود و از آن مرمر به دست می آید دارای صفای صعودی است. محبان با ابزار خلقی است که صافی می شوند و محبوبان به حق تعالی است که پر از صفا می باشند
