آثار شگرف برخی از آیات قرآن کریم
با آن میتوان آسمان‌ها را به زمین کشید
«وَبِالْحَقِّ أَنْزَلْنَاهُ وَبِالْحَقِّ نَزَلَ وَمَا أَرْسَلْنَاک إِلاَّ مُبَشِّرا وَنَذِیرا. وَقُرْآَنا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَی النَّاسِ عَلَی مُکثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِیلاً. قُلْ آَمِنُوا بِهِ أَوْ لاَ تُؤْمِنُوا إِنَّ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذَا یتْلَی عَلَیهِمْ یخِرُّونَ لِلاْءَذْقَانِ سُجَّدا. وَیقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولاً. وَیخِرُّونَ لِلاْءَذْقَانِ یبْکونَ وَیزِیدُهُمْ خُشُوعا. قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَنَ أَیا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الاْءَسْمَاءُ الْحُسْنَی وَلاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِک وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَینَ ذَلِک سَبِیلاً. وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یتَّخِذْ وَلَدا وَلَمْ یکنْ لَهُ شَرِیک فِی الْمُلْک وَلَمْ یکنْ لَهُ وَلِی مِنَ الذُّلِّ وَکبِّرْهُ تَکبِیرا».
ـ و آن قرآن را به حق فرود آوردیم و به حق فرود آمد و تو را جز بشارت‌دهنده و بیم‌رسان نفرستادیم. و قرآنی با عظمت را بخش بخش بر تو نازل کردیم تا آن را به آرامی به مردم بخوانی و آن را به‌تدریج نازل کردیم. بگو چه به آن ایمان بیاورید یا نیاورید، بی‌گمان کسانی که پیش از نزول آن دانش یافته‌اند چون این کتاب بر آنان خوانده شود سجده‌کنان به روی درمی‌افتند. و می‌گویند منزه است پروردگار ما که وعدهٔ پروردگار ما به قطع انجام شدنی است. و بر روی زمین می‌افتند و می‌گریند و بر فروتنی آن‌ها می‌افزاید. بگو خدا را بخوانید یا رحمان را بخوانید، هر کدام را بخوانید برای او نام‌های نیکوتر است و نمازت را به آواز بلند مخوان و بسیار آهسته‌اش مکن و میان این و آن راهی میانه جوی. و بگو ستایش خدایی را که نه فرزندی گرفته و نه در جهان‌داری شریکی دارد و نه خوار بوده که نیاز به دوستی داشته باشد و او را بسیار بزرگ شمار.
آیات هفت‌گانهٔ ۱۰۵ تا آخر سورهٔ اسراء از شگرف‌ترین ذکرهای قرآن کریم است. کسی که بر خواندن این آیات مداومت داشته باشد، خیرات و برکاتی فراوان، بلکه بی حد و حصر بهرهٔ وی می‌گردد. این آیات، بندگان را به خشوع و خضوع و سجده فرا می‌خواند. این آیات را باید در خلوت، ذکر قرار دارد و ذکر آن ویژهٔ خلوت است و در جلوت به کار نمی‌آید، بر این اساس، باید در خلوت همراه با سکون، رو به قبله، با داشتن طهارت گفته شود و بهتر است آن را در سجده آورد. شروع آن با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» مناسب است. آیهٔ ۱۰۷ آن سجده دارد و باید سجدهٔ آن را به‌جا آورد و سپس ذکر را تا آخر سوره ادامه داد. پلاک و شناسهٔ این آیات، آیهٔ نخست سورهٔ اسراء است که از معراج رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و رؤیت آیات الهی می‌گوید. در واقع خداوند این بستهٔ ذکر را که تمام حسن است و در هیچ جای قرآن کریم نظیری برای آن وجود ندارد، در شب معراج به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله عطا نموده است.
در ابتدای آن «قل» یا خطاب دیگری وجود ندارد و این امر بر حسن آن افزوده است. محتوای این بستهٔ ذکر هم از قرآن و فرقان می‌گوید و هم از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و رسالت ایشان و هم از اسما و دعوت الهی تا فضایل رفتاری؛ مانند: خضوع و فروتنی، و در یک کلام، تربیت آدمی را در بر می‌گیرد و به تعبیر دیگر، تمامی دین از تربیت و اخلاق تا ایمان و معنویت در این چند آیه قرار گرفته است. چیزی که گردآوری آن امری است و باور و رسیدن به آن امری دیگر. قرار گرفتن این مجموعه آیات در پایان این سوره سبب شده اذهان از ارتباط این آیات با آیهٔ نخست این سوره به انحراف گراید. از این ذکر نباید غافل شد که با آن میتوان آسمان‌ها را به زمین کشید، زمین را بست و حتی در این آیات، جدولی وجود دارد که به‌وسیلهٔ آن میتوان جان کسی را گرفت یا مرده‌ای را زنده کرد. اگر کسی، دیگر آیات قرآن کریم را وا نهد و تنها این آیات را حفظ کند و آن را ذکر خود قرار دهد و سجدهٔ آن را نیز بیاورد، ملکوت و صفایی پیدا میکند که قابل وصف نیست. این ذکر حتی بر افراد کافر نیز مؤثر است.
ناگفته نماند این ذکر برای افرادی که به وسواس دچار هستند یا کار ندارند و بی‌کار می‌باشند، یا ضعیف هستند و یا معتاد، نتیجهٔ عکس دارد و آن‌ها را از معنویت باز می‌دارد، از این رو برای چنین کسانی تجویز نمی‌شود. این ذکر تنها مخصوص انسان‌های متشخص، پرکار، قوی و عاقل است و شمارهٔ آن نیز با توجه به روحیات اشخاص متفاوت است و چنین نیست که شماره نداشته باشد.
رفع فقر، سختی، غم، ناتوانی یا مشکل خاص
«وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِی الاْءَرْضِ إِلاَّ عَلَی اللَّهِ رِزْقُهَا وَیعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا. کلٌّ فِی کتَابٍ مُبِینٍ» هود / ۶٫
ـ و هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست مگر روزی‌اش بر عهدهٔ خداست و قرارگاه و محل مردنش را می‌داند. همه در کتابی روشن است.
این آیهٔ شریفه، آیهٔ توکل است. در این آیه هر چیزی در جای خود به‌صورت مناسب و مرتب قرار گرفته است. هر سه فراز آن تثبیت، تحکیم و اعتمادسازی به پروردگار را می‌رساند. اگر کسی از فقر، سختی، غم، ناتوانی یا مشکل خاصی رنج می‌برد می‌تواند این آیه را ذکر خود قرار دهد و با آن رفع مشکل نماید و زندگی خود را سامان بخشد به گونه‌ای که هر چیز در جای خود قرار گیرد.
اقتدار دنیوی، قدرت اراده، کسب کمالات معنوی
«إِلَی اللَّهِ مَرْجِعُکمْ وَهُوَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ» هود / ۴٫
ـ بازگشت شما به‌سوی خداست و او بر هر چیزی تواناست.
این آیهٔ شریفه دارای دو ذکر است. یکی تمامی آیه است که ذکر خفی است که به یک نفَس خوانده می‌شود. مداومت بر آن سبب پیدایش اقتدار و توان در هر زمینهٔ دنیوی و در مسایل زندگی و تمتعات آن و حتی در عشق و کمالات معنوی می‌گردد. برای کسانی که ضعف جنسی یا ضعف نفس دارند یا زیاد به خواب می‌روند یا از عهدهٔ سامان‌بخشی به کارهای خود بر نمی‌آیند نیز مؤثر است.
ذکر دوم آن «وَهُوَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ» نیز از اذکار قدرتی است.
میتوان با جعل مماثل، «أنا مرجعکم» گفت و آن را ذکر دیگری نیز قرار داد که با آن میتوان کارها را در مرتبه و جایگاه خود انجام داد.
دفع وسواس، ترس، رخوت، سستی، خواب زیاد….
«إِنَّهُ هُوَ یبْدِئُ وَیعِیدُ» بروج / ۱۳٫
ـ هم اوست که آغاز میکند و باز می‌گرداند.
ذکر «یا مَنْ یبْدِئُ وَیعِیدُ» از بهترین اذکار برای دفع وسواس، ترس، رخوت، سستی و بعضی دیگر از ناراحتی‌های روحی است. این ذکر تسکین دهنده نیز می‌باشد. کسانی که می‌خواهند از خواب زیاد نجات پیدا کنند، می‌توانند آن را ذکر خود قرار دهند. این ذکر موجب می‌شود آب وجود آدمی به هم بریزد تا مرداب نشود. این ذکر چنان قدرتی دارد که توصیه می‌شود هنگام حرکت از آن استفاده نشود؛ چرا که موجب حرکت در حرکت می‌شود و هر کسی را توان آن نیست که بازتاب‌های آن را تحمل نماید. بهترین حالت برای این ذکر پیش از خواب و پس از بیداری است. آن را در سجده نیز میتوان گفت.
کسب توانمندی
«إِنَّ الَّذِینَ یبَایعُونَک إِنَّمَا یبَایعُونَ اللَّهَ، یدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیدِیهِمْ، فَمَنْ نَکثَ فَإِنَّمَا ینْکثُ عَلَی نَفْسِهِ، وَمَنْ أَوْفَی بِمَا عَاهَدَ عَلَیهُ اللَّهَ فَسَیؤْتِیهِ أَجْرا عَظِیما» فتح / ۱۰٫
ـ در حقیقت کسانی که با تو بیعت می‌کنند جز این نیست که با خدا بیعت می‌کنند. دست خدا بالای دست‌های آنان است. پس هر که پیمان‌شکنی کند، تنها به زیان خود پیمان می‌شکند و هر که بر آن‌چه با خدا عهد بسته وفادار بماند، به‌زودی خدا پاداشی بزرگ به او می‌بخشد.
در این آیه، فراز: «یدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیدِیهِمْ» ذکر است و برای کسب توانمندی بسیار مفید است.
ذکر قرب به اولیای الهی و ورود به غیب
«هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیزْدَادُوا إِیمَانا مَعَ إِیمَانِهِمْ، وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضِ، وَکانَ اللَّهُ عَلِیما حَکیما» فتح / ۴٫
ـ اوست آن کس که در دل‌های مؤمنان آرامش را فرو فرستاد تا ایمانی بر ایمان خود بیافزایند و سپاهیان آسمان‌ها و زمین از آنِ خداست و خدا همواره دانای سنجیده‌کار است.
این آیه نیز دارای دو ذکر است: یکی، «وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضِ» و دیگری همین فراز به همراه فراز پایانی آیه است: «وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضِ، وَکانَ اللَّهُ عَلِیما حَکیما» که در این صورت، آثار ویژه‌ای دارد.
این ذکر از اذکار خفی است و از آن میتوان برای ارتباط و قرب به اولیای خدا و برای نصرت و پیروزی در کارها و برای ارتباط با گذشتگان و اموات و آگاهی به مغیبات و پدیده‌های غیبی مانند فرشتگان استفاده نمود. افزون بر این، این آیه خود یک اذن دخول برای ورود به باطن عالم و مغیبات است.
آیات ویژهٔ اولیای خدا
«إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیئا أَنْ یقُولَ لَهُ کنْ فَیکونُ. فَسُبْحَانَ الَّذِی بِیدِهِ مَلَکوتُ کلِّ شَیءٍ، وَإِلَیهِ تُرْجَعُونَ» یس / ۸۳٫
ـ چون به چیزی اراده فرماید، کارش این بس که می‌گوید باش پس بی‌درنگ موجود می‌شود. پس شکوهمند و پاک است آن کسی که ملکوت هر چیزی در دست اوست و به‌سوی اوست که بازگردانیده می‌شوید.
دو آیهٔ پایانی سورهٔ یاسین همانند پنج آیهٔ ابتدایی آن از مهم‌ترین آیات و گل سرسبد این سوره است که استفاده از آن صفای باطن می‌آورد. البته دست‌یابی به این خیرات کم‌تر نصیب هر کسی می‌شود و این اولیای خدا هستند که بیش‌تر چنین خیری را می‌برند؛ کسانی که به مقام اراده، امر، مقام تثبیت رسیده‌اند و همان‌ها هستند که «یاسین» را دریافته‌اند با آن که بسیاری حتی در خواندن این آیه مشکل دارند و نمی‌دانند «یاسین» است یا «یا» و «سین» که تخاطب دارد.
به هر روی، این آیات از جمله آیات ویژهٔ اولیای خداست و استفاده از آن برای دیگران به‌زودی دست نمی‌یابد. پنچ آیهٔ ابتدایی سورهٔ «یس» چنین است: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ یس. وَالْقُرْآَنِ الْحَکیمِ. إِنَّک لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ. عَلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ. تَنْزِیلَ الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ».
ـ به نام خداوند رحمتگر مهربان یس. سوگند به قرآن حکمت‌آموز که به‌قطع تو از پیامبرانی. بر راهی راست. و کتابت از جانب آن عزیز مهربان نازل شده است.
رفع وسواس، ضعف نفس و رفع گرفتاری
«إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیئا أَنْ یقُولَ لَهُ: کنْ، فَیکونُ» یس / ۸۲٫
ـ چون به چیزی اراده فرماید، کارش این بس که می‌گوید باش، پس موجود می‌شود.
مداومت بر این آیه به عنوان ذکر برای رفع وسواس، ضعف نفس و رفع گرفتاری مفید است و در فرد ایجاد تحول و دگرگونی میکند و به او در زندگی امیدواری می‌دهد.
ذکر محافظت و پنهانی از دشمن
«وَجَعَلْنَا مِنْ بَینِ أَیدِیهِمْ سَدّا، وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدّا، فَأَغْشَینَاهُمْ، فَهُمْ لاَ یبْصِرُونَ» یس / ۹٫
ـ و فراروی آن‌ها سدی و پشت سرشان سدی نهاده و پرده‌ای بر آنان فرو گسترده‌ایم، در نتیجه نمی‌توانند ببینند.
آیهٔ شریفه ذکر محافظت و پنهانی از دشمن است و خصم را از دیدن فرد نابینا و کور می‌سازد.
احاطه و آگاهی به مغیبات و کسب معرفت و بصیرت
«إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ، وَینَزِّلُ الْغَیثَ، وَیعْلَمُ مَا فِی الاْءَرْحَامِ، وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ مَاذَا تَکسِبُ غَدا، وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ بِأَی أَرْضٍ تَمُوتُ، إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ» لقمان / ۳۴٫
ـ در حقیقت خداست که علم قیامت نزد اوست و باران را فرو می‌فرستد و آن‌چه را که در رحم‌هاست می‌داند و کسی نمی‌داند فردا چه به دست می‌آورد و کسی نمی‌داند در کدامین سرزمین می‌میرد. در حقیقت خدا دانای آگاه است.
این آیه آز آیات عجیب و علمی قرآن کریم است و مداومت بر آن انسان را صاحب معرفت، بصیرت، احاطه و آگاهی به مغیبات از هر نوعی که باشد می‌نماید؛ چرا که همه چیز از هنگامهٔ قیامت تا صورتگری ارحام و آن‌چه در رحم تمامی پدیده‌های هستی است در این آیه جمع است و حتی «وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ مَاذَا تَکسِبُ غَدا، وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ بِأَی أَرْضٍ تَمُوتُ» نیز در آن است و با همین آیه میتوان بر زمان و زمین مرگ خود آگاه شد.
ذکر طلب خیر و ازدواج با دختران شعیب
«فَسَقَی لَهُمَا، ثُمَّ تَوَلَّی إِلَی الظِّلِّ، فَقَالَ: رَبِّ، إِنِّی لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَی مِنْ خَیرٍ فَقِیرٌ» قصص / ۲۴٫
پس برای آن دو آب داد. آن‌گاه به‌سوی سایه برگشت و گفت: پروردگارا، من به هر خیری که سویم بفرستی، سخت نیازمندم.
حضرت موسی علیه‌السلام پس از قتل قبطی و فرار از مصر و ورود به مدین که هیچ خانه، همسر و شغلی نداشت و جوانی غریب و آواره بود، در آبشخور شهر دو دختر را دید که آهنگ آب دادن به گوسفندهای خود را داشتند و وی به آن‌ها آب داد، سپس به سایهٔ درختی پناه برد و این دعا را نمود: «رَبِّ، إِنِّی لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَی مِنْ خَیرٍ فَقِیرٌ»که در واقع نیازهای خود را به صورت کلی به خداوند عرضه داشته است و آن را جزیی و موردی بیان نکرده است. خداوند هم دعای وی را مستجاب نمود و با ازدواج با دختران شعیب، تمامی نیازهای وی را برطرف کرد.
استفاده از این آیه به عنوان دعا به‌خصوص در قنوت بسیار مناسب است. شایسته است انسان همواره از خداوند طلب خیر داشته باشد نه این که به صورت موردی و جزیی چیزی بخواهد؛ زیرا به طور مثال چه بسا انسان از خداوند فرزند پسر بخواهد در حالی که ممکن است پسر برای وی نکبت آورد و خداوند به او دختری دهد که مادر هفتاد نسل صالح گردد یا خودرویی می‌خواهد که تابوت وی می‌شود. بهترین دعا در هنگام راحتی و سختی همین دعای حضرت موسی علیه‌السلام است: «رَبِّ، إِنِّی لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَی مِنْ خَیرٍ فَقِیرٌ».
عوارضی هم‌چون غرور
«اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ، رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ» نمل / ۲۶٫
ـ خدای یکتا که هیچ خدایی جز او نیست. پروردگار عرش بزرگ است.
این آیه اگر به دو نفس خوانده شود ذکر کاملی است. ذکری است کوتاه که به قول اهل ادب هیچ حشوی ندارد تا چیزی از آن کاسته شود. این آیه برای ذکر خفی بسیار کارآمد است و میتوان آن را هم به صورت دم و هم در بازدم گفت.
ذکر یاد شده به مانند آسیابی است که کوه را خرد میکند و اگر کسی وسواس یا ترس دارد یا بیمار است و ضعفی در بدن دارد یا پیر است و نیازمند قوت است می‌تواند از این آیه برای توان گرفتن و غلبه بر ترس، وسواس یا بیماری استفاده کند. البته باید یادآور شد ممکن است استفاده از این آیه عوارضی هم‌چون غرور را در پی داشته باشد، از این رو باید بسیار بدان توجه نمود و دو ذکر استغفار و تسبیح را با آن همراه نمود تا از عوارض این‌چنینی آن مصون ماند. اگر کسی برای مدتی از این آیه استفاده کند حتی اگر گرگ و شیر به طرف وی بیاید از آن نمی‌ترسد!
بهتر است ذکر تسبیح و استغفار که باید همراه این ذکر گفته شود در سجده بیان گردد. کسی که از این ذکر استفاده میکند، نیاز به سجده‌های طولانی و فراوان دارد؛ چون این ذکر بسیار سنگین است و همانند نان جو است که خوردن آن معده‌ای پولادین می‌خواهد.
ذکر بسیار عالی، سنگین و مهم
«فَتَعَالَی اللَّهُ الْمَلِک الْحَقُّ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ، رَبُّ الْعَرْشِ الْکرِیمِ» مؤمنون / ۱۱۶٫
ـ پس والاست خدا. فرمانروای بر حق خدایی جز او نیست. پروردگار عرش گران‌مایه.
این سخن شکوفهٔ قدرت، اقتدار، خیر، کمال و توحید است. از اذکار بسیار عالی، سنگین و مهم قرآن کریم است.
این یازده آیه را ذکر هر روز خود قرار دهید
« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ. الَّذِینَ هُمْ فِی صَلاَتِهِمْ خَاشِعُونَ. وَالَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ. وَالَّذِینَ هُمْ لِلزَّکاةِ فَاعِلُونَ. وَالَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ. إِلاَّ عَلَی أَزْوَاجِهِمْ أوْ مَا مَلَکتْ أَیمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیرُ مَلُومِینَ. فَمَنِ ابْتَغَی وَرَاءَ ذَلِک فَأُولَئِک هُمُ الْعَادُونَ. وَالَّذِینَ هُمْ لاِءَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ. وَالَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَوَاتِهِمْ یحَافِظُونَ. أُولَئِک هُمُ الْوَارِثُونَ. الَّذِینَ یرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» مؤمنون / ۱ ـ ۱۱٫
به نام خداوند رحمتگر مهربان. به‌راستی که مؤمنان رستگار شدند. همانان که در نمازشان فروتن‌اند. و آنان که از بیهوده روی‌گردان‌اند. و آنان که زکات می‌پردازند. و کسانی که پاک‌دامن‌اند. مگر در مورد همسرانشان یا کنیزانی که به دست آورده‌اند که در این صورت بر آنان نکوهشی نیست. پس هر که فراتر از این جوید آنان از حد درگذرندگان‌اند. و آنان که امانت‌ها و پیمان خود را رعایت می‌کنند. و آنان که بر نمازهایشان مواظبت می‌نمایند. آنانند که خود وارثان‌اند. همانان که بهشت را به ارث می‌برند و در آن‌جا جاودان می‌مانند.
شایسته است این یازده آیه را ذکر هر روز خود قرار داد و بر آن محافظت داشت که خیرات و برکات فراوانی را در پی دارد. البته این ذکر برای کسانی مناسب است که طهارت درون داشته باشند و از غل و غش دوری نمایند وگرنه اثر عکس دارد. برای پیش‌گیری از چنین امری باید نخست توبه و استغفار داشت و سلامت و صفا پیدا نمود و بعد از این آیات به عنوان ذکر استفاده کرد وگرنه از آن آزار خواهد دید.
چاشنی اذکار روزانه و افزایش دانش
«فَتَعَالَی اللَّهُ الْمَلِک الْحَقُّ، وَلاَ تَعْجَلْ بِالْقُرْآَنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یقْضَی إِلَیک وَحْیهُ، وَقُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْما» طه / ۱۱۴٫
ـ پس بلندمرتبه است خدا. فرمانروای بر حق. و در قرآن پیش از آن که وحی آن بر تو پایان یابد شتاب مکن و بگو پروردگارا بر دانشم بیافزای.
در این آیهٔ شریفه، دو ذکر وجود دارد: یکی، فراز: «فَتَعَالَی اللَّهُ الْمَلِک الْحَقُّ» که قلهٔ رفیع حق را بیان می‌دارد. این ذکر مرتبهٔ فعلی دارد و در اذکار روزانه میتوان از آن به عنوان همراه و چاشنی استفاده کرد. دیگری فراز: «رَبِّ زِدْنِی عِلْما» است. نیازی نیست به آن «وعَمَلاً» افزوده گردد؛ زیرا علمی که علم باشد، خود عمل‌زاست و ریشهٔ سالم نمی‌تواند بدون میوه باشد.
ذکر قوت بازو و قوت قلب
«فَسَتَذْکرُونَ مَا أَقُولُ لَکمْ، وَأُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ» غافر / ۴۴٫
ـ پس به‌زودی آن‌چه را به شما می‌گویم به یاد خواهید آورد و کارم را به خدا می‌سپارم. خداست که به بندگان بیناست.
فراز: «وَأُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ»از اذکار مهم است که مداومت بر آن، توکل، قدرت، نفوذ در عمق فعل و کرده، قوت بازو و قوت قلب را نتیجه می‌بخشد.
ذکری که صاحب دارد و برای افراد ویژه‌ای است
«وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضَ لَیقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَفَرَأَیتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِی اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ کاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِی بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِکاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِی اللَّهُ عَلَیهِ یتَوَکلُ الْمُتَوَکلُونَ» زمر / ۳۸٫
ـ و اگر از آن‌ها بپرسی چه کسی آسمان‌ها و زمین را خلق کرده است، به قطع خواهند گفت: خدا. بگو: چه تصور می‌کنید، اگر خدا بخواهد صدمه‌ای به من برساند، آیا آن‌چه را به جای خدا می‌خوانید می‌توانند صدمهٔ او را برطرف کنند یا اگر او رحمتی برای من اراده کند آیا آن‌ها می‌توانند رحمتش را بازدارند؟ بگو: خدا مرا بس است. اهل توکل تنها بر او توکل می‌کنند.
فراز: «حَسْبِی اللَّهُ» که گاه با «وَکفَی»همراه می‌شود ذکر است و از اذکار خفی است. مؤمن می‌تواند با این ذکر بدخواهان را از خود دفع نماید و خویش را از عوارض و گرفتاری‌های آنان محفوظ بدارد. البته این ذکر برای افرادی است که رقص کنان زیر تیغ می‌چرخند. اگر کسی این ذکر را بگوید و در پیشامد حوادث سخت، کم‌ترین تزلزلی داشته باشد، کافر می‌گردد. این ذکر برای افراد ویژه‌ای است و صاحب دارد. تنها کسی می‌تواند از این ذکر استفاده نماید که صاحب آن شود. کسی که سالیان فراوانی تملق این ذکر را گفته و با آن انس و قرب دارد و می‌تواند تاوان بدهد و تاوان آن نیز تمامی دارایی و تمامی وجود اوست.
ذکر ویژهٔ اولیای خدا
«وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِینَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ». عنكبوت / ۶۹٫
ـ و کسانی که در راه ما کوشیده‌اند به یقین راه‌های خود را بر آنان می‌نماییم و در حقیقت، خدا با نیکوکاران است.
این بستهٔ ذکر ویژهٔ اولیای خداست که دلشان تنها با خدا همراه است و قلبشان با او می‌تپد و عشق، حب و قرب به خدا لحظه لحظه در دل آنان شکوفاتر می‌گردد. این ذکر ابتلا و مصیبت‌های فراوانی در پی دارد و گاه به مرگ عزیزان می‌انجامد که گفته‌اند:
ای که از کوچهٔ معشوقهٔ ما می‌گذری
بر حذر باش که سر می‌شکند دیوارش
این ذکر در سجده به گاه تنهایی و در تاریکی مناسب است و صفای باطن می‌آورد اما استفاده از آن توصیه نمی‌شود؛ زیرا مانند سیلی است که تمامی کثافات و آلودگی‌های درون آدمی را با خود و با مصایبی که پیش می‌آورد می‌برد تا انسان صافی شود. کسی می‌تواند از این ذکر استفاده نماید که جگر داشته باشدو از پیشامد هیچ حادثهٔ دردناکی نهراسد و برای آن گریه و لابه نکند چرا که قتل عزیزان را تاوان دارد.
این آیه بسیار پیچیده و سنگین است و خوب نیست از آن استفادهٔ فراوان داشت و تنها باید به قرائت مختصر و کوتاه آن بسنده کرد.
آیهٔ شریفه ناسوت و دنیای افراد را بر هم می‌ریزد و آن را خراب میکند. البته اگر خداوند با کسی باشد او را هرچه بیش‌تر خراب می‌نماید و همه از او نارحت هستند و کسی او را آباد نمی‌یابد.
کسی می‌تواند از این آیه استفاده برد که نه تنها عمل و صبر داشته باشد، بلکه افزون بر آن باید اهل احسان و معرفت باشد و از هر که بر سر او می‌زند دل‌جویی داشته باشد و بر شمشیر مستی که او را پاره پاره می‌نماید بوسه آورد. این آیه مخصوص اولیای محبوبی است که به ذات حق تعالی راه یافته‌اند؛ همان‌طور که «فِینَا» به آن اشاره دارد، از این رو از آیاتی است که عالی‌ترین مرتبهٔ کمال آدمی را ـ که وصول به ذات حق تعالی است ـ بیان می‌دارد.
رفع ترس و ضعف اعصاب و دیدن خواب‌های بسیار خوب و ملکوتی
«وَاجْعَلْ لِی وَزِیرا مِنْ أَهْلِی هَارُونَ أَخِی اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی وَأَشْرِکهُ فِی أَمْرِی کی نُسَبِّحَک کثِیرا وَنَذْکرَک کثِیرا إِنَّک کنْتَ بِنَا بَصِیرا».
ـ و برای من دستیاری از کسانم قرار ده. هارون برادرم را. پشتم را به او استوار کن. و او را شریک کارم گردان. تا تو را فراوان تسبیح گوییم. و بسیار به یاد تو باشیم؛ زیرا تو همواره به ما بینایی.
آیات هفت‌گانهٔ ۲۹ تا ۳۵ سورهٔ طه با هم مانند «چهار قُل» یک ذکر به‌شمار می‌رود. این آیات برای کسانی که وسواسی هستند و ضعف اعصاب دارند بسیار مؤثر می‌باشد.
مناسب است افراد ترسو از آن در خلوت و تنهایی یا هنگام روبه‌رو شدن با دشمن مصرف کنند. کسانی که حضور و نقشی اجتماعی دارند، بهتر است آن را ذکر صبح و شام قرار دهند و اگر آن را در روز به هنگام بیرون آمدن برای کار و در ابتدای حرکت استفاده کنند شفافیت و قدرت می‌یابند. اگر کسی آن را به هنگام خواب بگوید و با این آیات مأنوس شود «اضغاث» از خواب وی برداشته می‌شود و خواب‌های بسیار خوب و ملکوتی می‌بیند.
تمامی اسم اعظم
«اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ، لَهُ الاْءَسْمَاءُ الْحُسْنَی».
ـ خدایی که جز او معبودی نیست. نام‌های نیکو به او اختصاص دارد.
این آیه به تمام معنا اسم اعظم خداست و نه واژه‌ای از آن کم دارد و نه دارای افزوده‌ای است. نبوت انبایی، دست‌یابی به غیب، کرامت، قدرت، سلطنت و دنیا در این آیه است. از این ذکر بدون مجوز استاد معنوی کارآزموده و کاردان جایز نیست؛ زیرا برای افراد ضعیف وسوسه‌آور است و وی را تخریب میکند و همانند دارویی قوی است که بدون تجویز پزشک نمی‌توان از آن استفاده کرد. دم و بازدم این ذکر شرایط خاصی دارد و برای استفاده از آن باید در مکانی خاص نشست و غذاهای مشخصی خورد. این ذکر مخصوص کسانی است که دارای فراغتی هستند که می‌توانند تا دو سال برای آن وقت بگذارند، بدون آن که با جرعه‌ای مست گردند.
خداوند این اسم را به افرادی می‌دهد که از خاک نرم‌تر، از آب سست‌تر، از باد سردتر و از آتش گرم‌تر باشند که اگر چنین باشد قوت قلب و سعهٔ وجود می‌یابند که گستردگی آن از وسعت تمام عالم هستی بیش‌تر می‌گردد. اگر کسی بدون نسخه و خودسرانه از آن استفاده کند گرفتار می‌شود و گاه تمام زندگی وی نابود می‌گردد.
باید توجه داشت از ابتدای سورهٔ طه تا این آیه معرکه‌ای دارد که می‌تواند جامعهٔ مسلمین را به عزت برساند البته اگر مسلمانان مربی این علوم را به خود بینند.
افزایش رزق و دهش خیرات معنوی
«قُلْ لاَ أَقُولُ لَکمْ عِنْدِی خَزَائِنُ اللَّهِ، وَلاَ أَعْلَمُ الْغَیبَ، وَلاَ أَقُولُ لَکمْ إِنِّی مَلَک، إِنْ أَتَّبِعُ إِلاَّ مَا یوحَی إِلَی، قُلْ هَلْ یسْتَوِی الاْءَعْمَی وَالْبَصِیرُ، أَفَلاَ تَتَفَکرُونَ».
بگو به شما نمی‌گویم گنجینه‌های خدا نزد من است و غیب نیز نمی‌دانم و به شما نمی‌گویم که من فرشته‌ام جز آن‌چه را که به سوی من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم. بگو: آیا نابینا و بینا یکسان است؟ آیا تفکر نمی‌کنید؟!
از آن‌جا که این آیه دارای «خَزَائِنُ» است، از آیات مفاتیح است و برای رزق، روزی، علم، خیرات، قوت و قدرت کاربرد دارد و میتوان با مداومت بر آن بر افزایش رزق و دهش خیرات معنوی از آن استفاده کرد.
با این آیهٔ مبارکه میتوان رقص کنان زیر بارش بلایا رفت
«فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ».
ـ پس ریشهٔ آن گروهی که ستم کردند برکنده شد و ستایش برای خداوند پروردگار جهانیان است.
ذکر «فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ» برای رفع گرفتاری، پریشانی، مظلومیت، بیماری و ناتوانی مفید است.
کسی می‌تواند از این آیه به عنوان ذکر استفاده نماید که اهل ظلم و ستم نباشد چرا که نفرینی است بر «الَّذِینَ ظَلَمُوا» که نه تنها کافران، بلکه مؤمنان ظالم را نیز در بر می‌گیرد و اگر کسی به ظلم آلوده باشد و پاک و صافی نباشد، استفاده از این ذکر سبب پریشانی و سوختن وی می‌گردد؛ به ویژه آن که ذکر یاد شده جمع جمال و جلال است و سنگین می‌باشد و فرد ستم‌گر تنها با توبه و نیتی صاف است که می‌تواند از آن بهره برد.
اگر کسی با توبه، تطهیر و استغفار این آیه را ذکر خود قرار دهد، کسی توان زور گفتن به او را نخواهد داشت. البته طهارت و صبر از شرایط استفاده از این ذکر است و برای کارهای دنیوی فایده‌ای ندارد.
از آثار این آیه قوت قلب، استحکام، داشتن همت و اراده، رفع وسواس و ایجاد توکل می‌باشد. انسان با این آیهٔ مبارکه می‌تواند رقص کنان زیر بارش بلایا برود.
ذکر قوت، قدرت، شخصیت و عظمت
«لِلَّهِ مُلْک السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضِ، وَمَا فِیهِنَّ، وَهُوَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ».
ـ فرمان‌روایی آسمان‌ها و زمین و آن‌چه در آن‌هاست از آنِ خداست و او بر هر چیزی تواناست.
این آیهٔ شریفه ذکری است که قوت، قدرت، شخصیت و عظمت می‌آورد و سبب زدودن خوف و ترس از دل، ضعف‌های نفسانی و شکوک شیطانی می‌شود و وسواس را درمان می‌نماید.
البته کسی که خداوند را بر هر کاری توانا می‌یابد و می‌گوید: «وَهُوَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ»، بیماری و مرگ برای او چیزی نیست. باید از این آیه فراوان استفاده نمود که ارادهٔ آدمی را محکم می‌نماید.
ارتقای معرفت و یافت اسم اعظم
«وَإِلَهُکمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ».
و معبود شما معبود یگانه‌ای است که جز او هیچ معبودی نیست و اوست بخشایشگر مهربان.
تمامی این آیه ذکر است و از اذکار ارتقایی به شمار می‌رود. اگر کسی در مرتبه‌ای از معرفت باشد که بتواند با خداوند انس گیرد می‌تواند اسم اعظم را در این آیه بیابد. چنان قدرتی در این آیه نهفته است که میتوان هر چیزی را با آن جابه‌جا نمود اما استفاده از آن ساختاری دارد که باید آن را به دست آورد و کتاب و دفتر جای ذکر آن نیست و اگر کسی نیز آن را در جایی بیاورد دروغ می‌گوید.
رفع خستگی ناشی از فشار مشکلات
«فَسَیکفِیکهُمُ اللَّهُ، وَهُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ».
خداوند آنان را از تو کفایت خواهد کرد که او شنوای داناست.
این فراز از آیهٔ کریمه ذکری است که برای رفع مشکل و گرفتاری؛ به‌ویژه برای رفع خستگی ناشی از فشار مشکلات مؤثر می‌باشد. البته این آیه باید به‌گونهٔ زیر برای ذکر استفاده گردد: «فَسَیکفِیکهُمُ اللَّهُ»: سه مرتبه گفته شود و سپس: «وَهُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» برای یک مرتبه آید.
رفع فقر، بی‌کاری یا مشکلات مادی دیگر و ذکر توان بخشی
«وَقُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْک سُلْطَانا نَصِیرا».
و بگو: پروردگارا، مرا به شیوهٔ درست داخل کن و به شیوهٔ درست بیرون آر و از جانب خود برای من تسلطی یاری‌بخش قرار ده.
این آیه را به دو صورت میتوان ذکر قرار داد: یکی آن که تمام آیه با حذف «وَقُلْ» ذکر گردد که در این صورت برای افرادی که دارای ضعف نفس می‌باشند یا به فقر بی‌کاری یا مشکلات مادی دیگری دچار هستند نتیجه‌بخش است و باعث رفع مشکل از آنان می‌گردد.
دیگری فراز: «اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْک سُلْطَانا نَصِیرا»است که با افزودن «رَبِّ»به ابتدای آن، ذکری مستقل می‌گردد. این ذکر برای افزایش قوت، قدرت و بالا بردن توان حرکت مفید است. باید توجه داشت اگر کاری که می‌خواهد بر آن اقدام نماید کاری سنگین است قرار دادن «اللهم» در ابتدای آیه به جای «رَبِّ»مناسب‌تر است و بیش‌تر نتیجه‌بخش می‌گردد.
سبب ایجاد انکسار در نفس و باطن و استکبارزدایی
«رَبَّنَا إِنَّک جَامِعُ النَّاسِ لِیوْمٍ لاَ رَیبَ فِیهِ، إِنَّ اللَّهَ لاَ یخْلِفُ الْمِیعَادَ».
پروردگارا به یقین تو در روزی که هیچ تردیدی در آن نیست گردآورندهٔ مردمانی. به‌قطع خداوند در وعده خلاف نمی‌کند.
این آیه از آیات ذکر است و می‌شود آن را به تنهایی ذکر قرار داد اما بهتر است آیات پیش از آن از ابتدای سورهٔ آل عمران را با آن همراه ساخت و این یک صفحه از قرآن کریم تا پایان این آیه را حفظ نمود و بر خواندن آن مداومت داشت. این آیات از خداوند تا آخرت را در بر می‌گیرد.
آیات ملکوتی یاد شده سبب ایجاد انکسار در نفس و باطن می‌گردد و افراد مستکبر که به استکبار دچار هستند را می‌شکند و قفل‌های درون آنان را می‌گشاید و حجاب‌های سیاه و زمخت را از دل آنان می‌زداید.
این سوره سبب گشایش باطن می‌گردد، از این رو خواندن فراوان آن برای افراد عادی توصیه نمی‌شود و باید در کنار آن از آیات عذاب که مسکن و ملین است استفاده کرد وگرنه درون آدمی را به انفجار می‌کشاند و گشوده شدن پرده‌های غیب برای فرد به خباثت وی می‌انجامد و نه به طهارت و پاکی درون.
تمامی این آیات عبارت است از: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ الم. اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَی الْقَیومُ. نَزَّلَ عَلَیک الْکتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقا لِمَا بَینَ یدَیهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالاْءِنْجِیلَ. مِنْ قَبْلُ هُدًی لِلنَّاسِ وَأَنْزَلَ الْفُرْقَانَ إِنَّ الَّذِینَ کفَرُوا بِآَیاتِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَاللَّهُ عَزِیزٌ ذُو انْتِقَامٍ. إِنَّ اللَّهَ لاَ یخْفَی عَلَیهِ شَیءٌ فِی الاْءَرْضِ وَلاَ فِی السَّمَاءِ. هُوَ الَّذِی یصَوِّرُکمْ فِی الاْءَرْحَامِ کیفَ یشَاءُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکیمُ. هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیک الْکتَابَ مِنْهُ آَیاتٌ مُحْکمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْکتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیغٌ فَیتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِیلِهِ وَمَا یعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یقُولُونَ آَمَنَّا بِهِ کلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا یذَّکرُ إِلاَّ أُولُو الاْءَلْبَابِ. رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْک رَحْمَةً إِنَّک أَنْتَ الْوَهَّابُ. رَبَّنَا إِنَّک جَامِعُ النَّاسِ لِیوْمٍ لاَ رَیبَ فِیهِ، إِنَّ اللَّهَ لاَ یخْلِفُ الْمِیعَادَ».
ـ به نام خداوند رحمتگر مهربان. الف لام میم. خداست که هیچ معبودی جز او نیست و زنده است. این کتاب را در حالی که مؤید آن‌چه پیش از خود می‌باشد به حق به تدریج بر تو نازل کرد و تورات و انجیل را پیش از آن برای رهنمود مردم فرو فرستاد و فرقان را نازل کرد. کسانی که به آیات خدا کفر ورزیدند بی‌تردید عذابی سخت خواهند داشت و خداوند شکست‌ناپذیر و صاحب انتقام است. در حقیقت هیچ چیز در زمین و آسمان بر خدا پوشیده نمی‌ماند. اوست کسی که شما را آن گونه که می‌خواهد در رحم‌ها صورتگری میکند. هیچ معبودی جز آن توانای حکیم نیست. اوست کسی که این کتاب را بر تو فرو فرستاد. پاره‌ای از آن آیات محکم است. آن‌ها اساس کتابند و دیگر متشابهات تأویل‌پذیرند، اما کسانی که در دل‌هایشان انحراف است برای فتنه‌جویی و طلب تأویل، از متشابهٔ آن پیروی می‌کنند با آن که تأویلش را جز خدا و ریشه‌داران در دانش کسی نمی‌داند. آنان که می‌گویند ما بدان ایمان آوردیم. همه؛ چه محکم و چه متشابه، از جانب پروردگار ماست و جز خردمندان کسی متذکر نمی‌شود. می‌گویند: پروردگارا، پس از آن که ما را هدایت کردی دل‌هایمان را دستخوش انحراف مگردان و از جانب خود رحمتی بر ما ارزانی دار که تو خود بخشایشگری. پروردگارا، به یقین تو در روزی که هیچ تردیدی در آن نیست، گردآورندهٔ تمامی مردمانی. به‌قطع خداوند در وعده خلاف نمی‌کند.
این ذکر از ذکرهای بلایی و ویژهٔ اهل معرفت است
«قُلْ لَنْ یصِیبَنَا إِلاَّ مَا کتَبَ اللَّهُ لَنَا، هُوَ مَوْلاَنَا، وَعَلَی اللَّهِ فَلْیتَوَکلِ الْمُؤْمِنُونَ».
ـ بگو جز آن‌چه خدا برای ما مقرر داشته است هرگز به ما نمی‌رسد. او سرپرست ماست و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند.
«هُوَ مَوْلاَنَا» در این آیهٔ شریفه ذکر است. این ذکر ویژهٔ اهل معرفت و بسیار سنگین است و برای افراد عادی مناسب نیست. مداومت بر این ذکر، شجاعت و توان بسیار بالایی می‌خواهد؛ زیرا ممکن است خداوند متعال به سبب این ذکر، تمام دار و ندار ذاکر را از وی بگیرد و مشکلات چنان بر او هجوم آورد که گویی غیر از مشکلات نیست که برای او رقم زده شده است و کسی نیز توان یاری کردن او را ندارد. این ذکر از اذکار خفی است که تنهایی و غربت و گاهی بلا می‌آورد و اهل معرفت را به وادی ابتلا فرود می‌آورد به‌گونه‌ای که حتی زمین در زیر پای آنان از این درد به ناله می‌آید اما تمامی پرده‌های پدیده‌های هستی از زیر پای آدمی کنار می‌رود و پرده‌های بالای سر نیز از این ذکر به لرزه در می‌آید و با آه کنار کشیده می‌شود.
این آیهٔ شریفه می‌فرماید بگو آن‌چه از بلاها که در دل می‌پرورید و می‌خواهید بر ما نازل شود، بر ما نخواهد رسید، بلکه کسی جز خدای تعالی در آن‌چه به ما خواهد رسید نقشی ندارد و آن‌چه را که خدا بخواهد و اذن دهد به وقوع خواهد پیوست؛ زیرا او مولای ماست، بنابر این مؤمنان باید تنها بر او توکل کنند.
«هُوَ مَوْلاَنَا» نمایان‌گر قدرت، صفا، پاکی، قوت، توکل، اراده، اعتقاد و جزم است و چه زیبا و دل‌نشین است اگر کسی آن را در نماز و دعا و در دل و اعتقاد ذکر خود قرار دهد اما صبر و بردباری بلند و همتی عالی را طلب میکند.
خداوند در این آیه به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید قُلْ»؛ این را بگو و نمی‌فرماید «کن»؛ این‌گونه باش و آن‌حضرت را به این معنا گرایش می‌دهد که تنها بر حق ایستد.
«هُوَ» در «هُوَ مَوْلاَنَا» دارای حصر است و همین حصر آن تفاوت این ذکر با ذکر: «اللّه مولانا ولا مولا لکم» را می‌رساند. کسی که آن را ذکر قرار می‌دهد با «هُوَ» تمامی پرده‌ها برای او کنار می‌رود، از این رو خوب نیست از این ذکر استفاده شود؛ زیرا سختی و مصیبت را به ناگاه پیش می‌آورد و دل‌ها را به لرزه و دلهره می‌اندازد. این ذکر از ذکرهای بلایی است که گاه ممکن است برای ذاکر شک پیش آورد یا او را پشیمان سازد.
با این ذکر به راحتی میتوان خداوند را در درون خود یافت
«وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَی عَشَرَ نَقِیبا وَقَالَ اللَّهُ: إِنِّی مَعَکمْ، لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاَةَ وَآَتَیتُمُ الزَّکاةَ وَآَمَنْتُمْ بِرُسُلِی وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضا حَسَنا لاَءُکفِّرَنَّ عَنْکمْ سَیئَاتِکمْ وَلاَءُدْخِلَنَّکمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الاْءَنْهَارُ فَمَنْ کفَرَ بَعْدَ ذَلِک مِنْکمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِیلِ» مائده / ۱۲٫
ـ در حقیقت، خدا از فرزندان اسرائیل پیمان گرفت و از آنان دوازده سرکرده برانگیختیم و خدا فرمود: من با شما هستم، اگر نماز برپا دارید و زکات بدهید و به فرستادگانم ایمان بیاورید و یاریشان کنید و وام نیکویی به خدا بدهید. به‌قطع گناهانتان را از شما می‌زدایم و شما را به باغ‌هایی که از زیر آن نهرها روان است در می‌آورم، پس هر کس از شما بعد از این کفر ورزد در حقیقت از راه راست گمراه شده است.
در این آیهٔ شریفه فراز «إِنِّی مَعَکمْ» از ذکرهای قرآنی است که اگر کسی آن را با قصد انشا و جعل مماثل برای مدت زمانی ذکر خود قرار دهد به‌راحتی می‌تواند خداوند را درون خود بیابد و خود را در خدای خویشتن گم کند. کسی که با این ذکر به خداوند انس می‌یابد دیگر نگرانی، غصه و دلهره را به خود نمی‌بیند و به آرامش می‌رسد. البته آرامشی که از ثبات قدم و بهشت بالاتر است و در واقع به لقای الهی دست می‌یابد. وقتی بنده‌ای در این موقعیت قرار می‌گیرد حتی به بهشت نیز رغبت و طمعی ندارد و دیگر بهشت نمی‌تواند برای وی انرژی زا و شارژر گردد، بلکه آنان تنها از خداوند متعال است که توان می‌گیرند و شارژری غیر خداوند نمی‌تواند آنان را انرژی و توان دهد.
«إِنِّی مَعَکمْ» ذکری خفی است که به هیچ وجه نباید با صدا گفته شود، از این رو در آیهٔ شریفه: «إِذْ یوحِی رَبُّک إِلَی الْمَلاَئِکةِ أَنِّی مَعَکمْ فَثَبِّتُوا الَّذِینَ آَمَنُوا سَأُلْقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ کفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ الاْءَعْنَاقِ وَاضْرِبُوا مِنْهُمْ کلَّ بَنَانٍ» با لفظ وحی آمده است نه با آواز بلند و قال و قیل. ذکر «إِنِّی مَعَکمْ»سنگین، قربی و حقی است که چیزی بالاتر از ثبوت قدم و استواری دل را می‌طلبد. این ذکر از اذکار غریب است که اگر فردی ضعیفی که توان مقابله با هوس‌های نفسانی خود را ندارد، آن را ذکر خود قرار دهد، نمی‌تواند از آن رهایی یابد و به عوارضی دچار می‌شود که برای او قابل تحمل نیست. چنین کسی که حرکت متعادلی در زندگی ندارد باید از اذکار عام و جلی مانند: «ماشاء اللّه و لا حول و لا قوة إلاّ باللّه» استفاده نماید. این ذکر برای کسی که اهل آن باشد قوت و قدرت بسیاری می‌آورد.
رفع تعلق آدمی از ناسوت و بر شدن وی به باطن و غیب عالم
«وَلِلَّهِ مُلْک السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضِ وَاللَّهُ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ. إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیلِ وَالنَّهَارِ لاَآَیاتٍ لاِءُولِی الاْءَلْبَابِ. الَّذِینَ یذْکرُونَ اللَّهَ قِیاما وَقُعُودا وَعَلَی جُنُوبِهِمْ وَیتَفَکرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً سُبْحَانَک فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ. رَبَّنَا إِنَّک مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیتَهُ وَمَا لِلظَ‌الِمِینَ مِنْ أَنْصَارٍ. رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیا ینَادِی لِلاْءِیمَانِ أَنْ آَمِنُوا بِرَبِّکمْ فَآَمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکفِّرْ عَنَّا سَیئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الاْءَبْرَارِ. رَبَّنَا وَآَتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَی رُسُلِک وَلاَ تُخْزِنَا یوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّک لاَ تُخْلِفُ الْمِیعَادَ» آل عمران / ۱۸۹ ـ ۱۹۴٫
ـ و فرمان‌روایی آسمان‌ها و زمین از آنِ خداست و خداوند بر هر چیزی تواناست. به صورت قطعی در آفرینش آسمان‌ها و زمین و در پی یک‌دیگر آمدن شب و روز برای خردمندان نشانه‌هایی است. همانان که خدا را ایستاده و نشسته و به پهلو آرمیده یاد می‌کنند و در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند: پروردگارا، این‌ها را بیهوده نیافریده‌ای، منزهی تو، پس ما را از عذاب آتش دوزخ در امان بدار. پروردگارا، هر که را تو در آتش درآوری به یقین رسوایش کرده‌ای و برای ستم‌کاران یاورانی نیست. پروردگارا، ما شنیدیم که دعوتگری به ایمان فرا می‌خواند که به پروردگار خود ایمان آورید، پس ایمان آوردیم. پروردگارا، گناهان ما را بیامرز و بدی‌های ما را بزدای و ما را در زمرهٔ نیکان بمیران.
پروردگارا، و آن‌چه را که به وسیلهٔ فرستادگانت به ما وعده داده‌ای به ما عطا کن و ما را روز رستاخیز رسوا مگردان؛ زیرا تو وعده‌ات را خلاف نمی‌کنی.
آیهٔ ۱۸۹ سورهٔ آل عمران یکی از بهترین آیات ذکر در تمامی قرآن کریم است که می‌تواند برای رفع تعلق آدمی از ناسوت و بر شدن وی به باطن و غیب عالم بسیار مؤثر و کارآمد باشد. خداوند در این آیه می‌فرماید: «وَلِلَّهِ مُلْک السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضِ، وَاللَّهُ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ».
اما آیات بعد از آن، یعنی آیات ۱۹۰ تا ۱۹۴ از ذکرهایی است که بعد از بیداری از خواب و در سحرگاهان شایسته است گفته شود؛ چنان‌که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله آن را هنگام خوابیدن و بعد از بیداری در هر سحر تلاوت می‌نمودند.
در این آیات، ملکوت فراوانی نهفته است اما آیهٔ ۱۸۹ از اهمیت بیش‌تری برخوردار است و مفاد این چهار آیه در آن وجود دارد و میتوان این یک آیه را به جای آن آیات چهارگانه خواند. این آیات برای کسی که آهنگ سلوک دارد بسیار حایز اهمیت است.
فراز «رَبَّنَا، مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً» در آیهٔ ۱۹۱ نیز یکی دیگر از اذکار قرآنی است که بهتر است چنان بر آن مداومت داشت که باطن و ضمیر آدمی در همه حال، خود به آن زبان بگشاید؛ چنان‌که در این آیه از کسانی سخن گفته شده است که در تمامی حالات اعم از ایستاده، نشسته و خوابیده ذکر خداوند را دارند و ذکر آنان دایمی است. چنین ذکری جز ذکر خفی نیست و ذکر جلی نمی‌تواند دایمی باشد و سخن گفتن مانع از آن است. کسی که به ذکر خفی می‌رسد، به مقام تفکر نایل می‌آید و «رَبَّنَا، مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً» برای او ملکه می‌گردد. کسی که چنین ملکه‌ای ندارد نه فکر دارد و نه قدرت تحلیل و بررسی و چیزی جز سفسطه در نزد او نیست هرچند فلسفه بخواند. کسی که صفای ذکر نداشته باشد صافی تفکر ندارد و «رَبَّنَا، مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً سُبْحَانَک، فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» را در نمی‌یابد.
این آیهٔ شریفه می‌تواند انسان را معراج دهد
«قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکمْ یوحَی إِلَی: أَنَّمَا إِلَهُکمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ، فَمَنْ کانَ یرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْیعْمَلْ عَمَلاً صَالِحا، وَلاَ یشْرِک بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدا» كهف / ۱۱۰٫
ـ بگو من هم مثل شما بشری هستم به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است. پس هر کس به لقای پروردگار خود امید دارد باید به کار شایسته بپردازد و هیچ کس را در پرستش پروردگارش شریک نسازد.
آیهٔ پایانی سورهٔ کهف آیهٔ ذکر است و خیرات، کمالات، برکات و غیوباتی دارد که آن را با تمامی سوره متمایز می‌سازد و شایسته است از آن غفلت نورزید. قرائت این آیه پیش از خوابیدن سفارش شده است زیرا وقتی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: من بشری مانند شما هستم، کسی که می‌خواهد بخوابد نیز بشر است همان‌طور که دیگران بشر هستند و نباید از کسی دل‌تنگی یا ناراحتی و غرور داشت و باید دل خود را با تمامی پدیده‌های هستی صافی نمود و سپس به خواب رفت. نباید خواب را حرام کرد و باید اندیشید صبح‌گاهی برای برخاستن وجود نخواهد داشت و فردا هنگامهٔ مرگ نابهنگام است. نباید امروز را به هوای فردا از بین برد.
این آیه بر عمل خالص و خالی از شرک تأکید دارد و عمل صالح را در آن منحصر می‌سازد: «لاَ یشْرِک بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدا». شرک نداشتن در عمل؛ یعنی خلوص آن و ترس از دشمن و ترس از فقر هر دو از مصادیق شرک است. ترس از غیر خدا، اعتماد بر دارایی و حساب بردن از مردم شرک عبادی است و عمل صالح را تخریب میکند. برای مؤمن تفاوتی نمی‌کند که بکشد یا کشته شود وی در هر حال پیروز است و هر چه اتفاق افتد خیر او در آن است.
کسی از خود چیزی ندارد و حتی پیامبران و اولیای الهی علیهم‌السلام مانند همهٔ انسان‌ها مهمان پروردگارند و هیچ‌یک صاحب‌خانه نیستند، از این رو همه بندگان خدای تعالی هستند بدون آن که تفاوتی میان آنان در این زمینه باشد.
بر این آیه باید چنان مداومت داشت تا هرچند جان انسان مانند زمینی سخت و سنگی باشد، باز مانند نهالی در وجود وی ریشه دواند؛ زیرا ملکوت این آیهٔ شریفه می‌تواند انسان را معراج دهد و بر سرعت سیر وی بیفزاید و برای او روزنی به غیب بگشاید.
استفاده زیاد از آیت الکرسی باید با تجویز مربی شایسته باشد
آیة الکرسی از برترین آیات و از عظیم‌ترین آن است که بسیاری از کارهای سخت را میتوان با مدد گرفتن از آن انجام داد. آیهٔ یاد شده ده پایه دارد و با هر پایهٔ آن میتوان کارهایی را عملی نمود. اهل معرفت، این آیه را از گنج‌های الهی می‌دانند که در قرآن کریم قرار گرفته است.
ده پایهٔ آن عبارت است از:
الف: «اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ»؛
ب: «الْحَی الْقَیومُ»؛
ج: «لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ»؛
د: «لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الاْءَرْضِ»؛
ه : «مَنْ ذَا الَّذِی یشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ»؛
و: «یعْلَمُ مَا بَینَ أَیدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ»؛
ز: «وَلاَ یحِیطُونَ بِشَیءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاءَ»؛
ح: «وَسِعَ کرْسِیهُ السَّمَاوَاتِ وَالاْءَرْضَ»؛
ط: «وَلاَ یؤودُهُ حِفْظُهُمَا»؛
ی: «وَهُوَ الْعَلِی الْعَظِیمُ».
در سه فراز نخست آن به طور حتم اسم اعظم قرار دارد و دیگر فرازهای این آیه پیکرهٔ اسمای مذکور در این سه فراز می‌باشد. ما به آثار و پی‌آمدهای این آیه نمی‌پردازیم و تنها شایان ذکر است که این آیه از مهم‌ترین آیات قرآن کریم است که باید شب و روز بر تلاوت آن مداومت داشت. در این آیهٔ شریفه تراکم انرژی فراوان است و تلاوت آن در هر روز انرژی‌زا و توان‌آور است. باید توجه داشت در صورتی سزاوار است این سه آیه به عنوان ذکر قرار گیرد که برای ذاکر سنگین نباشد و به او فشار نیاورد. البته اگر ذکرپرداز این آیات را اندک و تنها چند مرتبه بخواند، اشکال ندارد، ولی اگر بخواهد زیاد از آن استفاده کند، باید با تجویز مربی شایسته باشد. قرآن کریم پس از ذکر این سه آیه به سراغ مردم می‌رود و آنان را خطاب قرار می‌دهد و پیش از این نیز خطاب آیات پیشین با مردم بود که توجه به آن به دست می‌دهد که این سه آیه هم‌چون گنجینه‌ای است که در این‌جا پنهان شده است. ظاهر آن چون آیات دیگر است، ولی باطن آن از کنوز الهی است.
ذکری که دیدن هر گونه سبب و وسیله‌ای را نفی میکند
«فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِی اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ» توبه / ۱۲۹٫
پس اگر روی برتافتند، بگو: خدا مرا بس است، هیچ معبودی جز او نیست، بر او توکل کردم و او پروردگار عرش بزرگ است.
این آیه دارای چند ذکر است: «حَسْبِی اللَّهُ»، «لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ»، «عَلَیهِ تَوَکلْتُ» و «وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ» که موارد ترکیبی آن نیز بدان افزوده می‌شود.
اذکار بسیار عالی این آیه از اذکار نفسی است که البته سنگین می‌باشد و برای کسی که به غربت، قلت و سختی مبتلاست مفید است.
ذکر «عَلَیهِ تَوَکلْتُ» فقط به خداوند توجه می‌دهد و می‌گوید: فقط خدا. این ذکر دیدن هر گونه سبب و وسیله‌ای را نفی میکند و آوردن صفت: «رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ» به معنای نفی تمامی اسباب زمینی است.
ذکری گوارا، عام که لازم است همواره بر آن مداومت داشت
«دَعْوَاهُمْ فِیهَا سُبْحَانَک اللَّهُمَّ وَتَحِیتُهُمْ فِیهَا سَلاَمٌ وَآَخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ».يونس / ۱۰٫
ـ نیایش آنان در آن‌جا: «سبحانک اللهم»؛ خدایا تو پاک و منزهی و درودشان در آن‌جا «سلام» است و پایان نیایش آنان این است که الحمد للّه ربّ العالمین؛ ستایش ویژهٔ پروردگار جهانیان است.
«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ» از اذکار بسیار گوارا و از کامل‌ترین ذکرهاست که لازم است همواره بر آن مداومت داشت که ذکری عام است و آن را در کنار اذکار دیگر میتوان استفاده کرد، بلکه باید از آن با دیگر اذکار بهره برد.
افزون بر این، تمامی آیهٔ یاد شده از ابتدا تا پایان، ذکری مستقل است و میتوان از آن استفاده کرد.
ذکر این آیه به‌صورت «سبحان اللّه والسلام للّه و الحمد للّه» بسیار اهمیت دارد و سلامت و صفای فراوانی نتیجه می‌دهد. این ذکر وسواس، شک و شبهه را از انسان دور می‌دارد و او را از اعوجاج، سستی و کژی نجات می‌دهد و باعث می‌شود ذکرپرداز فردی درست‌کار و طبیعی باشد.
ذکری که انسان را از هر آسیبی حتی در شدیدترین تصادف‌ها حفظ میکند
«الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قَالُوا: إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ» بقره / ۱۵۶٫
همان کسانی که چون مصیبتی به آنان برسد می‌گویند ما از آنِ خدا هستیم و به سوی او باز می‌گردیم.
ذکر «إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ» دارای موکل است و انسان را از هر آسیبی حفظ میکند به گونه‌ای که در شدیدترین تصادف‌ها، محفوظ می‌ماند. ذکر: «سبحان اللّه والحمدللّه و لا اله الا اللّه واللّه اکبر» نیز همین اثر را دارد.
افزون بر این ذکر، از بهترین ذکرهای روزانه که شایسته است همواره از آن استفاده نمود صلوات، استغفار و ذکر حوقله: «لا حول ولا قوّة إلاّ باللّه العلی العظیم» است.
رفع حواس‌پرتی، فراموشی، مشکلات و بلایا
«فَاصْبِرْ عَلَی مَا یقُولُونَ، وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّک قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ، وَقَبْلَ غُرُوبِهَا، وَمِنْ آَنَاءِ اللَّیلِ فَسَبِّحْ، وَأَطْرَافَ النَّهَارِ، لَعَلَّک تَرْضَی»طه / ۱۳۰٫
ـ پس بر آن‌چه می‌گویند شکیبا باش و پیش از بر آمدن آفتاب و قبل از فرو شدن آن با ستایش پروردگارت، تسبیح گوی و برخی از ساعات شب و حوالی روز را به نیایش پرداز، باشد که خشنود گردی.
این آیه سفارش به تسبیح در سه وقت خاص؛ یعنی صبح‌گاهان پیش از طلوع خورشید، عصرها پیش از غروب آن و نیمه‌شب توصیه دارد؛ هرچند به گفتن یک «سبحان اللّه» باشد. نتیجهٔ چنین تسبیحی این است: «لَعَلَّک تَرْضَی» شاید راضی شوی.
تسبیح به انسان اقتدار می‌بخشد و برای او سلامت در کارها را موجب می‌شود. ذکر تسبیح و نیز استغفار برای رفع مشکلات و بلاها بسیار مؤثر است. کسی که حواس‌پرتی و فراموشی دارد و همواره چیزی را گم میکند یا پی در پی آسیب می‌بیند و زندگی وی پیچیده به انواع مشکلات است باید هرچه می‌تواند تسبیح و استفغار داشته باشد تا مشکلات وی کاسته گردد.
البته در کنار این دو ذکر نباید از ذکر «صلوات» غفلت داشت که برترین دعا و ذکر در رفع مشکلات و برکت دادن به زندگی است.
با چه ذکری میتوان دانست فیوزهای معنوی آدمی سوخته است
«إِنَّهُمْ کانُوا إِذَا قِیلَ لَهُمْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ یسْتَکبِرُونَ. وَیقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِکوا آَلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَجْنُونٍ». صافات / ۳۵ ـ ۳۶٫
ـ چرا که آنان ـ مجرمان ـ بودند که وقتی به ایشان گفته می‌شد خدایی جز خدای یگانه نیست تکبر می‌ورزیدند. و می‌گفتند آیا ما برای شاعری دیوانه دست از خدایانمان برداریم.
آدمی برای داشتن سیر و حرکت در زندگی و گذر از مشکلات آن و برطرف کردن ضیق و تنگی زندگی، ناچار از داشتن ذکر است. حتی اولیای محبوبی نیز ذکر دارند. البته ذکرهای آنان به «شوقی»، «لقایی» و «فراقی» قابل تقسیم است. حضرات ائمهٔ معصومین ـ صلوات اللّه علیهم اجمعین ـ هر یک ذکری ویژه داشته‌اند که برخی از آن را میتوان در نقش‌های انگشتری یا در زیارت‌نامه‌ها و مناجات‌های آن حضرات دید. ذکر برای هر فردی نسخه‌ای جدا می‌طلبد و حتی با توجه به روزهای هفته تفاوت می‌یابد؛ اما ما بعد از صلوات، نخستین ذکری که توصیه می‌نماییم ذکر شریف تهلیل است.
بعد از یک یا دو هفته مداومت بر ذکر صلوات، فرد برای گفتن ذکر تهلیل آماده می‌گردد. این ذکر نخستین پیام حضرت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به مردم می‌باشد. آن حضرت می‌فرمود: «قولوا لا إله إلاّ اللّه تفلحوا»؛ بگویید «لا إله إلاّ اللّه» تا رستگار گردید. این ذکر بسیار سنگین است. مفاد آن نفی تمامی شرک‌ها و زدایش آن از خود است و برای فرد هیچ ذات و استقلالی نمی‌پذیرد. در واقع، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله اساس سلامت و سعادت را که همان نفی تمامی آلهه‌ها و خدایگان است در همان ابتدا بیان فرموده‌اند.
بعد از صلوات که اذن دخول سلوک است، این تهلیل است که ماده و محتوای زندگی سالم و سعادتمند را می‌سازد. این ذکر وجود آدمی را خراب میکند و او را می‌شکند؛ چرا که نفی تمامی خدایگان به نفی الههٔ نفس نیز می‌انجامد. بهتر است این ذکر در سحرگاهان و در تاریکی شب و در فضایی تاریک، کوچک، خلوت و دور از هرگونه سر و صدا، حتی صدای تیک و تاک عقربه‌های ساعت و رو به قبله گفته شود بدون آن که جای کسی را اشغال نموده و یا برای کسی مزاحمتی داشته باشد. کسی که بر بیداری سحر توفیق پیدا نمی‌کند، آن را به عنوان تعقیب نماز صبح بیاورد بدون آن که ذکری دیگر با آن همراه سازد و نیز بدون که آن را به ذکر یونسیه تبدیل کند و تنها همین «لا إله إلاّ اللّه» را بگوید. البته پیش از آن ذکر صلوات را هم‌چنان داشته باشد؛ چرا که هر دعا و درخواستی غیر از صلوات، نوعی افزایش است و ذکر تهلیل برای ریزش می‌باشد و با هر درخواستی غیر از صلوات تنافی دارد.
اگر کسی مدتی این ذکر را بگوید و تغییری در خود احساس ننماید مشکلات نفسانی وی بسیار است و در واقع فیوزهای معنوی وی سوخته است و باید به صورت جدی در اندیشهٔ رفع آن باشد. برای آن نیز تعداد قرار ندهد و آن را به میزانی بگوید که نفس وی اذیت نشود و به وسواس مبتلا نگردد.
این ذکر از اذکار خفی است که میتوان آن را به گونه‌ای در دهان گفت که اظهاری بر لب نداشته باشد.
ذکر تهلیل حکم استارت را دارد و باطن فرد را زنده می‌نماید و آن را به حرکت و سلوک وا می‌دارد. همان‌طور که گفته شد باید این ذکر را در تاریکی گفت و برای آن که اثربخش باشد نباید زمان آن را در روز قرار داد و مکان خلوت نیز نباید روشنایی داشته باشد.
ادامه دارد……
