اختلاف در تعبیر و تفاوت در وقوع
با آن که سراسر هستی یکپارچه وحدت میباشد، تشخیص خاص خود را نیاز دارد و این یکپارچگی به چهره خاص ذرهای آسیبی وارد نمیآورد، از مجردات مجرد و مفارقات عالم هستی گرفته تا حضیض ناسوت و عوالم مادی، از مَلک تا فلک، انسان تا حیوان، گیاه و درخت و سنگ و خشت و مواد عالم طبیعت، یکجا و یکسر از تشخیص و انحصار خاص خود بهدور نیست و هرگز دو موجود یکتا و همعرض در تمامی عالم وجود نمیباشد و همه موجودات عالم هستی همچون صفت پروردگار از یکتایی خاص خود برخوردار است.
این حکومت وجودی و تسبیب ایجادی از چنان تمامیتی برخوردار است که حتی دو ملک و فرشته و یا دو معصوم در عرض هم وجود ندارد؛ اگرچه تشخیص مواضع و مراتب هر یک از آنان برای ما مشکل میباشد.
تمام موجودات عوالم وجود با آن که مناطهای کلی و عناوین حقیقی را داراست، تشخیص خارجی خاص خود را دارد و همه آنها نشانه کاملی از وصف وحدتی حضرت حق و مظهر بارزی از هویت «لا اله الا اللّه» میباشد و جمله «وحده، وحده، وحده» ظهور بارز تمام آنهاست، با این تفاوت که حضرت حق وصف وحدتی را در مقام مُظهری دارا میباشد و موجودات دیگر این وصف را در مقام مَظهری دارند.
بر این اساس میتوان گفت انسانها، خوابها و رویاها تمام وصف وحدتی دارند و تعبیر نیز همچون شخص معبر از این تشخیص برخوردار است و هر تعبیری در جهتی میتواند عامل تغییر تعبیر گردد، با آن که اصول کلی و نظام شمولی بر تمامی سطح وجود به یک مناط گسترده میباشد.
با توجه به آنچه گذشت تعبیر یک خواب و تاویل امری ممکن است نزد دو معصوم نیز مختلف باشد؛ زیرا وجود حضرات معصومین علیهمالسلام در عین وحدت و تمامیت، مرتبهها و درجههای متعدد و گوناگون خود را دارد؛ خواه در جهت نفسی باشد و یا در جهت ظهوری و اظهاری آن.
دو معصوم؛ خواه پیامبر باشند و یا امام، با آن که وصف: «لا نفرّق بین احدٍ من رسله» را دارا هستند، عنوان: «فضّلنا بعضهم علی بعض» را دارند و هر یک تحت دولت برتر، ظهوری کامل دارد و همین امر موجب وحدت لسان تمام حضرات معصومین علیهمالسلام میباشد.
گوناگونی تعبیر یک رویا
موضوعی که در زمینه معبر باید روشن شود این است که همانطور که خوابها و رویاها و صاحبان آنها مختلف میباشند، ممکن است تعبیر یک خواب نیز در دید دو معبر یا یک خوابگزار در دو مقام گوناگون باشد و هر یک از آنها مرتبهای از یک تنزیل را یافته و یا هر یک از آن دو معبر وارسته؛ اگرچه معصوم باشند، مرتبهای مختلف از آن تنزیل را ظاهر ساخته باشند، با آن که تمام آن واقعیت را در اختیار دارند.
همانطور که در مقام معرفت و عرفان و شهود و یافتههای الهی ممکن است اختلاف در کشف نسبت به مراتب پیش آید، در تعبیر نیز ممکن است بیان دو معبر و یا یک معبر در دو مقام، اختلاف در تعبیر را پیش آورد؛ زیرا نتایج و برداشتها به تبع مناطات و مبادی مختلف گذشته عامل تعدد میشود و همانطور که مناطهای مختلف و مبادی گوناگون امری جلوههای فراوانی دارد، میشود که نتایج آن نیز این گونه باشد و تغییر چهرهای در مبادی، عامل تغییر و تعدد در نتیجه گردد.