بخش سوم: احکام ازدواج و زناشویی
سخت‌گیری در ازدواج
س « ۷۴ » ـ سخت‌گیری‌های بیش از حد برخی پدران و مادران در مورد ازدواج (مهریه و…) باعث محروم شدن جوانان از ازدواج و پیش آمدن برخی مفاسد می‌شود، آیا در این‌صورت عمل آنان جایز است؟
ج ـ در ازدواج لازم است امر تحقیق، جدّی گرفته شود و تناسب، سلامت و اخلاق، اصل قرار گیرد و باید از همه شرایط و هزینه‌های غیر ضروری که باعث خودداری جوانان از ازدواج و فرار از آن می‌گردد، پرهیز داشت تا مفاسد، زمینه‌های سالم را از بین نبرد.
رفت و آمد پسر و دختر
س « ۷۵ » ـ در میان بعضی از خانواده‌ها رایج شده است که پیش از اجرای صیغه عقد، داماد (غیر از رفت و آمدهای متعارف که برای خواستگاری است) رفت و آمدهایی با دختر دارد؛ به‌گونه‌ای که با هم گفت‌وگو، نشست و برخاست و رفتن به بیرون از منزل را دارند یا دختر و پسر پیش از آن که والدین آگاهی پیدا کنند، به اصطلاح خود با شوهر آینده در مورد زندگی آینده ساعت‌ها گفت‌وگو دارند، آیا این‌گونه روابط جایز است؟
ج ـ هرگونه ارتباط عادی و به‌دور از تحریک و مفسده در حد
(۴۳)
متعارف آن، اشکالی ندارد؛ اگرچه نباید به این بهانه، زمان ارتباط پسر و دختر طولانی باشد؛ به‌ویژه در جامعه ما که دختر، بیش‌تر آسیب‌پذیر است.
س « ۷۶ » ـ آیا دختر و پسر می‌توانند در محیط دانشگاه در مورد ازدواج با هم‌دیگر صحبت کنند؟
ج ـبه صورت محدود و در حدّ لازم، اشکال ندارد.
س « ۷۷ » ـ برای تدریس خصوصی در منزل، آیا برای دانش‌آموزان دختر می‌توان معلم مرد و برای پسر، معلم زن استخدام نمود؛ در حالی که هر دو در اتاق تنها به سر می‌برند و شخص دیگری در آن‌جا نیست؟
ج ـاگر زمینه فساد ایجاد نکند و امکان ورود دیگری به آن اتاق باشد، اشکال ندارد. البته، در صورت امکان استفاده از معلم هم‌جنس بهتر است.
س « ۷۸ » ـ آیا داشتن دوست دختر جایز است؟
ج ـدوستی با جنس مخالف، اگر همراه با محرمیت نباشد، جایز نیست.
س « ۷۹ » ـ برخی خانواده‌ها برای ازدواج دختر خود هزینه‌های زیادی را بر داماد تحمیل می‌کنند؛ مانند: برپایی مجلس در تالار با هزینه‌های سنگین و دعوت از صدها نفر میهمان که در واقع در آغاز زندگی به بهانه داشتن آبرو و…، هزینه‌های کمرشکنی را بر دوش داماد قرار می‌دهد و او را وادار به گرفتن قرض و بسیاری از مشکلات دیگر می‌کند؛ در حالی که در درون خود راضی به این هزینه‌ها نیست، ولی به آن مجبور می‌باشد. این بهانه که به‌گونه‌ای سدّ راه ازدواج جوان‌ها
(۴۴)
می‌گردد چه حکمی دارد و در صورت عدم رضایت داماد به پرداخت این هزینه، آیا استفاده از آن جایز است؟
ج ـ هرگونه هزینه‌های غیر ضروری در امر ازدواج از آثار شوم استکبار نفس است و سنت‌های شوم جاهلیت را زنده می‌سازد.
س « ۸۰ » ـ مهرالسّنة چه مقدار است؟
ج ـ مقدار مهر سنّت لازم نیست با زمان صدر اسلام مقایسه شود و کم یا زیاد بودن آن، هر دو مشکلات و ناهنجاری‌های متفاوتی را همراه دارد.
س « ۸۱ » ـ هنگام ازدواج (در ضمن عقد) با شوهر خود شرط کرده‌ام که اجازه ادامه تحصیل در دانشگاه را به من بدهد، آیا اکنون می‌تواند از شرط خود دست بردارد و آن را اجازه ندهد؟
ج ـ در این صورت، زن می‌تواند بدون اجازه شوهر به تحصیل ادامه دهد.
س « ۸۲ » ـ آیا ورود داماد نزد عروس در مجلس زنانه، در حالی که بسیاری از زنان و دختران نامحرم هستند و به‌صورت معمول، زنان، خود را با آرایش آراسته‌اند، جایز است؟
ج ـ اگر رعایت عفاف و پوشش شود و داماد یا مردهای همراه نظر بر نامحرم نداشته باشند، اشکال ندارد.
دعوت از ارکستر
س « ۸۳ » ـ دعوت از گروه‌های مطرب و ارکستر در مجالس عروسی ـ که به‌گونه غالب این مجالس را به مجالس لهو و لعب تبدیل می‌کنند ـ و شرکت در این محافل چه حکمی دارد؟ کسب افراد از این راه حلال است یا حرام؟
ج ـگروه ارکستر، خود هیچ حکمی ندارد و تنها در صورتی که
(۴۵)
برنامه‌های آن مطابق موازین شرعی نباشد و باعث غفلت و فساد گردد، حرام است و در صورت حرمت کسب، دعوت و دادن اجرت به آنها جایز نیست.
اجازه از شوهر
س « ۸۴ » ـ دختر و پسری مدتی است با یک‌دیگر ازدواج کرده‌اند (عقد دایم) اکنون زن می‌خواهد برای ادامه تحصیل به دانشگاه برود، امّا شوهر به وی اجازه نمی‌دهد، وظیفه زن در این مورد چیست؟ (البته، هنگام ازدواج در این زمینه هیچ گونه صحبتی به میان نیامده است).
ج ـ بدون اجازه شوهر، جایز نیست.
ایدز
س « ۸۵ » ـ بیماری ایدز از بیماری‌های خطرناک است که تاکنون درمانی برای آن یافت نشده است. این بیماری مسری است و بیش‌تر از طریق مقاربت جنسی منتقل می‌گردد و حتی به جنین در رحم مادر نیز سرایت می‌کند، آیا این بیماری، با توجه به خطرات خانمان سوز و مسری بودن آن که باعث اضرار زن به شوهر یا برعکس می‌گردد، موجب فسخ عقد زن و شوهر می‌شود یا خیر؟
ج ـ اگر زن یا مرد چنین بیماری داشته و اعلان نکرده باشند، خیار تدلیس برای طرف مقابل باقی است و می‌تواند عقد را فسخ کند و اگر پس از عقد باشد، می‌تواند از نزدیکی خودداری داشته باشد یا با درخواست طلاق، مشکل را حل نمایند، ولی در هر صورت، این بیماری باعث فسخ قهری عقد نمی‌شود.
(۴۶)
عقد در زمان شهادت معصومان علیهم‌السلام
س « ۸۶ » ـ برپایی مجلس عقد یا عروسی در روزها و شب‌های شهادت ائمه معصوم علیهم‌السلام و راه اندازی کاروان‌های شادی که باعث هتک حرمت این روزها و مناسبت‌ها می‌شود، چه حکمی دارد؟
ج ـ اصل نکاح در هر زمانی اشکال ندارد، ولی اگر همراه شادی و سرور یا کارهایی باشد که هتک حرمت مناسبت اولیای دین از آن برداشت شود، حرام است.
پوشش مردان
س « ۸۷ » ـ پوشیدن لباس آستین کوتاه، تنگ و چسبان یا بدن نما توسط مردان در محیط‌هایی که زنان و مردان به صورت مشترک سرگرم کار هستند، از نظر اخلاقی و حفظ عفّت همگانی چه حکمی دارد؟
ج ـاین گونه رفتارها مناسب اخلاق اسلامی نیست؛ هرچند برخی موارد آن اشکال شرعی ندارد.
س « ۸۸ » ـ آیا پوشیدن طلای سفید و پلاتین برای مردان جایز است؟
ج ـ استفاده مرد از طلای سفید یا پلاتین، اشکال ندارد.
کف زدن
س « ۸۹ » ـ حکم کارهایی که مناسب مؤمنان نیست؛ مانند: کف زدن و سوت کشیدن در اسلام چیست؟
ج ـ کف زدن، سوت کشیدن، هلهله کردن و رقصیدن در مجالس و محافل عمومی یا شادمانی، اگر همراه عوارض جانبی و تضعیف زمینه‌های دینی نباشد، اشکال ندارد. البته، محافل همگانی یا مراکز مذهبی، زمینه‌های خاص خود را دارد که نباید بدآموزی یا هتک حرمت به شعایر دینی را همراه داشته باشد.
(۴۷)
س « ۹۰ » ـ حکم رقصیدن و دست افشانی در مجلس عروسی و غیر عروسی چیست؟
ج ـ رقصیدن و دست افشانی اگر بدآموزی و تضعیف شعایر دینی را همراه نداشته باشد، اشکال ندارد.
لباس شهرت
س « ۹۱ » ـ پوشش لباس شهرت چه حکمی دارد و معیار لباس شهرت چیست؟
ج ـلباس شهرت لباسی است که توجه دیگران را به صورت غیر عادی به خود جلب می‌کند و پوشیدن آن برای مسلمان، حرام است.
نگاه
س « ۹۲ » ـ نگاه کردن به موهای زنان بد حجاب که هرگونه امر و نهی در آنها تأثیری ندارد، چگونه است؟
ج ـ بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام، اشکال ندارد.
س « ۹۳ » ـ نگاه کردن به عکس و فیلم‌های زنان فامیل و آشنا که در آن بدون حجاب مشاهده می‌شوند، چه حکمی دارد؟
ج ـ نگاه کردن به عکس و فیلم آنان، اگر موجب اشاعه فحشا باشد، حرام است.
س « ۹۴ » ـ می‌خواهم با دختری ازدواج نمایم و اطمینان دارم مرا رد نمی‌کند، آیا می‌توانم به منظور آگاهی از حال او بدون قصد لذّت، به چهره، گردن و موهایش نگاه کنم؟
ج ـ بدون قصد لذت جایز است و چنان‌چه با نگاه اول آگاهی نیابد، تکرار نگاه، اشکال ندارد.
س « ۹۵ » ـ پوشاندن گردی صورت و دست‌ها تا مچ بر زن واجب نیست، بر این اساس، نظر کردن نامحرم به صورت و دست‌های او چه
(۴۸)
حکمی دارد؟ آیا پوشاندن پاها در برابر نامحرم لازم است؟
ج ـجواز کشف صورت و دست‌ها حکمی غیر از حرمت نگاه کردن بدون مورد و با قصد لذت بر آن است و تمام بدن زن حتی پاهای وی باید از دید نامحرم پوشیده شود.
زیبایی
س « ۹۶ » ـ زیبا سازی صورت و بدن؛ مانند: بینی و لب به وسیله جرّاحی ـ که نوعی تصرّف در آفرینش الهی است ـ چه صورتی دارد؟
ج ـدر صورتی که زیان‌بار نباشد و مصالح فرد ایجاب کند و به دست هم‌جنس صورت پذیرد، اشکال ندارد.
چَت
س « ۹۷ » ـ چت در اینترنت با جنس مخالف به این شرط که حدود شرعی رعایت شود؛ برای نمونه، به جهت تبادل نظر باشد، چه حکمی دارد؟
ج ـ اشکال ندارد.
س « ۹۸ » ـ برخی از خانواده‌ها به علت نداشتن فرزند، بچه‌های بی‌سرپرست را به فرزندی گرفته و پرورش می‌دهند. برای محرمیت آنها به مرد یا زن چه راه‌هایی وجود دارد؟
ج ـبرای محرمیت، راهی جز طریق شیر و نکاح وجود ندارد که هر یک، دارای زمینه‌های متفاوتی است.
س « ۹۹ » ـ آیا کسانی که مادر آنان سید است، از سادات و فرزندان حضرت زهرا علیهاالسلام شمرده می‌شوند و احکام سیادت را دارند؟
ج ـهرچند منسوبان به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از سوی مادر نیز از فرزندان آن حضرت صلی‌الله‌علیه‌وآله به‌شمار می‌آیند، ولی دلیل جاری شدن آثار و احکام شرعی بر سیادت، تنها انتساب از طرف پدر را ملاک سیادت معرفی می‌نماید.
(۴۹)
س « ۱۰۰ » ـ برخی از والدین نسبت به انجام عبادت‌های فرزندان خود اهتمام نمی‌ورزند و حتی چون خود مقید به انجام عبادت‌ها نیستند، از عبادت فرزندان ممانعت می‌کنند، یا شاهد روابط نامشروع دختر و پسران خود با نامحرم(دوستی آنها) هستند و با آن برخوردی نمی‌کنند. وظیفه فرزندان در برابر والدین و اطاعت از آنها چیست؟ مسؤولیت این‌گونه والدین چگونه است؟
ج ـ فرزندان مانند پدران و مادران در برابر وظایف شرعی مسؤول هستند و ـ با حفظ حرمت و احترام ـ نباید از والدین در معصیت و گناه اطاعت داشته باشند؛ چنان که ـ همراه حفظ احترام ـ نباید از امر به معروف و نهی از منکر نسبت به والدین به قدر توان خود روی برگردانند.
عدّه
س « ۱۰۱ » ـ امروزه، با استفاده از دارو (خوراکی ـ تزریقی) یا به کار بردن وسایل پیش‌گیری پزشکی، می‌توان به‌گونه قطعی از بارداری زن جلوگیری کرد، با چنین فرضی، آیا بر زنانی که از امکانات فوق استفاده می‌کنند لازم است عدّه نگه دارند؟
ج ـعلّت نگاه داشتن عدّه، تنها خودداری از بارداری نمی‌باشد و در این صورت نیز باید عدّه نگه داشت.
ازدواج موقّت
س « ۱۰۲ » ـ آیا دختری که بالغ و رشید است می‌تواند پیش از ازدواج دایمی خود، ازدواج موقّت و پنهانی داشته باشد؟
ج ـاگر به اندازه‌ای آگاهی داشته باشد که آسیب فردی و اجتماعی نیابد، جهت دوری از گناه، اشکال ندارد.
ازدواج بدون رضایت پدر
س « ۱۰۳ » ـ دو نفر همکار مجرد هستیم و در سنین رشد می‌باشیم، برای آن که روابط ما از نظر شرعی دچار مشکل نشود و به گناه کشیده
(۵۰)
نشویم، آیا می‌توان با دختر بدون اجازه پدر وی ازدواج موقّت کرد؟
ج ـبا حفظ مصالح دو طرف؛ به‌ویژه دختر، اشکال ندارد.
س « ۱۰۴ » ـ پدر و مادرم مرا به ازدواج با پسری درآورده‌اند؛ در حالی که هیچ گونه رضایتی به آن نداشته و ندارم، تکلیف ازدواج ما چگونه است؟
ج ـدر ازدواج، رضایت دختر و پسر شرط است و بدون آن، عقد صحیح نمی‌باشد.
دست دادن با نامحرم
س « ۱۰۵ » ـ هرگاه در منطقه یا محیطی رسم بر این باشد که هنگام برخورد با یک‌دیگر، حتی زنان نیز با مردان دست می‌دهند و اگر این کار ترک شود، اهانت و اسائه ادب نسبت به دیگری به‌شمار می‌آید، حکم دست دادن زن و مرد در این فرض چیست؟
ج ـدر فرض مذکور، اگر نوعی پوشش در یکی از دو دست دو طرف وجود داشته باشد و فشاری در میان نباشد، اشکال ندارد.
رقص زن
س « ۱۰۶ » ـ آیا زن می‌تواند برای شوهر خود برقصد و همراه آن به موسیقی طرب‌انگیز و شاد گوش نمایند؟
ج ـاگر گرایش به فساد در او پیدا نشود، اشکال ندارد.
س « ۱۰۷ » ـ حکم رقص نسبت به افراد متفاوت چگونه است؟
ج ـ اصل رقصیدن اگر باعث غفلت و تباهی کلی نگردد، اشکال ندارد و رقص زن برای شوهر بسیار مناسب و لازم است و رقصیدن زن برای زن نیز اشکال ندارد؛ هرچند نقل یا ترسیم آن توسط زن برای مرد حرام است. رقص مرد برای مرد نیز اشکال ندارد و رقص زن برای مرد نامحرم، حرام است. رقص مرد برای زن نامحرم اگر محرّک باشد یا عوارض جانبی داشته باشد، حرام است.
(۵۱)
زینت زن
س « ۱۰۸ » ـ پوشش انگشتر طلا و حلقه ازدواج توسط بانوان در صورتی که در معرض دید نامحرم باشد، چگونه است؟
ج ـ از موارد زینت قهری است و اشکال ندارد.
س « ۱۰۹ » ـ بازی زن و مرد نامحرم در فیلم‌ها و گفتن حرف‌های عاشقانه که زن و شوهر به یک‌دیگر می‌گویند؛ مانند: عزیزم، قربان تو، دوستت دارم، نمایش، خرید و فروش آن ـ که به‌گونه غالب تحریک‌کننده و همراه الگوهای غیر اسلامی و ضد اخلاقی می‌باشد، چه حکمی دارد؟
ج ـ در صورت عادی و طبیعی، اجرای این امور، صحنه‌سازی در فیلم است و نمایش‌گر با آگاهی از این امر ایفای نقش می‌کند و هیچ زمینه تحریکی ندارد، ولی اگر خلاف اخلاق اسلامی باشد و چنین الفاظی را به قصد تحریک بگوید، حرام است و چنان‌چه در بیننده نیز ایجاد وسوسه یا مفسده نماید، برای وی حرام می‌باشد.
س « ۱۱۰ » ـ برخی از والدین، پسربچه‌های خود را بدون شلوار و پوشش مناسب بیرون می‌آورند و معتقدند این کار اشکال ندارد. خواهشمند است حکم شرعی آن را بفرمایید.
ج ـ پدر و مادر لازم است در تربیت کودکان به اخلاق اسلامی توجه ویژه داشته باشند؛ هرچند خود کودک در این زمینه تکلیفی ندارد.
استمنا
س « ۱۱۱ » ـ اگر کسی بر اثر عدم امکان ازدواج و خویشتن داری در مقابل تحریک جنسی، راهی جز استمنا نداشته باشد، آیا می‌تواند آن را انجام دهد؟
ج ـ هرگز. لازم است نیاز جنسی را از طریق معقول و شرعی برطرف نمود.
(۵۲)
(۵۳)
(۵۴)
