بخش پنجم: احکام اجتماعی
بزرگداشت عید غدیر خم
س « ۱۴۱ » ـ بر اساس برخی روایات، عید غدیر خم، با فضیلیت‌ترین عیدهاست. برای محور قرار دادن عید غدیر به عنوان عید رسمی، ملی و مذهبی در جمهوری اسلامی به مسؤولان ومردم چه‌طرحی کارگشاست؟
ج ـ عید سعید غدیر خم را می‌توان روز عصمت و عید ولایت نامید و لازم است بیش‌تر به جای چراغانی، شادی و سرور ظاهری، در راه تحقّق اهداف والای مولای مؤمنان حضرت علی علیه‌السلام گام برداشت.
پوشیدن لباس سیاه
س « ۱۴۲ » ـ پوشیدن لباس سیاه در سوگ ائمه هدی علیهم‌السلام ؛ به‌ویژه در محرم، چه حکمی دارد؟ آیا پوشیدن لباس سیاه کراهت دارد؟
ج ـپوشیدن لباس سیاه در سوگ ائمه هدی علیهم‌السلام نشانه خون‌خواهی، دفاع از حق‌طلبی و آمادگی برای تحقّق آن است و با کراهت پوشیدن لباس سیاه در مواقع عادی ملازمه‌ای ندارد.
س « ۱۴۳ » ـ آسیب رساندن به خود، به صورت‌های متفاوت در عزاداری چه حکمی دارد؟
ج ـدر عزاداری باید شعارها پرمحتوا، و حرکات منسجم باشد و باید با سوز و اندوه همه کارها را دنبال نمود.
(۶۷)
بهترین عمل
س « ۱۴۴ » ـ بهترین عمل برای تعجیل در ظهور امام زمان (عجل اللّه تعالی فرجه الشریف) چیست؟
ج ـمعرفت دینی، عمل به دستورات اسلام و انتظار ظهور، بهترین کردار در زمان غیبت است.
س « ۱۴۵ » ـ آیا هنگام شنیدن نام مبارک (قائم) ایستادن لازم است؟ در این هنگام، دست بر سر گذاشتن چه حکمی دارد؟
ج ـهرگونه احترام هنگام شنیدن نام حضرت صاحب‌الامر (عجل اللّه تعالی فرجه الشریف)، نشانه پاکی و معرفت فرد است؛ هرچند امور گفته شده واجب نمی‌باشد.
س « ۱۴۶ » ـ برخی برای این که برنامه‌های موسیقی، لهو و لعب در مجالس عروسی خود را توجیه کنند ـ العیاذ باللّه ـ آن را به شب عروسی حضرت زهرا علیهاالسلام نسبت می‌دهند، آیا این نسبت درست است یا نه؟
ج ـ آن‌گونه که مراسم عروسی حضرت زهرا علیهاالسلام انجام گرفته، به یقین مورد پسندیده و رضایت کامل حضرت حق بوده است، ولی کشف آن چندان آسان نیست و دلیل محکمی در این زمینه نمی‌باشد؛ هرچند برای روا دانستن پاره‌ای از شادمانی‌ها، نیازی به این دست‌آویزها نیست.
کف زدن در مجالس جشن اهل بیت علیهم‌السلام
س « ۱۴۷ » ـ برخی مداحان مطرح می‌کنند کف زدن دارای ثواب است و هرچه بهتر و محکم‌تر کف بزنید، ثواب بیش‌تری می‌برید و به‌طور کلی آنان بر این باورند که این‌گونه حرکات؛ مانند: کف‌زدن و رقص، اگر برای اهل بیت علیهم‌السلام باشد، اشکال ندارد، آیا بر این گونه اعمال که یا حرمت قطعی دارد یا دست‌کم عملی شبهه‌ناک و شرک‌آلود است، در صورتی که
(۶۸)
برای اهل‌بیت علیهم‌السلام انجام شود، ثوابی مترتب می‌شود؟
ج ـ رقص و کف زدن به دور از گناهان دیگر، اشکال ندارد و در مراکز مذهبی باید رعایت شؤون مراکز دینی و اولیای دین بشود و نباید شعایر مذهبی؛ مانند: صلوات را با این امور مقایسه نمود.
س « ۱۴۸ » ـ متأسفانه، هنگام تحویل سال، برخی زایران ایرانی در حرم الهی و مسجد الحرام کف زدند و موجب وهن حرم و شخصیت ایرانی خود شدند، مستدعی است حکم شرعی درباره کف زدن و ترویج آن به جای شعارهای اسلامی؛ حتی در مجالس اهل‌بیت علیهم‌السلام را بیان فرمایید.
ج ـ موقعیت، حرمت و قداست حرم الهی، مساجد و مجالس اهل‌بیت علیهم‌السلام همانند مراکز همگانی نمی‌باشد و نباید این مراکز، آلوده به چنین کارهای مباحی گردد.
س « ۱۴۹ » ـ متأسفانه، کف زدن در مجالس اهل‌بیت علیهم‌السلام با مسایل جدیدی؛ مانند: سوت زدن، خوانندگی سبک و گاه مبتذل برخی مدّاح‌ها، موسیقی یا نوازندگی به صورت زنده حتّی در برخی مساجد و تکایا همراه گشته و به مرور زمان، خوف آن است که این مجالس ـ که باید مظهر تقوا و معنویت باشد ـ به محافل لهو تبدیل گردد و در برخی مجالس، ماکت خانه کعبه و حرم حسینی را ساخته و اطراف آن به کف زدن و برخی حرکات دیگر پرداخته می‌شود؛ به‌گونه‌ای که توهین به آن تلقّی می‌شود، حکم شرعی این موارد چگونه است؟
ج ـ هرگونه کاری اگرچه مباح باشد، در صورتی که باعث هتک حرمت مراکز دینی شود حرام است و می‌تواند تعزیر شرعی داشته باشد.
(۶۹)
س « ۱۵۰ » ـ پیش از این در میلاد ائمه معصومین علیهم‌السلام به عنوان جشن ائمه یا مناسبت‌های دیگر، زیر عنوان اجرای موسیقی سنتی، کنسرت‌های موسیقی را برپا می‌کنند یا سرودهایی همراه آهنگ به صورت طرب‌آور با خوانندگی‌های سبک اجرا می‌کنند، رواج این امور از سوی هر گروه و نهادی در فرهنگ‌سراها یا مساجد و حسینیه‌ها چه حکمی دارد و آیا به‌صورت کلی با توجه به سیره ائمه معصومین علیهم‌السلام می‌توان به نام اهل‌بیت علیهم‌السلام به چنین اقداماتی دست زد؟
ج ـ اجرای کنسرت‌های موسیقی اگر با اخلاق اسلامی منافاتی داشته باشد و تحریک و کج‌روی جوانان را سبب شود حرام است و باید توسط دولت کنترل گردد و در مساجد و حسینیه‌ها و در مجالس معصومان علیهم‌السلام نیز در صورت حرمت، جایز نیست.
س « ۱۵۱ » ـ استفاده از آلات موسیقی؛ مانند: اُرگ، در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
ج ـعزاداری باید همراه سوز، حزن و بیان غربت و مظلومیت اولیای الهی علیهم‌السلام باشد و چنین موقعیتی به هر صورتی که در عزاداری فراهم شود، اشکال ندارد.
س « ۱۵۲ » ـ اجرای سرود همراه موسیقی با نوار یا به صورت زنده در مساجد و محافل دینی چه حکمی دارد؟
ج ـاین گونه امور اگرچه در مراکز دیگر حرام نباشد، مناسب مسجد که محل بندگی حضرت حق(جلّ‌جلاله) می‌باشد، نیست.
س « ۱۵۳ » ـ ضرب دف و دایره در مجالس ائمه معصومین علیهم‌السلام چه حکمی دارد؟
ج ـمجالس منسوب به اولیای الهی باید همراه با متانت و آگاهی‌های دینی ـ فرهنگی باشد و شادی و سرور در ایام شادمانی
(۷۰)
آن حضرات علیهم‌السلام لازم است با خشنودی معنوی ایشان همراه باشد و آلات موسیقی و غنا در چنین مجالسی؛ اگرچه حرام نباشد، چیزی جز گمراهی مردم در پی ندارد و باید در زمینه‌هایی از آن پرهیز داشت.
روضه‌های دروغ
س « ۱۵۴ » ـ خواندن روضه‌های دروغ و غیر معتبر که گاهی باعث تمسخر و هتک می‌گردد، چه حکمی دارد؟
ج ـروضه خوانی باید توسط افراد فاضل و با استفاده از مقاتل صحیح صورت گردد و هر گونه نقل بی‌پایه، باعث سستی افکار جامعه می‌گردد.
س « ۱۵۵ » ـ برخی از ذاکران، در مداحی اهل‌بیت علیهم‌السلام تعبیراتی؛ مانند: «مست مستم من، هرچه بادا باد، علی پرستم من»، «هم‌چون زهرا مادرت، از همه خوشگل‌تری، یا ابا صالح بیا» را به کار می‌برند که به نظر می‌رسد با شأن اهل‌بیت علیهم‌السلام منافات دارد، به کار بردن این گونه تعبیرها چه حکمی دارد؟
ج ـ نباید تنها مداحی را اساس تبلیغات دینی قرار داد، بلکه لازم است گردهمایی‌های دینی را به بحث‌های علمی سوق داد؛ چنان که منبر نباید با حرف‌های تکراری و پیشِ پا افتاده سپری شود، مداحی نیز نباید با الفاظ رکیک و عامیانه همراه گردد. لازم است احساسات مردم را با روش‌های عقلانی کنترل نمود تا عقل و احساس، هر دو در خدمت فرهنگ دینی قرار گیرد.
ادعای ارتباط با امام زمان (عجل اللّه تعالی فرجه الشریف)
س « ۱۵۶ » ـ برخی از افراد در جلسات دعا یا عزاداری، ادّعای ارتباط اهل‌بیت علیهم‌السلام به‌ویژه امام زمان (عجل اللّه تعالی فرجه الشریف) کرده و به این
(۷۱)
وسیله ضمن استفاده مادی، از احساسات دینی مردم نیز سوء استفاده می‌نمایند و این گونه مسایل در جلسه‌های مختلف ـ به‌خصوص مجالس زنانه ـ رو به افزایش است. با توجه به ادعای ارتباط با اهل‌بیت علیهم‌السلام و واسطه بودن آنان و برخی تبعات اخلاقی که باعث سست شدن اعتقادات مردم به مسایل دینی می‌شود، تکلیف ما درباره شرکت در این گونه جلسات و هر گونه تقویت و ترویج افراد گفته شده چیست؟
ج ـارتباط با حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ممکن است و دلیلی بر دروغ‌گویی مدّعی نمی‌باشد؛ هرچند افراد صادق و راست‌گو ادّعا یا بازگویی دیدار خود را ندارند. چنین ادّعاهایی بدآموزی دارد و لازم است از آن پرهیز شود.
عید الزّهرا علیهاالسلام
س « ۱۵۷ » ـ جلسات عیدالزّهرا علیهاالسلام که در آن پاره‌ای شوخی و شادمانی همراه دست زدن برگزار می‌شود، جایز است یا خیر؟
ج ـ تشکیل جلسات عیدالزهرا علیهاالسلام در صورت خالی بودن از محرّمات و کارهای خلاف شؤون اسلامی و ایجاد اختلاف در مسلمانان، از بهترین وسیله‌های قرب به حق‌تعالی است؛ هرچند همراه دست زدن باشد.
برپایی تشییع نمادین
س « ۱۵۸ » ـ چند سال است که در شام شهادت حضرت زهرا علیهاالسلام مراسم معنوی و تأثیرگذار تشییع نمادین برگزار می‌گردد که اثرات و برکات معنوی فراوانی را به همراه دارد و مراجع و علمای بزرگ در این مراسم شرکت و تشویق کرده‌اند. مستدعی است حکم شرعی را درباره برپایی این مراسم و هم‌چنین راه‌اندازی دسته‌های عزاداری در روز
(۷۲)
شهادت آن حضرت علیهاالسلام مانند روز عاشورا بیان فرمایید.
ج ـاگر با شکوه و جلال انجام گیرد و بدآموزی و ناهماهنگی در آن ایجاد نشود، وظیفه‌ای ولایی و تکلیفی الهی است.
جلسات ویژه بانوان
س « ۱۵۹ » ـ در ایام عاشورا زنان به دنبال هیأت‌های عزاداری به راه می‌افتند و برخی با حجاب نامناسب و وضع زننده باعث جلب توجه نامحرمان می‌شوند؛ بر این اساس، برخی خواهران در این ایام یا مناسبت‌های دیگر، دست به تشکیل جلسات مخصوص خواهران در تکیه‌ها و حسینیه‌ها زده‌اند تا خواهران خود مستقل به روضه‌خوانی و عزاداری بپردازند و از عوارض منفی حضور آنان در دید نامحرم بکاهند، آیا چنین برنامه‌ای شایسته می‌باشد؟
ج ـ مجالس عزاداری؛ خواه همگانی باشد یا ویژه بانوان، باید همراه آگاهی و ارتقای فرهنگ دینی و نزدیک شدن به اولیای معصومین علیهم‌السلام برگزار گردد، نیز لازم است و از هر گونه عوارض جانبی و مفاسد اخلاقی یا بدآموزی و اتلاف وقت به‌دور بوده و از آن جلوگیری شود.
ریختن پول در ضریح
س « ۱۶۰ » ـ آیا ریختن پول در ضریح ائمه معصومین علیهم‌السلام در عراق ـ با توجه به این که در اختیار دولت عراق قرار می‌گیرد ـ جایز است؟
ج ـ ریختن پول در هر ضریحی بستگی به این دارد که به علم عادی از مصرف آن در راه خیر آگاه باشد و در غیر این صورت، در حکم اسراف مال می‌باشد و پسندیده است وی خود به نیت امام یا امام‌زاده، پول را به فقیران بدهد.
(۷۳)
اقامه نماز ظهر عاشورا
س « ۱۶۱ » ـ چند سالی است که بسیاری از هیأت‌های مذهبی در ظهر عاشورا به اقامه نماز ظهر می‌پردازند و به سیره حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام اقتدا می‌کنند. از آن‌جا که برخی هیأت‌ها هنوز به این امر مهم بی‌توجّه هستند، توصیه دینی در این رابطه چیست؟
ج ـاقامه نماز در اول وقت بر هر چیزی پیشی دارد و نباید در ظهر عاشورا این عبادت را با شتاب و به صورت ظاهری و در محیط ناآرام دنبال نمود، بلکه باید آن را با سنگینی، قرب و سوز برپا داشت.
س « ۱۶۲ » ـ مرسوم است که عزاداری‌ها در دهه اول محرم صورت می‌گیرد، ولی از ظهر عاشورا خیلی از مراسم‌ها تعطیل می‌گردد؛ در حالی که عزای واقعی از روز عاشورا آغاز می‌گردد. حضرت عالی در این رابطه چه سفارشی به هیأت‌های محترم عزاداری دارید؟
ج ـاهتمام به عزاداری باید در راستای رشد و ارتقای کیفی و بر مبنای توحید و ولایت باشد و لازم است در مجالس، مباحث سودمند و تازه‌ای توسط عالمان وارسته و دانش‌مندان شایسته مطرح شود و نباید چنین نیروی شگرفی هزینه جنجال و کافه‌سرایی و غذاخوری گردد و تنها به شعر خوانی و نوحه‌سرایی‌های کهنه یا زیان‌بار بسنده شود و در هر صورت، عزاداری نباید باعث رکود و کم‌کاری در کشور شود.
س « ۱۶۳ » ـ برخی در جلسات سینه زنی و عزاداری معصومان علیهم‌السلام در حال عزاداری، صورت خود را خراش انداخته و در آن خون جاری می‌شود یا زنجیر خاردار می‌زنند که بدن خود را به خون آلوده می‌سازند و منزل و زندگی افراد را نیز نجس می‌کنند. عزاداری به این شیوه ـ که باعث
(۷۴)
آزرده خاطر شدن برخی مؤمنان یا سستی مذهب می‌گردد ـ چه حکمی دارد؟
ج ـدر عزاداری، باید از هر کاری که باعث سبکی و مسخره می‌شود یا نشانه سبک‌مغزی افراد است، پرهیز نمود.
س « ۱۶۴ » ـ در برخی مجالس عزاداری، بعضی از مداحان با الفاظ نامناسب، حضرات ائمه علیهم‌السلام را مورد خطاب قرار می‌دهند یا به عنوان عزاداری به صورت خود چنگ می‌اندازند یا زنجیر خاردار می‌زنند و بر بدن و لباس آنان خون جاری می‌شود و لباس و بدن و منزل دیگران را نجس می‌کنند. از آن‌جا که این گونه روش‌ها در حال ترویج می‌باشد و مجالس را از سنگینی و معنویت تهی ساخته است و چه بسا باعث سبک شمردن مقدسات می‌شود، تکلیف ما را در این موارد چیست؟
ج ـعزاداری باید بر پایه حق‌خواهی باشد و با سنگینی و راستی برگزار شود تا اثر معنوی در روحیه افراد داشته باشد و لازم است از هر کاری که دور از ادب و تربیت شمرده می‌شود و سیره افراد بی‌فرهنگ است، خودداری گردد.
کنترل جمعیت
س « ۱۶۵ » ـ در پی سفارش مسؤولان کشور بر لزوم کنترل جمعیت و اعمال سخت‌گیری‌های فراوان از سوی دولت در این زمینه، برخی اخبار حاکی از آن است که عالمان دیگر فرقه‌های اسلامی در کشور سفارش زیادی به ازدیاد جمعیت کرده‌اند. در برخی شهرهای کشور موازنه جمعیت به سود آنان به هم خورده است و پیش‌بینی می‌شود در صورت ادامه این روند، طی چند دهه آینده به افزوده شدن جمعیت آنان در برابر شیعه در کل کشور بینجامد. کنترل جمعیت و اعمال محدودیت‌های دولتی به این منظور چه حکمی دارد؟
ج ـدر بخش کنترل جمعیت باید سیستم دقیق قانونی و اجرایی در
(۷۵)
کشور ایجاد شود و برای ارتقای کمی و کیفی نسل‌های شایسته و محدودیت نسل‌های ضعیف، بیمار و ناقص کوشید و محدودیت یا آزادی یکسان نسبت به همه افراد در تولید نسل نابجاست، بلکه تولید بعضی نسل‌ها باید محدود گردد و برخی دیگر حتی تشویق شود، بلکه در جهت ازدیاد نسل مطلوب، یارانه و تشویقی دریافت کنند تا بنیه و ساختار جمعیت از سلامت و شکوفایی افراد برخوردار شود؛ زیرا در همه این امور، حفظ حرمت و موقعیت کشور و جامعه، مقدّم بر حقوق فردی مردم می‌باشد.
نصب پمپ آب
س « ۱۶۶ » ـ نصب پمپ آب به لوله‌های آب که باعث کمی یا قطع آب نوشیدنی همسایگان می‌شود چه حکمی دارد؟
ج ـاگر منع قانونی، مزاحمت یا کمبود محسوس آب همسایگان را در پی نداشته باشد، اشکال ندارد.
ساختن خانه‌های چند طبقه
س « ۱۶۷ » ـ ساختن برخی خانه‌های چند طبقه در کوچه‌های باریک که باعث اشراف بر خانه‌های دیگران و سلب آسایش مردم می‌گردد، چه حکمی دارد؟
ج ـبنا و ساختمان لازم است بر پایه قانون و مهندسی شهری انجام گیرد و مشکلات قهری نسبت به اشراف بر خانه‌های دیگران باید با نصب موانع برطرف گردد.
مهندسی منازل
س « ۱۶۸ » ـ مهندسی و بنای ساختمان‌ها بر پایه مهندسی غربی که برای آشپزخانه‌ها و اتاق‌ها حفاظ مطلوبی قرار نمی‌دهند و به اصطلاح اُپن است و با فرهنگ دینی و حفظ حیا و عفّت خانوادگی سازگار نیست،
(۷۶)
از نظر شرعی چگونه است؟
ج ـافراد، خود مکلّف به حفظ عفاف و حرمت خویش هستند و شیوه ویژه‌ای در نوع ساختمان‌سازی الزامی نیست؛ اگرچه مهندسی به سبک اسلامی بهترین شیوه ساختمان‌سازی‌می‌باشد.
برگه‌های کمک به امور خیریه
س « ۱۶۹ » ـ خرید و فروش برگه‌های ارمغان بهزیستی و مانند آن چه حکمی دارد؟
ج ـ اگر قصد برد و باخت در آن نباشد و کمک به کارهای خیر باشد، اشکال ندارد.
س « ۱۷۰ » ـ در خرید برگه‌های ارمغان بهزیستی و همای رحمت و مانند آن؛ هرچند اعلام می‌شود خریداران برگه‌ها را به قصد قربت خریداری کنند، خریدار در حقیقت آن را برای برنده شدن و رسیدن به جایزه چند میلیونی خریداری می‌کند، خرید و فروش این برگه‌ها و تبلیغ مطبوعات و صدا و سیما در این زمینه چه حکمی دارد؟
ج ـ اگر قصد خریداران، هبه و کمک باشد و پولی که داده می‌شود، جایزه و تشویق خریدار به‌شمار می‌رود، اشکال ندارد.
س « ۱۷۱ » ـ آیا خرید و فروش برگه‌های ارمغان بهزیستی و طرح پنتاگون جایز است و افراد پول‌هایی که به حساب آنان می‌آید را مالک می‌شوند؟
ج ـ هر یک از این طرح‌ها ممکن است در یک نظام‌بندی، صحیح و جایز باشد، ولی مشکل در مؤسسه یا سازمان اجرایی و اطمینان به رسیدن آن به نیازمندان می‌باشد و در هر صورت، اگر سود آن برای امور خیریه و مستمندان باشد و افراد، جز کمک به فقیران شرط دیگری نداشته باشند، اشکال ندارد، ولی شایسته است مردم به
(۷۷)
دنبال پول‌های باد آورده نباشند تا درآمدی که به این شیوه کسب می‌کنند را از دست ندهند، بلکه پسندیده است خود، کارهای خیر را انجام دهند و به دنبال بخت، شانس و طرح‌های مختلف ـ با نام و عنوان‌های جعلی و قراردادی ـ نباشند.
فحش دادن
س « ۱۷۲ » ـ ناسزاگویی به یک‌دیگر چه حکمی دارد؟
ج ـ فخش و ناسزاگویی به یک‌دیگر؛ اگرچه طرف مقابل کافر یا فردی آلوده باشد، حرام است؛ زیرا این کار پیش از آن که دیگران را مورد تجاوز و آزار قرار دهد، ناسزاگو را بدون شخصیت و سبک مغز نشان می‌دهد. البته این امر در مواردی هم‌چون منازعات، در صورت صدق آن ناسزا و لزوم بیان صفات زشت کفار و دشمنان، فحاشی شمرده نمی‌شود، بلکه بیان واقعیت است و اشکال ندارد.
معاشرت با خانواده‌های لاابالی
س « ۱۷۳ » ـ معاشرت و رفت و آمد خانوادگی با خانواده‌های لاابالی، معتاد و غیر مقید به رعایت حلال و حرام الهی، با توجه به اثرات منفی آن بر روی فرزندان، چه حکمی دارد؟
ج ـدر صورتی که امکان راهنمایی و تأثیرگذاری در آن‌ها وجود داشته باشد، اشکال ندارد و در غیر این صورت، به کم‌ترین ارتباط بسنده شود و دوری از افرادی ضرورت دارد که ممکن است از آن‌ها آسیبی ببینند.
س « ۱۷۴ » ـ مراجعه اهل تدین به کاسبی که کسب او از راه حرام است؛ مانند: ریش تراشی، خرید و فروش مواد مخدر یا آلات لهو و لعب که به نوعی تقویت یا تشویق وی محسوب می‌شود، چه حکمی دارد؟
(۷۸)
ج ـمراجعه و تشویق یا استفاده از اموال کسانی که به نوعی کسب حرام دارند، به مقدار غیر عادی جایز نیست.
اشاعه گناه
س « ۱۷۵ » ـ برخی عقیده دارند گناهانی مانند بدحجابی در دید مردم یا پخش نوارهای مبتذل در ماشین‌ها یا مغازه‌ها یا برپایی مجالس لهو و لعب و عروسی که شؤون اسلامی در آن رعایت نمی‌شود، افزوده بر حرمت اصل آن، از باب اشاعه فساد یا اعانت بر گناه نیز حرام می‌باشد و در حقیقت، با یک کار چند گناه انجام داده می‌شود که چه بسا گناه اشاعه فساد، بزرگ‌تر باشد، حکم شرعی نسبت به آن چیست؟
ج ـ اشاعه فساد و فحشا و هرگونه بدآموزی اخلاقی در هر مکان و به هر شکلی که باشد حرام است و باید نظام اسلامی نسبت به پیش‌گیری از آن حسّاس باشد، ولی نباید این امر سبب جلوگیری از موارد جایز آن شود.
درویشی و صوفی‌گری
س « ۱۷۶ » ـ شرکت کردن در مجالس و محافل صوفیه و انجام رفتار و گفتن اذکار آنان و حضور در خانقاه چه حکمی دارد؟
ج ـ پیروی از عارف ربّانی و کسی که آگاه به مبانی دین باشد، اگر یافت شود، کمال و لازم است، ولی بسیاری از صوفیه و خانقاه‌های موجود چنین شرایطی را ندارند و با آن که بسیاری از دراویش، مردمان خوبی هستند، از ناآگاهی در امور دینی به‌دور نمی‌باشند و مردم عادی با شرکت در محافل آن‌ها؛ هرچند ممکن است آرامش یابند، از آفت و گزند دینی و رفتاری به‌دور نخواهند بود و باید از آن خودداری نمایند و چنان‌چه شرکت در محافل آن‌ها تضعیف روحیه دینی را در پی داشته باشد، حرام است.
(۷۹)
س « ۱۷۷ » ـ خواهشمند است تعریفی از عرفان و عارف در اسلام ارایه فرمایید. آیا افراد ویژه‌ای به این مقام می‌رسند یا برای هر کسی ممکن است؟
ج ـعرفان، معرفت حقایقی است که انسان را به قرب و وصول صفات فعل و صفات ذاتی جمال و جلال و به حیرت و وصول ذات حضرت حق می‌رساند و عارف کسی است که چنین حقیقتی را یافته باشد.
بدون معرفت ربوبی و عمل به احکام الهی و با جهل و ناآگاهی از حقایق وصول، اطلاق چنین عنوانی بر هر کسی و سخن گفتن و فتوا دادن درباره آن جایز نیست. البته، از رهزن‌ها و ماکت‌های ساختگی در این راه نباید غفلت داشت.
س « ۱۷۸ » ـ حضور در خانقاه و شرکت در مجالس صوفیه و پیروی از دستور قطب و مانند آن چگونه است؟
ج ـحضور در خانقاه و شرکت در مجالس ذکر و سماع دراویش ضرورتی ندارد و اگر تقویت روحیه ضد مذهبی را در بر داشته باشد، جایز نیست.
س « ۱۷۹ » ـ با توجه به فعالیت‌های فرقه‌های انحرافی مانند اسماعیلیه، همکاری و مساعدت با آنان در زمینه‌های مختلف چه حکمی دارد؟
ج ـهمکاری و ترویج هر فرقه‌ای غیر از فرقه شیعه اثنی عشری جایز نیست. البته زندگی مسالمت‌آمیز و صلح و صفای نسبی در مشترکات با همه اقوام و ملل ضرورت دارد. چیزی که در این پرسش مورد شبهه قرار می‌گیرد این است که چرا تنها اسماعیلیه مطرح شده است.
(۸۰)
س « ۱۸۰ » ـ معامله با بهایی‌ها اگر باعث تقویت آن‌ها از نظر اقتصادی شود، چه حکمی دارد؟
ج ـاگر ارتباط و معامله با آن‌ها باعث تقویت غیر عادی و بیش از معمول آن‌ها شود، حرام است.
س « ۱۸۱ » ـ قطع رابطه با کسی که مسیحی شده یا به دیگر ادیان باطل گرویده است، به عنوان نهی از منکر چه حکمی دارد و اگر این شخص از خویشان باشد، چگونه است؟ به صورت کلی، زن در برابر چنین شوهری و شوهر در برابر چنین زنی چه تکلیفی دارد؟ وظیفه فرزندان آن‌ها چیست؟
ج ـارتباطی که باعث تقویت وی شود جایز نیست و با ارتداد شوهر، رابطه زناشویی بدون نیاز به طلاق، قطع می‌گردد.
س « ۱۸۲ » ـ آیا اهل کتاب؛ مانند: مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان پاک هستند؟
ج ـتفاوتی میان اقسام کافران در نجاست نیست.
س « ۱۸۳ » ـ حکم معاشرت و معامله با فرقه علی اللّهی چه حکمی دارد؟ آیا محکوم به طهارت هستند یا نجاست؟
ج ـهیچ یک از آن‌ها، حضرت علی علیه‌السلام را خدا نمی‌دانند و آنان از باب محبت شدید و بدون آگاهی علمی و با زبان شطحیات، الفاط غیر صحیحی را مطرح می‌کنند که دلیل بر ناآگاهی آن‌هاست و در این زمینه؛ هرچند گمراهی‌هایی دارند، مسلمان هستند و پاک می‌باشند و لازم است در جهت ارشاد و راهنمایی آن‌ها کوشید.
اجرای علنی حدود
س « ۱۸۴ » ـ آیا حدود و تعزیرات در جرایمی که باعث سلب امنیت مالی و ناموسی مردم می‌شود و این جرایم به صورت علنی انجام
(۸۱)
می‌گردد را می‌توان در دید همگان اجرا کرد یا اجرای علنی حد، ویژه زنا می‌باشد؟
ج ـزمان، مکان و پنهانی یا آشکار بودن اجرای حدود شرعی باید تابع مصالح فعلی باشد و در اجرای حدود لازم است از هر عملی که باعث بدآموزی یا انحراف افکار مردم یا دیگر عوارض اجتماعی می‌گردد، خودداری شود.
عید نوروز
س « ۱۸۵ » ـ یکی از سنت‌های ملی ایرانیان برپایی عید نوروز است و پیرایه‌هایی نیز برای آن قرار داده شده است؛ مانند: مراسم چهارشبنه‌سوری و سیزده به‌در. در طول سال‌های اخیر برپایی این مراسم افزوده بر بجا گذاشتن تلفات و خسارت‌های جانی و مالی، باعث هتک حرمت مسایل شرعی نیز شده است و به‌ویژه در روز سیزده به‌در در صحراها و بیابان‌ها برخی علاوه بر اختلاط محرم و نامحرم به رقص و پایکوبی و انجام برخی محرّمات دیگر می‌پردازند. از آن‌جا که متأسفانه روزبه‌روز این‌گونه سنت‌ها در حال رواج است، حکم شرعی درباره این عید و پیرایه‌های آن و نیز وظیفه متدینان در قبال آن چیست؟
ج ـ عید نوروز از چهره‌های درخشان طبیعت است و از آن‌جا که در نوروز، صفای طبیعت باعث شادمانی و سرور و ارتباطات فامیلی می‌گردد، اگر از عوارض و مفاسد جانبی به‌دور باشد، بسیار پسندیده است و لازم است از آن در راستای نوسازی جامعه و افراد استفاده نمود.
چهارشنبه سوری
س « ۱۸۶ » ـ خرید و فروش ترقّه و انجام چهارشنبه‌سوری و سیزده به‌در با اعتقاد به نحسی عدد سیزده و احیای مظاهر ملی‌گرایی؛ مانند:
(۸۲)
تخت جمشید که متأسفانه این کارها مورد تشویق قرار گرفته است، چه حکمی دارد؟
ج ـ اگر انجام این گونه امور، زیان و مخاطره‌ای در بر نداشته باشد؛ هرچند مربوط به گذشتگان و ایران باستان باشد، اشکال ندارد و اگر کنترل شود و باعث شادی همگانی جامعه گردد و جنبه ارتجاعی و دین‌زدایی به خود نگیرد، ناپسند نیست.
اعتیاد
س « ۱۸۷ » ـ اعتیاد به مواد مخدر و مالی که در آن راه مصرف می‌شود، چه حکمی دارد؟
ج ـ استفاده از مواد مخدر اگر به اعتیاد فرد یا استفاده دیگر افراد جامعه بینجامد، حرام و نوعی افساد است، ولی آن دسته از موادی که مالی به‌شمار می‌رود و چون تریاک با فرض حرام بودن استفاده، از مال بودن خارج نمی‌شود و اگر کسی با کمبود مالی، هزینه زندگی را برای چنین موادی صرف کند، مرتکب حرام شده است؛ اگرچه معتاد نباشد یا درآمد وی از خود باشد.
مصرف سیگار
س « ۱۸۸ » ـ امروزه، برای سیگار، ضررهای زیادی ثابت شده است و افزوده بر آن، مصرف آن در مکان‌های همگانی باعث آزار و اذیت مردم می‌شود، از نظر شرعی کشیدن سیگار چه حکمی دارد؟
ج ـ مصرف سیگار هرچند بیهوده و زیان‌بار است، حرام نمی‌باشد. البته، استفاده از آن در مراکز همگانی و وسیله نقلیه یا در محیط خانواده، اگر باعث آزار شود، حرام می‌باشد و دور از اخلاق اسلامی شمرده می‌شود.
(۸۳)
س « ۱۸۹ » ـ استعمال دخانیات در اماکن عمومی باعث آزار و اذیت دیگران و زیان بدنی آن‌ها می‌شود؛ حال با این وجود، آیا اقدام به آن جایز است؟
ج ـ اگر باعث آزار دیگری شود که به آن راضی نباشد، جایز نیست.
س « ۱۹۰ » ـ استعمال دخانیات در ادارات دولتی و اماکن همگانی چه حکمی دارد؟
ج ـاگر برخلاف مقررات داخلی ادارات و اماکن همگانی باشد یا باعث آزار و ناراحتی دیگران یا زیان رساندن به آنان شود، جایز نیست.
امر به معروف و نهی از منکر
س « ۱۹۱ » ـ آیا امر به معروف و نهی از منکر، تنها وظیفه حکومت است یا مردم نیز در انجام این امر تکلیف دارند؟
ج ـ آگاهی یافتن از احکام امر به معروف و نهی از منکر و مراتب آن، بر هر مکلّفی لازم است و در مراتب شدید که زمینه‌های درگیری را در پی دارد، هرگونه اقدامی بدون هماهنگی نظام اسلامی جایز نیست.
س « ۱۹۲ » ـ متأسفانه چندی است که جامعه دچار بلاهای نگران‌کننده؛ مانند: سیل، زلزله، خشک‌سالی، بیماری و مرگ‌های ناگهانی می‌گردد، برای دفع بلاها چه باید کرد؟
ج ـدسته‌ای از بلاها یا بر اثر فقر و نادانی همگانی است که باید با رشد و ارتقای فرهنگی برطرف گردد و پاره‌ای دیگر بر اثر گناهان بسیار است که باید با توبه و تزکیه همگانی برطرف شود و برخی نیز قهری و از لوازم طبیعی است که باید با صبر و بردباری آن را پذیرفت.
(۸۴)
«نذر»
س « ۱۹۳ » ـ کسانی که برای ایام محرم یا ایام دیگر، نذرهایی دارند، ولی صیغه نذر نخوانده‌اند و تنها نیت نذر را داشته‌اند، آیا می‌توانند زمان انجام نذر را تغییر دهند یا آن را تبدیل نمایند؟
ج ـاگر نذر را با اراده جدّی در دل تحقّق بخشیده‌اند؛ هرچند لفظ و صیغه‌ای برای آن نخوانده باشند، باید برابر آن رفتار نمایند و نمی‌توانند آن را تبدیل نمایند.
س « ۱۹۴ » ـ کسی که می‌گوید اگر بیمار من خوب شد، فلان کار را انجام می‌دهم، یا اگر کارم انجام گرفت چنین عملی انجام می‌دهم، آیا نیت وی، نذر به‌شمار می‌آید تا عمل به آن واجب باشد؟ یا لازم است صیغه نذری که در رساله‌ها نوشته شده است خوانده شود تا نذر تحقق یابد؟
ج ـ اگر اراده جدی در پی تحقق نذر داشته باشد، بدون لفظ و با نیت تنها نیز نذر تحقّق می‌یابد و وفای به آن واجب است.
مسابقات ورزشی
س « ۱۹۵ » ـ ورزش‌های رزمی و خشن؛ مانند: بکس و کاراته، از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ برد و باخت در آن چگونه است؟
ج ـ همه ورزش‌های خشن، قاعده و قانون خاص دفاعی خود را دارد و زیان جدی در آن نیست و از لحاظ شرعی جایز می‌باشد و جوایز اعطایی در آن از باب تشویق است و نه مراهنه و از این جهت اشکال ندارد.
س « ۱۹۶ » ـ در برخی مسابقات ورزشی، شرط‌بندی‌هایی صورت می‌گیرد؛ مانند آن که اگر شما برنده شدید، یک وعده غذا می‌دهم، شرط‌بندی در مسابقات یا کارت بازی کودکان و مالک شدن کارت طرف
(۸۵)
مقابل در صورت برنده شدن، چه حکمی دارد؟
ج ـ شرط‌بندی در موارد مذکور الزام‌آور نیست و وفای به آن واجب نمی‌باشد و اجبار بر عمل به شرط یاد شده حرام است.
س « ۱۹۷ » ـ اهدای هدایا و جوایز در مسابقات ورزشی به برندگان، توسط مؤسسه یا شخص دیگری غیر از دو طرف مسابقه، چه حکمی دارد؟
ج ـ اشکال ندارد.
(۸۶)
(۸۷)
(۸۸)
