آیت الله نکونام: نتیجه اختلاط معیشت و شریعت: کفگیر به ته دیگ خورده است.
مرد، اگر هست، فقط عالم ربانی است. ماده کلمه ربانی، ربب است. یعنی حق، به عالم ربانی، چنگ انداخته است. یعنی حق، عالم ربانی را، جا به جا کرده و او را، متحول نموده است. امروز دیگر، چنین مقاماتی عرفانی، در اشخاص دیده نمی شود. خداوند، مرحوم آخوند همدانی را رحمت کند! قبل از انقلاب، ما در خدمت و محضر او بودیم. وقتی، از ما، درباره شهر تهران خبر گرفت. گفتیم، کفگیر، به ته دیگ خورده است. گفت، در همه بلاد، اوضاع چنین است که گویا، کفگیر به ته دیگ خورده است. او، برای توصیف اوضاع، همین عبارت را به کار می برد. دلیلش این است که، بحث درس و نان، با یکدیگر درهم شد. زمانی، مسئولین از طلبه ها خواستند، خودشان، درآمد و هزینه زندگی شان را، از طریق روضه خوانی و سخنرانی به دست بیاورند. البته، خداوند آقای بروجردی را رحمت کند که پیشنهادش، به جا و منطقی بود. او، از وضع مالی نامناسب طلبه ها، باخبر بود. حوزه علمیه هم، که سرمایه و شهریه کافی، در اختیار نداشت. به همین دلیل، از طلبه ها خواست که خودشان به دنبال تأمین هزینه زندگیشان باشند. طلبه ها، شبهای جمعه، برای تبلیغ به روستاهای مختلف سفر می کردند. بدین ترتیب، طلبه ها، سرگرم مسائل تأمین هزینه شدند و نتیجه آن، وضعیت امروز حوزه های علمیه است. البته، در آن زمان، طلبه ها مشکلات مالی زیادی داشتند و با قناعت، روزگار می گذراندند. گذران زندگی با شهریه طلبگی، واقعا سخت و دشوار بود. اما، چهار تا ده نفری که از جمعیت طلاب، خالص بیرون می آمدند و استواری داشتند، دیگر عالمانی وارسته و واقعی بودند. وقتی طلبه، به دنبال کسب و کار باشد نه تحصیل و تدریس و تحقیق، درآمد و سود کارش، آثار سوئی بر زندگی اش دارد که نمی توان آن را، از بین برد.
ما راه حل این مشکلات را، قبلا تبیین کردیم تا پول و سرمایه به دست نیاوریم، درگیر مشکلات و گرفتاری ها هستیم. البته منظور، درآمد و سرمایه ای است که از راه علم و دانش به دست می آید. پولی که از عرق جبین و کد یمین به دست بیاید، ارزشمند است. طلبه باید خود اهل تولید باشد! امروز، جهانیان، خریدار علم و کمال و معرفت هستند. از هرگونه علم و دانشی استقبال می کنند. انسان، تولید علم کند و به جهانیان عرضه کند، که کاری بسیار مهم و ارزشمند است؛ اما ساز و کار آن در دست مدیران و برنامه ریزان است.
