سیر یافت باطن

یافت ظاهر، مسیری طبیعی دارد و با حواس ظاهری و ابزار اختراعی ممکن است؛ اما برای رسیدن به باطن باید سیر سه‌گانه طبیعی پدیده‌ها، سیر رتبی اسما و صفات الهی و سیر الهی داشت. هر یک از این سه مرتبه، ممکن است سالکی را سالیانی چند درگیر نماید. البته این حکایتِ سرنوشت سالکی است که محبی باشد و محبوبان چنین سیری ندارند. محبوبان در طفولیت، تمامی مراتب و مقامات را سیر می‌کنند. البته کمال مطلق، تنها از آنِ خداوند است و کمالات اولیای الهی نیز نسبی است و تنها کمالی که بر ما دارند، این است که با خوبی خود و با دانشی که دارند و در هاله‌ای از عصمت و قداست، کشتی نجات و چلچراغ هدایت می‌باشند و بندگان را به سوی حق‌تعالی رهنمون می‌گردند؛ همان‌طور که دیگران در مرتبه‌ای بسیار نازل و فروکاسته شده، گاه با خوبی‌ها و گاه با بدی‌ها و آزارهایی که دارند، وسیله هدایت می‌شوند.