بخش دوّم: احکام زنان
پوشش
س « ۴۰ » ـ حدود حجاب اسلامی برای بانوان چیست؟ آیا برای این منظور پوشیدن لباس بلند و آزاد و شلوار و روسری کافی است و چه اصولی در لباس و پوشش زن در برابر افراد نامحرم باید رعایت شود؟
ج ـ پوشش اسلامی، تکلیفی شرعی است و غرض دین این است که عفاف و دوری از سبکسری(جلفی) و بی‌بندوباری تأمین گردد و این امر می‌تواند به صورت‌های گوناگون با چادر و غیر آن فراهم گردد.
س « ۴۱ » ـ آیا حجاب از ضروریات دین است؟ حکم کسانی که به آن بی‌اعتنایی می‌کنند چیست؟
ج ـ پوشش، از ضروریات دین است و نه حجاب، و کم‌تر از آن، هدف شارع را فراهم نمی‌کند و بی‌اعتنایی به پوشش، معصیت است؛ هرچند سبب ارتداد نمی‌شود.
س « ۴۲ » ـ پوشیدن جوراب نازک و بدن‌نما برای خانم‌ها یا بیرون گذاشتن موهای سر از چادر یا مقنعه در بیرون از منزل و در دید نامحرم چه حکمی دارد؟
ج ـ زن باید موهای سر خود را از نامحرم بپوشاند و جوراب نازک و بدن‌نما برای پوشش بسنده نیست.
(۳۱)
س « ۴۳ » ـ آرایش زنان در خیابان و بیرون گذاشتن مقداری از مو و پوشیدن جوراب بدن‌نما و لباس‌های محرک چه حکمی دارد؟
ج ـ آرایش اگر عادی و طبیعی باشد، اشکال ندارد، ولی اگر به سبکسری رسد و جلف یا غلیظ باشد، حرام است.
س « ۴۴ » ـ دسته‌ای همراه با تبلیغات فرهنگی دشمن، در روزنامه‌ها و سخنرانی‌های خود می‌گویند پوشیدن چادر مشکی برای بانوان مکروه است و باید پوشش جدید مانتو یا کت و دامن با رنگ‌های متنوع جایگزین چادر مشکی شود، آیا چنین سخنی صحیح است؟
ج ـ استفاده از چادر اگر به‌گونه‌ای باشد که نیاز به نگه‌داری با دو دست و دندان نداشته باشد و پوشش را تأمین کند، اشکال ندارد و رنگ سیاه نه‌تنها کراهت ندارد، بلکه متانت دارد، ولی نه چادر و نه سیاه بودن آن، هیچ یک الزامی نیست و تنها تأمین پوشش و متانت، تکلیف شرعی است.
س « ۴۵ » ـ امروزه، حرکت خزنده‌ای بر علیه چادر ـ که حجابی ملّی و سنتّی است ـ آغاز گردیده است، در این مورد تکلیف چیست؟
ج ـ حجاب برتر برای زن مسلمان پوششی است که همراه با متانت و عفاف باشد و چادرهای مرسوم جامعه ما، با زن مسلمان فعال در جامعه تناسب ندارد و شایسته است طرح پوشش اسلامی به شکلی ارایه شود که زن برای نگاه‌داشتن پوشش، نیازی به کاربردن دندان و دست نداشته باشد؛ زیرا دو دست زن برای کارهای روزانه لازم است و دندان نیز برای کنترل و نگاه‌داری چادر نمی‌باشد. بنابراین، پسندیده است برای پوشش اسلامی به‌طور نظام‌مند ترتیب صحیحی داده شود و نیز مشکلات چادر برطرف گردد تا زن بتواند به آسانی و بدون به کاربردن دندان و دست خود، از چادر یا هر پوشش دیگری به‌راحتی استفاده نماید.
(۳۲)
س « ۴۶ » ـ در صورتی که زن می‌داند مرد نامحرم به قصد لذّت به چهره و دست طبیعی و زینت نشده او نگاه می‌کند، آیا پوشاندن صورت و دست بر وی لازم است؟
ج ـ چنان‌چه وی بتواند، لازم است از خود رفع مزاحمت کند و در غیر این‌صورت، باید به هر مقدار که ممکن است چهره و دست را بپوشاند.
س « ۴۷ » ـ پوشش انگشتر و النگوی طلا یا حلقه ازدواج توسط بانوان در صورتی که در دید نامحرم باشد، چگونه است؟
ج ـ مقداری که به‌گونه قهری و متعارف بیرون می‌ماند؛ همانند: صورت و دست‌ها تا مچ، اشکال ندارد.
س « ۴۸ » ـ حضور زنان در کوچه و بازار، بدون وجود ضرورت و سر و کار داشتن بیش از اندازه با نامحرم، چه حکمی دارد؟
ج ـ این امر، خلاف اخلاق اسلامی است، ولی اگر مفسده و ناهنجاری اجتماعی نداشته باشد، بدون ضرورت نیز حرام نیست.
پوشیدن برخی لباس‌های ورزشی
س « ۴۹ » ـ پوشیدن لباس‌های ورزشی که مخصوص ورزشگاه است، در پارک و مانند آن چه حکمی دارد؟
ج ـ پوشیدن لباس‌های ورزشی اگر به صورت عادی و به‌دور از تحریک باشد، اشکال ندارد.
س « ۵۰ » ـ برخی لباس‌های ورزشی با حیا و عفّت اسلامی سازگار نیست و به‌گونه‌ای ترویج برهنگی شمرده می‌شود؛ مانند: ورزش کشتی، وزنه‌برداری، زیبایی اندام، با توجه به این که می‌توان این لباس‌ها را پوشیده‌تر لحاظ کرد و متأسفانه در برخی میدان‌های ورزشی جهانی، لباس‌های برخی ورزش‌کاران خارجی پوشیده‌تر از ورزش‌کاران ایرانی
(۳۳)
است، ترویج این‌گونه پوشش با توجّه به پی‌آمد منفی آن چه حکمی دارد؟
ج ـ هرگونه پوششی که خلاف اخلاق اسلامی و دور از موازین شرعی باشد، حرام است.
س « ۵۱ » ـ برخی درباره مسایل زنان، اظهارنظرهای نامناسبی دارند؛ مانند: بحث دوچرخه سواری یا ورزش بانوان ـ یا کت و دامن را برای حجاب کافی می‌شمرند، حکم شرعی این موارد چیست؟
ج ـ ورزش بانوان اگر همراه پوشش کامل و به‌دور از عوارض جانبی باشد، اشکال ندارد و فراهم آوردن عفاف که هدف شریعت است با هر گونه پوششی که ممکن باشد بسنده است.
نگاه به فیلم‌های ورزشی
س « ۵۲ » ـ نگاه کردن خانم‌ها به فیلم‌های ورزشی که از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود؛ به‌ویژه در ورزش کشتی و شنا که بیش‌تر بدن مردان نمایان است، چگونه است؟
ج ـ اگر به صورت عادی و به‌دور از عوارض جانبی باشد، اشکال ندارد.
شرکت در ورزشگاه
س « ۵۳ » ـ برخی در حال زمینه‌سازی برای شرکت زنان در ورزشگاه‌ها به منظور تماشای مسابقات مردان می‌باشند، از آن‌جا که در این مکان‌ها به صورت غالب توسط طرفداران تیم‌های ورزشی، حرکات غیراخلاقی صورت می‌گیرد و پی‌آمدهای سوئی را به همراه دارد و شرکت زنان در این مکان‌ها سبب هتک حرمت آنان می‌شود، این امر چه حکمی دارد؟
ج ـ در صورتی که این امور به صورت قانون‌مند و به‌دور از عوارض جانبی انجام پذیرد، اشکال ندارد.
(۳۴)
وظیفه مادران در برابر دختران
س « ۵۴ » ـ برخی از مادران، فرزندان دختر خود را که به مرز بلوغ شرعی نرسیده‌اند با سر و پای برهنه در خیابان یا مجالس به حضور نامحرمان می‌آورند، وظیفه پدر و مادر در برابر فرزندان و بی‌اعتنایی نسبت به این امور چیست؟
ج ـ رعایت شؤون اسلامی و تربیت درست فرزند بر پدر و مادر تکلیفی شرعی است؛ اگرچه پوشش دختر نابالغ واجب نیست.
برخورد با نامحرم
س « ۵۵ » ـ برخورد زن همراه چهره خندان یا متبسّم با مردان نامحرم، به هنگام خرید از مغازه و دیگر موارد آن چه حکمی دارد؟
ج ـ برخورد زن با نامحرم نباید رکیک و سبکسرانه (جلف) باشد، ولی اگر به صورت عادی و به‌دور از تحریک و مفسده باشد، اشکال ندارد؛ هرچند صحبت یا خنده را همراه داشته باشد.
س « ۵۶ » ـ خندیدن زنان و دختران با صدای بلند در خیابان یا انجام برخی حرکات دیگر که باعث جلب توجه نامحرم می‌شود چگونه است؟
ج ـ برخورد زن با نامحرم اگر مناسب با شؤون مسلمان نباشد و دور از وقار و متانت انجام گیرد، جایز نیست، ولی چنان‌چه به صورت عادی و به‌دور از تحریک و مفسده باشد، اشکال ندارد؛ هرچند صحبت یا خنده را نیز همراه داشته باشد.
اجرای برنامه‌های قرآنی
س « ۵۷ » ـ با توجّه به نبودن نیروی متخصّص برای آموزش قرآن کریم به خواهران، حضور برادران در این امر چه حکمی دارد؟
ج ـ اگر سبب مفسده و تحریک نشود، اشکال ندارد؛ هرچند در جامعه اسلامی، لازم است زنان در همه امور مربوط به خود و به‌ویژه در این‌گونه موارد، از نظر مربی خودکفا باشند.
(۳۵)
س « ۵۸ » ـ خواندن قرآن به شیوه تحقیق و ترتیل توسط خواهران برای یادگیری و رفع اشکال در حضور مردانی که معلم یا مربی آن‌ها شمرده می‌شوند، چه حکمی دارد؟
ج ـ اشکال ندارد.
س « ۵۹ » ـ اجرای برنامه‌های مذهبی؛ مانند: تواشیح و خواندن قرآن کریم توسط خواهران به صورت گروهی در حضور مردان چگونه است؟
ج ـ اگر موجب تحریک به حرام و سستی عفاف نگردد، اشکال ندارد.
س « ۶۰ » ـ خوانندگی زنان در مجالس زنانه برای روضه یا مولودی که با بلندگو صورت می‌گیرد و صدای آن در کوچه و خیابان، توسط نامحرمان شنیده می‌شود و چه‌بسا باعث تحریک آنان می‌شود، چه حکمی دارد؟
ج ـ تک‌خوانی یا صحبت و سخنرانی زن؛ هرچند برای مردان باشد، چنان‌چه باعث تحریک و مفسده یا تضعیف اخلاق همگانی نباشد، اشکال ندارد و لازم نیست صدای او همانند بدن وی پنهان شود.
س « ۶۱ » ـ در انتخابات شوراهای اسلامی، متأسفانه برخی از زنان با چاپ عکس‌های رنگی و شعارهای نامناسبی که در شأن زن انقلابی مسلمان نیست، کاندیدا شده‌اند و بازتاب‌های منفی میان توده مردم متدین داشته است. آیا زمینه‌سازی برای حضور این گونه زنان در صحنه‌های سیاسی و رأی دادن به آن‌ها و تأیید صلاحیت آنان اشکال ندارد؟
ج ـ مشارکت زنان در امور اجتماعی و خدمات همگانی؛ چنان‌چه صوری و ابزاری نباشد، با رعایت موازین شرعی اشکال ندارد.
(۳۶)
س « ۶۲ » ـ رأی دادن به نمایندگانی که دغدغه دفاع از اصول و معیارهای اخلاقی و ارزشی جامعه را ندارند و در برخی موارد به منافع شخصی و گروهی خود می‌اندیشند چه حکمی دارد؟
ج ـ باید به کسی رأی داد که تعهّد دینی وی احراز شده و مدافع منافع مردم باشد.
انتخاب وطن شرعی
س « ۶۳ » ـ آیا زن در انتخاب وطن مستقل است یا تابع شوهر می‌باشد؟
ج ـ اگر زن، شغل یا وضعیت جدایی از شوهر ـ که مستقل عمل نماید ـ ندارد و همیشه با شوهر همراه است، تابع شوهر است و می‌تواند وطن مستقل خود را وطن شوهر قرار دهد.
س « ۶۴ » ـ زنی که شوهر می‌کند و وطن شوهر وی غیر از وطن اوست، آیا می‌تواند از وطن اصلی خود اعراض کند یا آن را به عنوان وطن خود نگه دارد؟
ج ـ اعراض از وطن، امری اختیاری و ارادی است و زن می‌تواند اعراض نداشته باشد؛ اگرچه مدتی به وطن خود نرود یا کم‌تر به آن‌جا باز گردد، در هر صورت، عنوان وطن باقی است.
س « ۶۵ » ـ اگر زن به همراه شوهر خود به جایی برود که وطن اصلی شوهر بوده است، ولی وطن زن نیست، حکم نماز و روزه وی چیست؟
ج ـ اگر زن با شوهر زندگی می‌کند و شغل جدایی ندارد یا از هم جدا نمی‌شوند، زن تابع مرد است، و نماز و روزه وی صحیح و تمام است.
(۳۷)
سال خمسی جداگانه برای زن
س « ۶۶ » ـ آیا زن باید برای خود، سال خمسی جداگانه داشته باشد؟
ج ـدر صورتی که درآمد و هزینه‌ها به صورت مشترک و آمیخته انجام می‌پذیرد، داشتن یک سال خمسی برای خانواده کافی است و لازم نیست زن و مرد سال جداگانه داشته باشند.
بازیگری زنان
س « ۶۷ » ـ چنان‌چه سوژه یا قالب موضوع حاکم بر فیلمی اقتضا کند که کارگردان یا بازیگران زن (مسلمان یا غیر مسلمان) پوشش کامل مو یا پوشش آن را رعایت نکنند، ساخت، نمایش و تماشای چنین فیلمی از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
ج ـ ساخت این گونه فیلم‌ها، اگر محرّک افراد جامعه بر قالب‌های مزبور نباشد، بلکه باعث انزوا و دوری افکار جامعه از قالب موجود در فیلم شود، با استفاده از گریم و کلاه گیس و آگاه‌سازی افراد پیش از نشان‌دادن فیلم، اشکال ندارد؛ البته در حین ساخت فیلم، اگر رعایت پوشش اسلامی نشود و یا شؤون غیراسلامی در بیان و عوامل دست‌اندرکار فیلم رعایت نگردد، خود معصیت شخصی به‌شمار می‌آید.
س « ۶۸ » ـ فیلم‌برداری و عکاسی در برخی از مجالس عروسی ـ که به علّت لاابالی‌گری، مسایل محرم و نامحرم را گاهی رعایت نمی‌نمایند ـ توسط عکاس زن، که شغل وی چنین است، چه حکمی دارد؟
ج ـ چون در انجام عمل، ارتکاب حرامی پیش نمی‌آید، بر فیلم‌بردار تکلیفی نیست؛ مگر علم داشته باشد که در آینده از آن فیلم، استفاده حرام می‌شود که در این صورت، فیلم‌برداری حرام است.
(۳۸)
س « ۶۹ » ـ آیا دختران می‌توانند برای بازی در فیلم و تأتر، آموزش بازیگری ببینند؟ با توجّه به آن که مربی آنان به‌گونه معمول، مردان می‌باشند.
ج ـ آموزش بازیگری برای دختران و زنان حتّی توسط اساتید مرد، اگر باعث انحراف یا تحریک و فسادی نباشد، اشکال ندارد؛ هرچند بهتر است زن‌ها در جامعه نسبت به برآورده کردن نیازهای مربوط به خود، مستقل و خودکفا باشند.
س « ۷۰ » ـ پوشیدن لباس زن و آرایش و حرکات زنانه توسط مرد برای فیلم‌سازی چه حکمی دارد؟
ج ـ چون بیننده می‌داند که پوشش یاد شده برای فیلم و صحنه‌سازی است، دلیل حرمت شامل آن نمی‌شود و حرام نیست.
گروه سرود مختلط
س « ۷۱ » ـ متأسفانه، گروه‌های سرود متشکل از پسران و دختران به شکل نامناسبی در محافل به اجرای برنامه می‌پردازند، تشکیل چنین گروه‌ها و شرکت در محافلی که در آن چنین برنامه‌هایی اجرا می‌شود، هم‌چنین چاپ عکس و ترویج آن توسط برخی مطبوعات یا پخش آن از تلویزیون چه حکمی دارد؟
ج ـ تک‌خوانی یا جمع‌خوانی زن‌ها یا سرود مختلط، اگر موجب فساد و تحریک یا تضعیف اخلاق عمومی نباشد، اشکال ندارد.
مهریه و دین
س « ۷۲ » ـ مهریه و دینی که برای نمونه مربوط به ده سال پیش است، آیا به همان اندازه باید پرداخت شود یا با قیمت فعلی محاسبه و پرداخت گردد، مانند آن‌که صد تومان ده سال پیش، امروزه هزار تومان ارزش دارد، حال کدام یک باید پرداخت شود؟
ج ـ کسی که بابت مهر یا غیر آن مبلغی از پول رایج را به دیگری
(۳۹)
بده‌کار باشد، طلب‌کار فقط همان مبلغ را می‌تواند از او مطالبه کند و حق مطالبه بیش از آن را ندارد و کاهش یا افزایش توان خرید پول، تأثیری در حکم ندارد.
س « ۷۳ » ـ آیا زن برای هزینه کردن مال یا پولی که در اثر کار کردن یا بخشش دیگران؛ مانند: پدر یا شوهر به دست می‌آورد، به اذن شوهر نیازمند است؟
ج ـ در هزینه کردن اموالی که ملک زن است، اذن شوهر لازم نیست، ولی باید ملاحظه شؤون شوهر را داشته باشد.
(۴۰)
(۴۱)
(۴۲)
