شب قدر، شب نزول اسرار الهی است؛ چنان‌که می‌فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ». انزال، همان ریزش‌ها و موهبت‌های اسرار الهی است که شب‌هنگام داده می‌شود تا در دل تاریکی مصون بماند. این‌که این اسرار کجا و به چه کسی داده می‌شود؟ از آن گفته نمی‌شود؛ زیرا در شب نازل می‌شود تا آن‌چه سِرّ است، به عنوان سِرّ باقی بماند…..
شب قدر از هزار ماه بهتر است. باید پرسید شب قدر چگونه از هزار ماه بهتر می‌شود و چرا چنین می‌گردد؟ مگر چه اتفاق مهمی در آن رخ می‌دهد که شب قدر را چنین عظمتی می‌بخشد؟ در پاسخ می‌توان گفت: شب قدر شب نزول است و این نزول است که به آن بزرگی می‌بخشد. شب قدر شب تقدیر و زدن اندازه و شب تعیین سرنوشت‌هاست. خداوند در سورهٔ قدر می‌فرماید: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ. إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ»(۱). من به واسطهٔ دو اسم رحمان و رحیم، نور خمسهٔ طیبه علیهم‌السلام را آفریدم. ما خمسهٔ طیبه علیهم‌السلام را از حق منشعب ساخته و نازل کردیم. ضمیر غایب متصل «ه» به خمسهٔ طیبه علیهم‌السلام اشاره دارد که تفسیر آن در روایات آمده است. ضمیر غایب نیز خود حق است که مستتر است. به عبارت دیگر، اسم اعظم غیبی «هو» است. این اسم اعظم توسط پنج نور پاک به درجه‌ای پایین‌تر نازل می‌شود. انواری که خود حق آن‌ها را به خلقت نوری و با دو اسم رحمن و رحیم که فیض مقدس هم در آن است، آفریده است. کیست که توان ادراک شب قدر را داشته باشد؟! «وَمَا أَدْرَاک مَا لَیلَةُ الْقَدْرِ»(۲). دیدن حقیقت نور خمسهٔ طیبه علیهم‌السلام و مشاهدهٔ انوار پنج‌گانهٔ الهی که نور واحد است آسان نیست. مگر نه این‌که این حقیقت در هر شب قدر نازل می‌شود؛ چرا ما چشمی برای دیدن نداریم؟ آن نوری که بر کوه طور تجلی کرد و آن را از هم فرو پاشید، چرا در وجود ما این گسیختگی را ایجاد نمی‌کند؟ چرا ذهن ما سالم مانده است؟ چرا عاقل مانده‌ایم و چرا اعضا و جوارح ما سالم است؟ چون ما حقیقت این معانی را در نمی‌یابیم و نمی‌دانیم شب قدر چیست؟ چرا در نمی‌یابیم تجلی حق تعالی به چه معناست؟! حق عریان در آسمان ناسوت پخش گشته و در آسمان و زمین پایین می‌آید آن هم در شب قدر و این شب از هزار ماه بهتر است: «لَیلَةُ الْقَدْرِ خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»(۳). با نزول حق که اجلالی است؛ و نزول برکات حق، فرشتگان نیز فرو می‌ریزند و پایین می‌آیند و روح هم به اذن پرورش دهندهٔ خود و به اذن پروردگار فرود می‌آید: «تَنَزَّلُ الْمَلاَئِکةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کلِّ أَمْرٍ»(۴). به تعبیر دیگر، هر آن‌چه که از بالاست به پایین نزول می‌کند و هدفی تربیتی در خود نهفته دارد. نزولی از هر امر؛ یعنی از هر سو و جهت گسترهٔ پروردگار آن را فرا می‌گیرد. به هر سمت و سو حرکت کنی، حق را با تمام آن‌چه از آنِ اوست می‌یابی که تو را به سوی خیر، نیکی، احسان، حساب، کتاب، علم و عمل رهنمون می‌شود و جایی را از حق خالی نمی‌بینی.
«سَلاَمٌ هِی حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ»(۵)؛ یعنی حق نخست به خود و سپس به چهارده معصوم علیهم‌السلام سلام می‌دهد و آن‌گاه حضرت حق و چهارده معصوم علیهم‌السلام به فرشتگان سلام می‌دهند. این به این معناست که همه از جانب حق در سلامت می‌باشند. اگر ما بخواهیم در سلامت باشیم باید با این سلام به حرکت درآییم و به حق و حضرات چهارده معصوم علیهم‌السلام و فرشتگان در این شب سلام دهیم و باید ما نیز از آنان پذیرایی کنیم. شروع پذیرایی با سلام و صلوات است و باید برای آن در این شب آماده بود؛ زیرا فضایی خالی نمی‌ماند که حق در آن نباشد. کجا می‌توان رفت که حق و چهارده معصوم علیهم‌السلام و فرشتگان در آن نباشند. آنان حتی در قلب کشور کفر نیز پرچم دین افراشته‌اند و در دل هر کافری رنگ و رویی از خود گذارده‌اند و اگر سلام ندهی نمی‌شود به سلامت آنان وارد شد. اگر توجه نکنی، رهایت نمی‌کنند؛ چون هیچ موجودی رها شده آفریده نشده است و جایی رها شده نیز در عالم نیست. پس برای رهایی از لاک خود و سالم رسیدن به هستی، بهتر است سلام دهی و بگذاری آنان آرام و لطیف و با سلام کار خود را بر وجود تو و بر دل تو انجام دهند و منت آنان را نیز نکش؛ زیرا آن‌ها خود کار می‌کنند و اگر منت بکشی خود را کوچک کرده‌ای. بر این اساس، ابهت و بزرگی خود را حفظ کن و هنگامی که آنان تشریف آوردند سلام کن و رهایشان کن و بگذار هرچه می‌خواهند بکنند. گاه لطف و مهرشان لبهٔ شمشیر است که بر سر فرود می‌آید و گاه قهرشان دل‌بستگی توست به هر چیز جزیی و پستی؛ پس کناری بنشین و تماشا کن و کار خود را انجام ده و بگذار هرچه می‌خواهند بکنند.
شب نوزده ماه رمضان شب وصول نامه‌ها به حق تعالی است. شب بیست‌ویکم نامه‌ها بررسی و به کارها رسیدگی می‌شود. شب بیست‌وسوم ماه رمضان حق تعالی با همهٔ تشریفات و تشکیلات رسمی که دارد با همه دیدار عمومی دارد. در این شب باید همه جا را بویید. مادر باید کودک خود را محکم در آغوش گیرد و او را ببوید و ببوسد که خداوند در قلب و روح کودک اوست. انسان به اشیا و بدن و مغز و دل خود بنگرد. ببیند حق را کجا می‌بیند؟ آیا حق در آن شب در اشیاست یا در مغز و فکر او یا در دل او؟ هر جا که حق را یافت، او را ببوید و ببوسد. البته مسلم است خداوند متعال در قرآن کریم تجلی نموده و چهرهٔ حق در آن یافت می‌شود و به همین جهت گذاردن قرآن کریم بر سر در شب قدر بسیار سفارش شده است.
- قدر / ۱٫
- قدر / ۲٫
- قدر / ۳٫
- قدر / ۴٫
- قدر / ۵٫
